توسعه یا تخریب؟ باستان‌شناسی قربانی طرح‌های شهری اصفهان!
طرح‌های توسعه شهری در اصفهان، قلب تاریخی ایران، طی دهه‌های اخیر بدون توجه به میراث باستانی اجرا شده و گنجینه‌های بی‌بدیل این شهر را در معرض نابودی قرار داده است. آیا طرح جامع جدید می‌تواند جلوی این روند مخرب را بگیرد یا همچنان باستان‌شناسی، قربانی توسعه بی‌هویت خواهد بود؟
به گزارش رکنا، اصفهان به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین شهرهای تاریخی ایران و جهان، گنجینه‌ای ارزشمند از لایه‌های فرهنگی و آثار باستان‌شناسی را در دل خود جای داده است. با وجود این، توسعه شهری در دهه‌های اخیر بدون توجه کافی به این میراث ارزشمند صورت گرفته و آسیب‌های جبران‌ناپذیری به پیشینه تاریخی شهر وارد کرده است. اکنون طرح جامع جدید اصفهان فرصتی را فراهم آورده تا این روند بازنگری شود و نقش باستان‌شناسی در برنامه‌ریزی‌های شهری پررنگ‌تر شود.
در گفت‌وگویی با دکتر علی شجاعی اصفهانی، دکترای باستان‌شناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان، وی در گفتگو با مهر تأکید می‌کند که باستان‌شناسی نه‌تنها مانعی برای توسعه شهری نیست، بلکه می‌تواند در تعریف هویت شهر و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت، نقشی اساسی ایفا کند. وی معتقد است که در کشورهای پیشرفته، مطالعات باستان‌شناسی به بخش جدایی‌ناپذیر از توسعه شهری تبدیل شده و حتی به‌عنوان یک ابزار اقتصادی و گردشگری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چالش‌های باستان‌شناسی و توسعه شهری
نگرش اشتباه درباره باستان‌شناسی به‌عنوان مانعی برای توسعه، ناشی از عدم بلوغ فکری و نبود آگاهی نسبت به اهمیت این دانش است. دکتر شجاعی معتقد است که اگر توسعه را تنها به معنای ساخت‌وسازهای بی‌هویت و حذف شواهد تاریخی بدانیم، بسیاری از دانش‌های دیگر نیز با این تعریف ناسازگار خواهند بود. وی تأکید می‌کند که توسعه واقعی، همگام با حفظ میراث فرهنگی و تاریخی ممکن است.
نمونه‌های بی‌توجهی به میراث تاریخی
پروژه‌های شهری در اصفهان، از جمله میدان امام علی و متروی اصفهان، نمونه‌های واضحی از بی‌توجهی به باستان‌شناسی هستند که منجر به تخریب میراث ارزشمند شهر شده‌اند. این در حالی است که کشورهای دیگر، حتی در منطقه خاورمیانه، به اهمیت مطالعات باستان‌شناسی در توسعه شهری پی برده‌اند.
ضرورت توجه در طرح جامع جدید
بازنگری طرح جامع اصفهان فرصتی است تا باستان‌شناسی به‌عنوان یک عنصر کلیدی در برنامه‌ریزی‌های شهری در نظر گرفته شود. دکتر شجاعی پیشنهاد می‌کند که پیش از هر پروژه عمرانی، تیم‌های متخصص باستان‌شناسی تشکیل شوند تا مطالعات دقیق و جامعی انجام دهند. این اقدام نه‌تنها مانع از تخریب میراث تاریخی خواهد شد، بلکه می‌تواند به توسعه شهری مبتنی بر هویت تاریخی و فرهنگی کمک کند.
چشم‌انداز آینده
اصفهان، به‌عنوان نماد تاریخ و هنر ایران، نیازمند برنامه‌ریزی علمی و دقیق برای حفظ میراث ارزشمند خود است. در طرح جامع جدید، لازم است حفظ آثار تاریخی و بهره‌گیری از آن‌ها به‌عنوان منبعی برای هویت‌بخشی و درآمدزایی در اولویت قرار گیرد. با تعامل نهادهای مسئول و بهره‌گیری از ظرفیت باستان‌شناسی، می‌توان اصفهان را به الگویی برای توسعه پایدار شهری تبدیل کرد.
ارسال نظر