سرطان سینه و روده بزرگ شایع ترین سرطان ها در ایران است / راهی برای پیشگیری و درمان سرطان های ژنی وجود دارد؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، سرطان بیماری پیچیده‌ای است که ریشه‌های آن اغلب در تغییرات ژنتیکی سلول‌ها نهفته است. این تغییرات که جهش نامیده می‌شوند، می‌توانند باعث شوند که سلول‌ها به طور غیرقابل کنترلی رشد کرده و به بافت‌های اطراف نفوذ کنند. در این گزارش، به بررسی انواع سرطان‌های ژنی، عوارض، دلایل ایجاد، روش‌های درمان و آمار آن‌ها در ایران می‌پردازیم.

سرطان‌های ژنی به سرطان‌هایی گفته می‌شود که در اثر تغییرات در ژن‌های خاصی ایجاد می‌شوند. این تغییرات ممکن است ارثی باشند یا در طول زندگی فرد به دلیل عوامل محیطی یا تصادفی رخ دهند. در ادامه به بررسی برخی از ژن‌های مهم که در بروز سرطان نقش دارند می پردازیم. اولین نوع، ژن‌های سرکوب‌کننده تومور هستند که از رشد بی‌رویه سلول‌ها جلوگیری می‌کنند. جهش در این ژن‌ها باعث می‌شود که سلول‌ها بدون کنترل رشد کنند. نوع دیگر این ژن ها ژن های انکوژن است که رشد سلول‌ها را تنظیم می‌کند. جهش در این ژن‌ها باعث می‌شود که سلول‌ها به طور مداوم تقسیم شوند. یکی دیگر از انواع این ژن ها، ژن‌های تعمیرکننده DNA است که به ترمیم آسیب‌های DNA کمک می‌کند. جهش در این ژن‌ها باعث می‌شود که سلول‌ها نتوانند آسیب‌های DNA را ترمیم کنند و در نتیجه احتمال بروز سرطان افزایش می‌یابد.

سرطان‌های ژنی می‌توانند در هر اندامی از بدن ایجاد شوند. جهش در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می‌دهد. جهش در ژن‌های APC و سایر ژن‌های مرتبط با مسیر Wnt احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد. جهش در ژن BRAF خطر ابتلا به ملانوم را افزایش می‌دهد. جهش در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می‌دهد. جهش در ژن‌های مختلفی مانند PCA3 و HOXB13 خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می‌دهد.

عوارض سرطان‌های ژنی به نوع سرطان، مرحله پیشرفت بیماری و روش‌های درمانی بستگی دارد. خستگی مزمن یکی از شایع‌ترین عوارض سرطان است. همچنین کاهش وزن به دلیل از دست دادن اشتها و مصرف انرژی زیاد توسط سلول‌های سرطانی بخش دیگری از این عوارض است. در مراحل پیشرفته سرطان، درد ممکن است به دلیل فشار تومور بر اعصاب یا استخوان‌ها ایجاد شود. ایجاد عفونت به دلیل تضعیف سیستم ایمنی بدن هم در از جمله عوارضی است که در پی سرطان ایجاد می شود.  آنه‌می به دلیل کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون هم از دیگر عوارض ابتلا به سرطان است.

اگرچه نمی‌توان از همه سرطان‌های ژنی پیشگیری کرد، اما برخی از اقدامات می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری کشنده را کاهش دهند. به عنوان مثال مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و محدود کردن مصرف گوشت قرمز و فرآوری شده یکی از موثر ترین اقدامات برای پیشگیری از ابتلا به سرطان است. حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی متوسط در اکثر روزهای هفته بسیار مهم است. حفظ وزن سالم و کنترل وزن احتمال ابتلا به سرطان را کاهش می دهد. سیگار و الکل از عوامل خطر شناخته شده برای بسیاری از سرطان‌ها هستند. بنابراین اجتناب از مصرف آنها سرطان را از افراد دور می کند. انجام آزمایش‌های غربالگری برای تشخیص زودهنگام سرطان از دیگر اموری است که در پیشگیری از ابتلا به سرطان موثر است.

درمان سرطان‌های ژنی به نوع سرطان، مرحله پیشرفت بیماری و وضعیت عمومی بیمار بستگی دارد. اما به طور کل روش های درمانی رایجی هم وجود دارند که به بهبود سرطان ها کمک می کنند. برداشتن تومور با جراحی، شیمی درمانی، استفاده از داروهای خاصی که سلول های سرطانی را مورد هدف قرار می دهند، رادیوتراپی و پرتودرمانی و تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول‌های سرطانی از جمله روش های درمانی متداول برای بهبود انواع سرطان ها است. خوشبختانه همه سرطان‌های ژنی به مرگ منجر نمی‌شوند و با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، بسیاری از سرطان‌های ژنی قابل درمان هستند.