نابودی 500 قنات و 7 روددره در تهران/ فرونشست در تهران به 33 سانتی متر رسیده است

فرونشست زمین در تهران تبدیل به یک معضل زیست محیطی عمده شده است. کارشناسان معتقدند برای معضل فرونشست زمین باید بازنگری در طراحی شهر انجام شود. بدیهی است که کارشناسان شهری و محیط زیست بر افزایش بی رویه آب های زیرزمینی در ایجاد فرونشست زمین متفق القول هستند. اخیراً گفته شده است که نشانه هایی مبنی بر فرونشست زمین در جنوب غرب تهران دیده شده است. این موضوع بهانه ای شد تا با محمد حقانی، کارشناس مدیریت شهری در مورد وضعیت فرونشست زمین در تهران گفت و گو کنیم.

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، موسسه تحقیقاتی اینتل ‌لب که گروه بین ‌المللی مشاوره اطلاعاتی است، با انتشار چند تصویر ماهواره‌ ای، فرونشست زمین در اطراف تهران را "بمب ساعتی بی ‌صدا" توصیف کرد. این گزارش با اشاره به استخراج بیش از حد آب‌ های زیرزمینی، از تداوم 25 سانتی ‌متر فرونشست سالانه زمین در برخی از مناطق تهران خبر می‌ دهد.

سال 97 نیز مجله علمی "نیچر" در گزارشی اعلام کرد که بخش‌ هایی از تهران سالانه 25 سانتی ‌متر نشست می ‌کند که یکی از بالاترین رقم‌ ها در جهان است. اگرچه برخی کارشناسان شهری از جمله محمد حقانی معتقدند فرونشست زمین در تهران به 33 سانتی متر هم رسیده است!

اگرچه درجه حرارت هوا روی کاهش مخاذن سد های تهران تاثیر گذاشته و اکنون 40 درصد کسری حجم آب در سدهای تهران گزارش شده است اما مدیریت منابع آب های زیرزمینی طی سال های اخیر قطعاً در بحران کم آبی و فرونشست زمین در تهران تاثیر گذار بوده است. بنا به گفته کارشناسان مدیریت شهری، اکنون در جنوب غرب تهران علائمی از فرونشست های زمین بر اثر برداشت بی رویه آب دیده می شود و این موضوع حاکی از آن است که فرونشست ها به حومه تهران رسیده اند.

فرونشست در تهران به 33 سانتی متر رسیده است

محمد حقانی، کارشناس مدیریت شهری در تشریح وضعیت فرونشست زمین و معضلاب آبی در تهران به خبرنگار اجتماعی رکنا اظهار داشت: بخش عمده ای از فرونشست های زمین به برداشت های بی رویه آب از مخاذن و سفره های آب زیرزمینی بر می گردد. اکنون حدود 33 سانتی متر در بخش زیادی از نقاط تهران فرونشست داریم. این درحالی است که بیشترین میزان فرونشست در مکزیک و به میزان 36 سانتی متر است. علت این موضوع همانطور که گفته شد، برداشت بی رویه آب حتی بیش از مقدار ظرفیت های زیست محیطی است.

برداشت آبهای زیرزمینی وضعیت جبران ناپذیری رقم زده

عضو سابق شورای شهر تهران ادامه داد: طرح های جامع شهری، ساخت و سازهای بی رویه و برداشت های بسیار زیاد از مخاذن آب های زیرزمینی وضعیت را به حد غیرقابل جبران رسانده است. اگرچه با برداشت 150 یا 200 متر از آب های زیرزمینی چنین وضعیتی طبیعی است. اکنون وقتی می خواهیم از بانک پول برداریم، بنا به اعتبار موجود در حساب بانکی توان برداشت داریم، حال آنکه وضعیت آب های زیرزمینی در تهران به گونه ای است که دیگر اعتباری برایش وجود ندارد.

به جای توجه به مسائل زیست محیطی، به ساخت بزرگراه و اتوبان توجه شد

حقانی به کمبود بارش های بهاری و زمستانی و تاثیرش بر آسیب های زیست محیطی اشاره کرد و گفت: کمبود بارش های بهاری و زمستانی نیز باعث شدند تا سفره های آب زیرزمینی در تهران کاهش پیدا کند و عملاً آبی به منابع زیرزمینی شهر تزریق نشود. وقتی آب ها در لایه های سست زمین هستند و ما آن ها را استخراج می کنیم، عملاً آنها و چشمه های موجود را نابود می کنیم. متاسفانه در تهران به جای توجه به مسائل زیست محیطی، بیش از همه به ساخت بزگراه و اتوبان و امثالهم توجه کردیم. بنابراین در چنین وضعیتی، هیچگونه آبی به منابع آبی زیرزمینی تزریق نمی شود.

نابودی 500 قنات و 7 روددره در تهران به دلیل ساخت و سازهای غلط

این کارشناس مدیریت شهری در مورد هدر دادن منابع آب های زیرزمینی در تهران ابراز داشت: حدود 400 یا 500 قنات در تهران وجود داشت که به دلیل مدیریت غلط در عملیات متروسازی نابود شدند. علاوه بر این در تهران 7 روددره وجود داشت که بازهم به دلیل ساخت و سازهای بی رویه و مدیریت غلط از حالت طبیعی خود خارج شدند. باید توجه داشت که این پایان ماجرا نیست و رشته های آبی که در منابع آبی زیرزمینی وجود داشت نیز نابود شده اند، زیرا جای آن ها را با بتن و میلیگرد و مصالح ساختمانی پُر کرده ایم. این موارد، تهران را به یک جسم سفت و محکم تبدیل کرده است و باید گفت متاسفانه در تهران توان کنار آمدن با طبیعت را نداشتیم.

تصفیه خانه های تهران به صورت منطقه ای و محلی عمل کنند

محمد حقانی در مورد اهمیت روددره های تهران و تاثیر آن ها در فرونشست و بحران کم آبی در پایتخت اظهار داشت: در طول تاریخ کره زمین که رشته کوه های البرز ایجاد شدند، روددره هایی از البرز آب ها را به جنوب شهر تهران انتقال می دادند، اما از این روددره ها در شهر دیگر خبری نیست. در حال حاضر 5 یا 6 سد بزرگ برای تهران اختصاص دادیم و با این وجود بیش از 2000 حلقه چاه نیز برای فاضلاب در نظر گرفته شده است که به جنوب شهر ریخته می شود. این در حالی است که یکی از زیرساخت های مهم در تهران، توجه به فاضلاب بوده و در این بخش خوب کار شده است. با این وجود باید تصفیه خانه های شهر تهران به صورت منطقه ای و حتی محلی عمل کنند. به عبارتی از این طریق می توان فاضلاب شهر را به صورت نقطه به نقطه تصفیه و آب اضافی آن را در نهرها، فضاهای سبز و آبیاری درختان و باغاتی که البته کمتر در شهر دیده می شوند استفاده کرد.