به جز استان گیلان همه کشور درگیر فرونشست است/وسعت زون‌های فرونشستی روز به روز بیشتر می‌شود

به گزارش خبرنگار رکنا،با وجود هشدارهای فراوان درباره فرونشست زمین و تأثیرات مخرب آن بر آثار تاریخی و زیرساخت‌های شهری، همچنان بی‌توجهی به این معضل جدی ادامه دارد. در حالی که نرخ فرونشست در نقاط مختلف کشور به طرز نگران‌کننده‌ای رو به افزایش است، عدم تصویب قوانین لازم و نبود نظارت کافی، بحران فرونشست را به مرحله‌ای خطرناک رسانده است. به نظر می‌رسد که علیرغم شواهد آشکار، همچنان سیاست‌گذاران به عمق فاجعه پی نبرده‌اند.

رئیس مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب کشور در شیراز به رکنا اعلام کرد: در منطقه نقش رستم، در فاصله 5 متری، فرونشست 5 سانتی‌متری و در فاصله یک کیلومتری، فرونشست 13 سانتی‌متری مشاهده شده است.

رد تصاویر منتسب به فرونشست نقش رستم

علی بیت‌اللهی، عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، در واکنش به تصاویر منتشر شده از فرونشست در نقش رستم، این تصاویر را رد کرده و به خبرنگار رکنا گفت: "از این دست فرونشست‌ها در سراسر کشور وجود دارد و انتشار روزانه تصاویر جدید، نگرانی مردم را بیشتر می‌کند."

فرونشست در تخت جمشید

بیت‌اللهی افزود: "از دولت‌های گذشته پیگیر تدوین مقررات ملی برای کنترل فرونشست زمین بوده‌ایم، تا بتوانیم اندکی از سرعت فرونشست بکاهیم و از گسترش آن که هم‌اکنون شاهد آن هستیم، جلوگیری کنیم. با مصرف بی‌رویه آب زیرزمینی در کشاورزی و صنایع، شاهد فرونشست در سراسر کشور و در تمام استان‌ها خواهیم بود."

شهرهای آسیب‌دیده از فرونشست

این استاد دانشگاه به شهرهایی که بیشترین فرونشست را دارند اشاره کرد و گفت: "در مناطقی با تراکم جمعیتی بالا، نرخ فرونشست بسیار زیاد است؛ از جمله می‌توان به مشهد، تهران، اصفهان، شیراز، کرمان و سایر کلان‌شهرها اشاره کرد. فرونشست‌ها به‌ویژه در آثار تاریخی و میراث فرهنگی کشور نمود بیشتری دارند، مانند مواردی که در یزد و اصفهان مشاهده شده است."

وضعیت فرونشست در آثار تاریخی

وی با اشاره به فرونشست در میدان نقش جهان اصفهان، مساجد قدیمی این شهر، تخت جمشید و محوطه نقش رستم گفت: "تصاویر منتشر شده از فرونشست در نقش رستم دقیق نیستند، اما بازدیدهای ما نشان می‌دهند که شکاف‌های فرونشستی در این مکان وجود دارد."

مصرف بی‌رویه آب و فرونشست

بیت‌اللهی تأیید کرد که فرونشست در نقش رستم رخ داده و افزود: "در نزدیکی نقش رستم چاه‌های آب و مزارع زراعی قرار دارند که با دبی بالا از آب‌های زیرزمینی استفاده می‌کنند. متأسفانه هیچ مقرراتی برای محدود کردن مصرف آب زیرزمینی در حریم آثار تاریخی وجود ندارد."

ضرورت تصویب قوانین پیشگیرانه

این زمین‌شناس خاطرنشان کرد: "برای مقابله با فرونشست زمین به وجود مقرراتی لازم‌الاجرا نیاز داریم که وظایف دستگاه‌های اجرایی و مصرف‌کنندگان آب را مشخص کند. متأسفانه تا به امروز چنین قانونی ابلاغ نشده و امیدواریم در دولت چهاردهم این اقدام کلید بخورد."

مشکلات مدیریتی و تأمین اعتبار

وی با ابراز تأسف از اینکه هیچ نهادی مسئولیت فرونشست‌ها را به عهده نمی‌گیرد، گفت: "آثار تاریخی و ساختمان‌های مهم در مناطق کلان‌شهرها و همچنین زون‌های فرونشستی به تعمیرات ویژه نیاز دارند. با این حال، در برنامه هفتم توسعه کشور، برای کاهش خطرات فرونشست، هیچ ماده یا تبصره‌ای برای تأمین اعتبار و اجرای برنامه‌های پیشگیرانه لحاظ نشده است."

اصلاح الگوی کشت

بیت‌اللهی تأکید کرد: "کشاورزان بزرگترین مصرف‌کنندگان آب‌های زیرزمینی هستند، اما باید الگوی کشت و آبیاری تغییر یابد. با ادامه این شیوه کشاورزی، که ۹۰ درصد آب‌های زیرزمینی کشور را مصرف می‌کند و میزان زیادی از آن تبخیر می‌شود، فرونشست‌ها ادامه خواهند یافت و خطرات آن بیشتر خواهد شد."

پیامدهای عدم توجه به فرونشست

وی افزود: "توجه نکردن جدی به مسئله فرونشست باعث می‌شود فقط زمانی که آسیب‌ها به آثار تاریخی بروز می‌کنند و رسانه‌ای می‌شوند، جلب توجه کنند. ما به یک برنامه اجرایی قوی و جدی نیاز داریم که بتواند فرونشست‌ها را کنترل کند."

پیش‌بینی فرونشست‌های آینده

بیت‌اللهی پیش‌بینی کرد: "اگر این روند ادامه یابد و اقدام جدی صورت نگیرد، شاهد فرونشست‌های بیشتری خواهیم بود. در حال حاضر، به جز استان گیلان که به دلیل بارندگی و روان‌آب‌های زیاد تقریباً فرونشست ندارد، در تمام استان‌های کشور این پدیده ظاهر شده است و هر روز در حال گسترش است."

زون‌های فرونشست در کشور

وی در پایان گفت: "وسعت زون‌های فرونشستی روز به روز بیشتر می‌شود؛ برای مثال، در جنوب و جنوب غربی تهران زونی به طول ۶۰ کیلومتر و عرض ۳۰ کیلومتر وجود دارد و در جنوب استان البرز نرخ فرونشست سالانه ۳۷ سانتی‌متر است. در اصفهان، تمام شهر در پهنه فرونشست قرار دارد و این پدیده هر روز گسترده‌تر می‌شود."