فضای آموزش و پرورش برای ورود سمن ها بسته است / چرا آموزش مباحث محیط زیستی در مدارس جدی گرفته نمی شود؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، روز گذشته، شینا انصاری ، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، در صحن علنی مجلس، به موضوع مدیریت پسماند در کشور اشاره کرده بود. او همچنین تاکید کرده بود که پسماند شهری، دفن غیر اصولی، عدم تفکیک زباله ، عدم بازیافت مناسب و... سالانه حدود ۸۷ هزار میلیارد تومان خسارات زیست محیطی به کشور وارد می‌کند.

در این میان، اهمیت ارائه آموزش مباحث زیست محیطی از سنین پایین، به ویژه در مدارس که فضای جمعی در آن به راحتی شکل می گیرد، می تواند ایده مناسبی باشد که در بلندمدت نتیجه مشهودی خواهد داشت؛ اما آیا آموزش و پرورش به درستی در این زمینه به مسئولیت اجتماعی خود می پردازد؟

در مدارس ساعات مباحث درسی سبک زندگی را به ریاضی و فیزیک اختصاص می دهند

در این خصوص محمدرضا نیک نژاد، کارشناس حوزه آموزش و پرورش در گفت و گو با رکنا گفت: در درس‌هایی مانند علوم، به مباحث محیط زیستی و صرفه‌جویی انرژی اشاره می‌شود، اما این محتوا به حد کافی عمیق نیست. اگر بخواهیم گام‌های جدی‌تری برداریم، این محتوا نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای واقعی باشد. به همین دلیل، نیاز به یک عنوان جدید و مستقل در خصوص محیط زیست در برنامه درسی داریم.

وی تاکید کرد: به عنوان مثال، کتاب‌هایی همچون "سبک زندگی" وجود دارند که در مدارس به طور کامل و جامع تدریس نمی‌شوند و در عوض زمان بیشتری به درس‌هایی مانند ریاضی و فیزیک اختصاص داده می‌شود. در نهایت هم برای درس هایی مثل سبک زندگی، معلمان تنها به دادن سوالات و تست‌های متداول بسنده می کنند. این روند، به هیچ عنوان کارساز نیست. حتی اگر چنین عنوانی در برنامه درسی گنجانده شود، تاثیر واقعی نخواهد داشت مگر اینکه یک ساعت درسی مستقل به این موضوعات اختصاص یابد و دروس مربوط به محیط زیست و مدیریت انرژی پرداخته می‌شود، در مدارس جدی گرفته شود.

حسن روحانی «زنگ گفت و گو» را در مدارس راه انداخت ولی کسی آن را جدی نگرفت!

او با اشاره به اینکه در  زمان ریاست جمهوری حسن روحانی، تاکید ویژه بر ایجاد «زنگ گفت و گو» و همینطور توجه به «زنگ انشا» شد ولی کسی آن را جدی نگرفت، گفت: آن زمان بعد از یکی دو ماه، سر و صدایی به پا شد و گمان می‌کنم کمیته‌ای هم تشکیل و بحث هایی ایجاد شد؛ اما در نهایت مشخص نشد چه نتیجه‌ای داشت. ما شش ماه بعد پیگیر بودیم که ببینیم چه زمانی قرار است این موضوع اجرا شود و برنامه‌های عملیاتی چه خواهد بود.

محمدرضا نیک نژاد همچنین افزود: به این ترتیب، باید یک ساعت درسی ویژه به این موضوعات اختصاص یابد و در این ساعت، معلم باید فضای مناسبی برای تدریس و فعالیت‌های عملی داشته باشد. در مدارس ابتدایی به خصوص، باید از امکانات مختلف برای انتقال این مفاهیم به بچه‌ها استفاده شود؛ به عنوان مثال، بردن بچه‌ها به پارک‌ها و انجام کارهای نیمه‌مدنی مانند جمع‌آوری زباله یا بررسی مصرف آب و انرژی مدرسه. این فعالیت‌ها می‌توانند به کودکانی که به این مسائل توجه نمی‌کنند، آگاهی و حساسیت لازم را بدهند.

این کارشناس حوزه آموزش و پرورش تاکید کرد: در بحث مدیریت انرژی، در کشورهای دیگر شاهد این هستیم که دولت‌ها به خانواده‌ها وام‌های کم بهره یا بی بهره می‌دهند تا آن‌ها بتوانند سیستم‌های انرژی پاک مثل سلول‌های خورشیدی را نصب کنند. اما در اقتصاد بحران‌زده ما، اکثر جامعه توانایی این کار را ندارد. به همین دلیل، دولت باید به طور جدی به این مقوله بپردازد و به خانواده‌ها و مدارس تسهیلات بدهد تا این مسائل را پیگیری کنند.

نیک نژاد گفت: در کتاب‌های درسی نیز به مباحث انرژی اشاره‌هایی شده؛ اما در عمل، چیزی جز حرف‌های حساسیت‌زا نیست. اگر این مسائل جدی گرفته نشوند، حتی اگر عنوانی برای آن در نظر گرفته شود، هیچ نتیجه‌ای نخواهد داشت و بچه‌ها هم فراموش خواهند کرد. در این زمینه، لازم است که معلمان نیز آموزش‌های تخصصی ببینند و دغدغه‌های محیط زیستی در دل این افراد ایجاد شود.

فضای آموزش و پرورش برای ورود سمن ها بسته است

این کارشناس حوزه آموزش افزود: در این راستا، انجمن‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد (NGOها) می‌توانند در کنار آموزش و پرورش نقش زیادی ایفا کنند. اما فضای بسته آموزش و پرورش مانع از آن می‌شود که این گروه‌ها وارد مدارس شوند و فعالیت‌های آموزشی انجام دهند. این فضای بسته نیاز به باز شدن دارد تا از ظرفیت‌های این سازمان‌ها استفاده شود.

معلمان باید به طور مداوم در زمینه محیط زیست آموزش ببینند

محمدرضا نیک نژاد گفت: یک نمونه جالب دیگر، آن است که در برخی کشورها از جمله ژاپن، مدارس ۲۴ ساعته و در تمام روزهای هفته باز هستند و به عنوان یک نهاد اجتماعی به همه مردم از جمله خانواده ها به ارائه خدمات می‌پردازند. در ژاپن، مدارس به مکانی برای برگزاری جلسات شورای محله، سرگرمی‌ها، و حتی پناهگاه در هنگام وقوع بحران‌ها تبدیل می‌شوند. این در حالی است که در ایران، حتی ورود یک خبرنگار به مدرسه با سختی‌ها و موانع زیادی مواجه می‌شود. این وضعیت نشان می‌دهد که در آموزش و پرورش ما، توجه به نیازهای اساسی و دغدغه‌های محیطی خیلی محدود است. این در حالی است که مدرسه باید مکانی برای مشارکت اجتماعی و تربیت نسل‌های آگاه‌تر باشد.

او در پایان تاکید کرد: باید معلمان به طور مداوم در این زمینه‌ها آموزش ببینند و یکی از راه های ارائه این آموزش‌ها می تواند از طریق عضویت معلمان در NGOها انجام شود. همچنین، استفاده از اردوها و فعالیت‌های عملی بیرون از مدرسه می‌تواند به ارتقای آگاهی دانش‌آموزان و تقویت مهارت‌های آنان در این زمینه‌ها کمک کند.