کمبود روانشناسان خیر؛ حلقه مفقوده سلامت روان در جامعه بحران‌زده/ فردوسی: دولت امتیازات علمی بدهد تا روانشناسان خیر شوند!

با افزایش بحران‌ها و اخبار ناگوار، به‌ویژه در جوامع جنگ‌زده، فشار روانی بر مردم نیز بیشتر می‌شود و در نتیجه، بسیاری از افراد دچار اختلالات روانی می‌شوند. در چنین شرایطی، روحیه شادی و نشاط در جامعه کاهش می‌یابد و نقش روانشناسان برای حمایت از سلامت روانی جامعه پررنگ‌تر می‌شود.

یکی از مهم‌ترین وظایف روانشناسان در این شرایط، ارائه مشاوره به افرادی است که تحت فشارهای شدید روحی و روانی قرار گرفته‌اند و زندگی برایشان دشوار و عذاب‌آور شده است. در حوزه‌های دیگر پزشکی، بسیاری از پزشکان خیر به صورت رایگان به اقشار کم‌درآمد خدمات ارائه می‌دهند و سلامت جسمی آنها را ارتقا می‌بخشند. با این حال، در حوزه روانشناسی، با وجود اهمیت بالای سلامت روان، تعداد روانشناسان خیر به مراتب کمتر است. این کمبود می‌تواند یکی از دلایل افزایش اختلالات روانی در جامعه باشد، به‌ویژه در میان اقشار کم‌درآمد. چنانچه مدتی پیش خبری شوک‌آور منتشر شد: «از هر ۳ ایرانی، یک نفر دچار اختلال روانی است!»

خبرنگار اجتماعی رکنا برای بررسی مزایا و موانع طرح ارائه خدمات رایگان روانشناسان به شهروندان، با دکتر سیما فردوسی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، گفتگویی انجام داده است.

فردوسی با اشاره به افزایش استرس و اضطراب و تأثیرات مخرب آن بر معیشت و روحیه مردم اظهار داشت: «روانشناسان در این زمینه می‌توانند نقش اساسی ایفا کنند. آنها قادرند در نهادها و سازمان‌هایی که مراکز مشاوره دارند، به مردم خدمات مشاوره ارائه دهند و سازمان‌های مربوطه می‌توانند پرداخت حقوق روانشناسان را بر عهده بگیرند. همچنین، این خدمات می‌توانند تحت پوشش بیمه قرار گیرند تا بیمه هزینه‌های آن را پرداخت کند. پرداخت حقوق روانشناسان بسیار حائز اهمیت است، زیرا ارائه خدمات مشاوره و روان‌درمانی به صورت کاملاً رایگان برای آنها امکان‌پذیر نیست و روانشناسان باید حتماً دستمزدی دریافت کنند.»

در ادامه، او درباره نوع خدماتی که روانشناسان می‌توانند ارائه دهند توضیح داد: «روانشناسان می‌توانند در حوزه روانشناسی فردی و برگزاری سمینارها و جلسات گروهی، راهکارهای مناسب و مفیدی به مردم ارائه دهند. مردم ما مشتاق یادگیری هستند و مطمئناً از این سمینارها استقبال خواهند کرد. اما برگزاری این رویدادها نیازمند حمایت و همکاری متولیان امور است. مثلاً صداوسیما به‌عنوان رسانه ملی می‌تواند نقش کلیدی در این زمینه ایفا کند. سازمانی که متولی این امر می‌شود، باید حداقل بودجه لازم برای برگزاری این نشست‌ها را فراهم کند و صداوسیما با توجه به بودجه کلان خود می‌تواند گزینه مناسبی باشد.»

وی افزود: «به‌نظر من، رسانه‌ها وظیفه سنگینی در این زمینه دارند. آنها باید تلاش کنند تا با اطلاع‌رسانی به مردم و مسئولان، سطح دانش عمومی را افزایش دهند. هرچه سطح علم و آگاهی مردم بالاتر باشد، کشور نیز از آن سود بیشتری خواهد برد. در این صورت، جامعه‌ای خواهیم داشت که افراد آن در برابر مشکلات تاب‌آوری بیشتری دارند و قادر به بهبود کیفیت زندگی و دستیابی به یک زندگی سالم هستند.»

فردوسی به مشکلات فراوان جامعه اشاره کرد و ادامه داد: «جامعه ما به‌طور روزانه در معرض اخبار ناگوار بسیاری قرار دارد که فشارهای روحی و روانی زیادی را به مردم تحمیل می‌کند. در چنین شرایطی، حضور روانشناسان، مشاوران و روان‌پزشکان خیر می‌تواند نقش بسیار مهمی ایفا کند. کسانی که در رأس امور هستند، باید دلسوزانه برای بهبود سلامت روان مردم تلاش کنند. سلامت روان به‌اندازه سلامت جسم مهم است و ارائه خدمات روانشناسی در سطح کلان برای جامعه به‌قدری ضروری است که فعالیت یک یا چند خیر به تنهایی نمی‌تواند تمام نیازها را پوشش دهد.»

وی درباره وظیفه دولت در این زمینه گفت: «دولت باید برنامه‌ای منسجم، دقیق و پایدار برای بهبود سلامت روان جامعه تدوین کرده و بر اجرای آن نظارت کند. اجرای چنین برنامه‌ای نیازمند بودجه‌ای کلان است که بتواند تمام جوانب آن را پوشش دهد. سازمان نظام روانشناسی نیز باید مسئولیت اجرایی این طرح را برعهده گرفته و از دولت برای به‌کارگیری آن در سطح کشور حمایت کند.»

فردوسی در ادامه درباره ترغیب روانشناسان به مشارکت در این طرح گفت: «وزارت علوم و وزارت بهداشت می‌توانند نقش کلیدی در این زمینه ایفا کنند. این دو وزارتخانه می‌توانند با اعطای امتیازات علمی به روانشناسان، آنها را به ارائه خدمات رایگان تشویق کنند. به‌جای الزام آنها به نوشتن مقالات سنگین و بی‌فایده، اعطای پاداش‌های علمی و معنوی به روانشناسان خیر، برای جامعه مفیدتر و کارآمدتر است. اجرای این طرح می‌تواند روانشناسان را به منجیان واقعی جامعه تبدیل کند و مردم را از فرو رفتن در دام افسردگی و استرس نجات دهد.»