امکان وقوع سونامی در ایران

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، ایران، با سواحل طولانی در خلیج فارس و دریای عمان، به طور جدی در معرض خطر سونامی قرار دارد. به ویژه در استان‌های هرمزگان و بوشهر، وجود گسل‌های زلزله‌خیز و فعالیت‌های تکتونیکی باعث می‌شود که این مناطق در برابر سونامی آسیب‌پذیر باشند. همچنین، سواحل دریای عمان و استان سیستان و بلوچستان به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی و زلزله‌خیزی در معرض خطر سونامی قرار دارند. جزایر خلیج فارس، از جمله کیش و قشم، به خاطر نزدیکی به مناطق زلزله‌خیز، به خطر سونامی دچار هستند.

یکی از بزرگ‌ترین سونامی‌ها در تاریخ ایران در تاریخ ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴ (۵ دی ۱۳۸۳) به وقوع پیوست که ناشی از زلزله‌ای به شدت ۹.۱ در مقیاس ریشتر در نزدیکی سوماترا، اندونزی بود. این سونامی آسیب‌های قابل توجهی به سواحل جنوبی ایران، به ویژه استان‌های هرمزگان و بوشهر، وارد کرد و به عنوان بخشی از سونامی بزرگ اقیانوس هند شناخته می‌شود. این رویداد نه تنها تلفات انسانی و خسارت‌های مالی زیادی به همراه داشت، بلکه به عنوان زنگ خطری برای آمادگی ایران در برابر بلایای طبیعی مطرح شد.

سازمان‌های دولتی و نهادهای مرتبط باید از آن زمان به تقویت سیستم‌های هشدار زودهنگام و ایجاد برنامه‌های آمادگی برای بلایای طبیعی توجه بیشتری داشته باشند. همکاری بین وزارتخانه‌ها، از جمله وزارت کشور، بهداشت و درمان، و راه و شهرسازی، برای ایجاد و به‌روز رسانی سیستم‌های هشدار و مقاوم‌سازی زیرساخت‌ها ضروری است. علی‌رغم این که برخی اقدامات انجام شده، هنوز نیاز به بهبود در زمینه آمادگی و واکنش سریع به بلایای طبیعی احساس می‌شود. برنامه‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی برای ساکنان مناطق ساحلی نیز باید با جدیت بیشتری پیگیری شود تا آگاهی عمومی درباره خطرات سونامی و روش‌های مقابله با آن افزایش یابد.

تاثیر تغییرات اقلیمی بر وقوع سونامی

آیا تغییرات اقلیمی که این روزها گریبان جهان را گرفته است بر افزایش خطر در سواحل جنوبی ایران می افزاید؟ پاسخ اینگونه است که تغییرات اقلیمی به طور مستقیم موجب وقوع سونامی نمی‌شوند، اما می‌توانند عوامل غیرمستقیمی را ایجاد کنند که خطر سونامی را افزایش می‌دهند. برای مثال، ذوب یخچال‌های طبیعی و افزایش سطح دریا می‌تواند عوارض ناشی از سونامی‌ها را تشدید کند و سواحل را در معرض خطر بیشتری قرار دهد. همچنین، فعالیت‌های انسانی نظیر استخراج نفت و گاز ممکن است به ناپایداری زمین و زلزله‌های زیرزمینی منجر شود که خود می‌تواند موجب سونامی گردد. بنابراین، با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران، افزایش آمادگی در برابر بلایای طبیعی از اهمیت بالایی برخوردار است و باید به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد.

بزرگترین سونامی در تاریخ

بزرگترین سونامی در تاریخ در تاریخ ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴ در اقیانوس هند رخ داد. این سونامی به دلیل زلزله‌ای به بزرگی ۹.۱ در مقیاس ریشتر در نزدیکی سواحل شمالی سوماترا، اندونزی ایجاد شد. برآوردها نشان می‌دهد که بیش از ۲۲۵,۰۰۰ نفر جان خود را از دست دادند. کشورهای مختلفی از جمله اندونزی، تایلند، هند، سریلانکا و مالزی به شدت آسیب دیدند. خسارات مالی ناشی از این فاجعه به حدود ۱۰ میلیارد دلار برآورد شده است. این سونامی تأثیرات بلندمدتی بر روی جوامع محلی، زیرساخت‌ها و محیط زیست در مناطق آسیب‌دیده گذاشت و باعث افزایش توجه جهانی به خطرات سونامی و نیاز به سیستم‌های هشدار و آمادگی برای مقابله با این نوع بلایای طبیعی شد.

در زیر جدولی از بزرگترین سونامی‌هایی که در تاریخ جهان رخ داده است، به همراه کشورها، سال‌ها و خسارات وارد شده ارائه شده است:

این جدول اطلاعات کلی درباره برخی از بزرگترین سونامی‌های ثبت شده در تاریخ را ارائه می‌دهد. خسارات مالی و تلفات انسانی ممکن است در منابع مختلف کمی متفاوت باشد.

در پایان مجددا تاکید می شود ، ایران، با سواحل طولانی خود در خلیج فارس و دریای عمان، در معرض خطر سونامی قرار دارد، اما به نظر می‌رسد که توجه و آمادگی لازم برای مقابله با این خطرات به اندازه کافی وجود ندارد. پس از سونامی ۱۳۸۳، انتظار می‌رفت که دولت اقداماتی جدی برای پیشگیری از حوادث مشابه انجام دهد. همکاری وزارتخانه‌های مختلف از جمله وزارت کشور، بهداشت و درمان، و راه و شهرسازی در این زمینه حیاتی است، اما تا کنون اقدامات کافی و مؤثری در زمینه آمادگی و واکنش سریع به بلایای طبیعی صورت نگرفته است. در حالی که برخی اقدامات انجام شده، اما نیاز به بهبود و توسعه سیستم‌های هشدار زودهنگام و آموزش عمومی در زمینه خطرات سونامی به وضوح احساس می‌شود. در این راستا، ضرورت دارد که دولت توجه بیشتری به زیرساخت‌های مقاوم و برنامه‌های آموزشی برای ساکنان مناطق ساحلی معطوف کند تا خطر سونامی و عواقب آن به حداقل برسد.