به روز رسانی واکسن ها برای مقابله با ویروس های جدید الزامی است / در ایران موارد حاد و جدی عوارض آسترازنکا دیده نشد

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، واکسن آسترازنکا یکی از واکسن‌های اصلی و مشهور برای مقابله با ویروس کووید-۱۹ است که در اکثر کشور های جهان از جمله ایران مورد استفاده قرار گرفته است. مانند هر واکسن دیگری این واکسن هم عوارض جانبی ایجاد می کند. اما بر اساس ادعاها و تجربه های به دست آمده، آسترازنکا عوارض جانبی خطرناک تر و شدید تری نسبت به بقیه انواع واکسن ها ایجاد می کند. خبرگزاری رکنا در گفتگویی با آمیتیس رمضانی، دبیر انجمن عفونی ایران، به عوارض استفاده از واکسن آسترازنکا و راه های پیشگیری و درمان و جایگزینی آن می پردازد. 

رمضانی در ابتدا یادآور شد که  اکثر واکسن ها دردوران کرونا، مجوز اضطراری واکیسناسیون گرفتند؛ یعنی اگر در شرایط عادی و غیر اضطراری صدور مجوز برای تزریق یک واکسن 10 سال زمان می برد، در شرایط پاندمی کرونا این مدت زمان به یک سال کاهش پیدا کرد. بنابراین مشکلاتی که تولید واکسن در یک سال دارد بیشتر از مشکلات تولید واکسن در 10 سال است.

وی موضوع بعدی در رابطه با عوارض آسترازنکا را پلتفرم یا تکنولوژی این واکسن عنوان کرد. بعضی از تکنولوژی ها عوارض کمتر و بعضی دیگر عوارض بیشتری دارند. هرچقدر تکنولوژی واکسنی پایین تر باشد، عوارض و کارآیی واکسن کم می شود و برعکس، هرچقدر پیچیدگی واکسن بیشتر باشد و از تکنولوژی پیشرفته تری در ساخت و تولید آن استفاده شده باشد، عوارض و کارآیی واکسن و ایمنی که برای بدن ایجاد می کند بالاتر می رود. البته در انواع تکنولوژی واکسن ها پلتفرم های پروتئینی مثل واکسن پاستور هم وجود دارند. این پلتفرم ها از آن دسته از واکسن ها هستند که عوارض کم و کارآیی بالایی دارند. در زمان شیوع ویروس کرونا زمانی برای ارزیابی درست هریک از این واکسن ها و الویت بندی آنها وجود نداشت. تکنولوژی واکسن هایی همچون فایزر، آسترازنکا و مدرنا از تکنولوژی واکسن هایی همچون سینوفارم که از ویروس های کشته شده استفاده می کنند، بالاتر است. در نتیجه انتظار چنین عوارض و نتایجی برای واکسن هایی با تکنولوژی بالا وجود داشت.

رمضانی اذعان داشت که مهم ترین عارضه ی این واکسن مشکلات قلبی و عروقی مانند ترومبوز (لخته شدن خون) همراه با سطح پایین پلاکت‌ها، مشکلات قلبی مانند التهاب عضله قلب (میوکاردیت) و التهاب پوشش قلب (پریکاردیت) بود. این عوارض بیشتر در خانم ها و در گروه های سنی پایین بروز پیدا کرده بود. همچنین در دوران پاندمی به افراد بالای 50 سال و به بانوان بالای 40 سال توصیه شد که از تزریق آسترازنکا خودداری کنند.

به گفته ی رمضانی این واکسن در حال حاضر به طور کل تزریق نمی شود و عوارض مربوط به این واکسن نه تنها در ایران بلکه در همه ی کشور های دنیا دیده شده و منجر به مرگ تعداد کمی از افراد شده است. در دوران کرونا به مردم توصیه شده بود که از پلتفرم هایی استفاده کنند که ویروس های غیرفعال دارند یا پروتئینی هستند. از سوی دیگر انتخاب واکسن بر عهده ی خود فرد است. اما برخی از افراد به دلیل اعتبار بالای شرکت تولیدکننده ی واکسن آسترازنکا و اعتماد فراوان به آن، تمایل بیشتری برای تزریق واکسن آسترازنکا داشتند. رمضانی گفت:«خوشبختانه در کشور ما موارد حاد و جدی از عوارض این واکسن دیده نشده و اگر موارد مرگ و میر یا شکایت در کشوری زیاد بوده، به علت بالا بودن دوز های تزریقاتی واکسن در آن کشور بوده است. یعنی واکسن اصلی کشوری که قربانیان بیشتری داشته، آسترازنکا بوده است. در حالی که واکسن اصلی در کشور ما سینوفارم بود. عده ای از مردم در خارج از کشور واکسن فایزر را دریافت کردند یا از انواع دیگر واکسن ها همچون پاستور که پلتفرم های پروتئینی داشت استفاده کردند. از آنجایی که تزریق و دریافت واکسن آسترازنکا در کشور ما بسیار پایین بوده، عوارض ناشی از این واکسن هم نسبت به کشور هایی که واکسن اصلی آنها آسترازنکا بوده یا تعداد دوز های دریافتی بالایی داشتند، کمتر بوده است.»

آسترازنکا در پی همه گیری ویروس کرونا تزریق شد و اخیرا هم به دلیل ابتلا مجدد مردم به ویروس کرونا، تزریق این واکسن مجددا در کشور آغاز شد. او اذعان داشت که در حال حاضر دیگر از آسترازنکا به دلیل گذشت از تاریخ انقضاء آن استفاده نمی شود. هر واکسن پس از یک مدت معین، باید دوباره مورد ارزیابی و بررسی قرار بگیرد و اعتبار آنها تایید شود. مجوز اضطراری برای یک واکسن به معنای مجوز طولانی مدت و استفاده ی همیشگی از آن نیست. مجوز های اضطراری تنها برای مدت یک سال تاریخ انقضا دارند و پس از آن باید مجددا مورد ارزیابی و آزمایش قرار بگیرند. پس از تایید مجدد و موفقیت واکسن در آزمایش های پزشکی، واکسن برای دور دوم در بین مردم توزیع می شود.

به گفته ی رمضانی، در حال حاضر واکسنی که بخواهد از دوران پاندمی کرونا تا به حال استفاده شود، عملا وجود ندارد. هنگامی که دوز های واکسن بیش از تعداد مشخص شده تزریق شوند، بدن به آن عادت می کند و دیگر در برابر واکسن پاسخگو نیست. بنابراین تکرار تزریق یک نوع واکسن کار درستی نیست. اما تقریبا از 2 سال بعد از همه گیری کرونا ما اعلام شد که دیگر نیازی به تکرار واکسن ها نیست. از طرفی ویروسی که اکنون در بین مردم در حال پخش است با ویروسی که چند سال پیش واکسن ها علیه آنها ساخته شد، تفاوت دارد. بدین ترتیب واکسن ها روی ویروس های جدید عملا کارآیی ندارند.

  اکنون این ویروس ها و سویه های جدید آنها خطر زیاد و کشنده ای برای مردم ندارند، مشابه ویروس سرماخوردگی هستند و تنها برای افراد سالمند یا دارای بیماری های قلبی و عروقی خطرآفرین هستند. ویروسی که در حال حاضر در بین مردم در گردش است از اُ میکرون مشتق شده است و جامعه به دلیل ابتلا های مکرری که به انواع سویه های این ویروس داشته، ایمنی نسبی پیدا کرده است. اما وقتی ویروس دوباره تغییر پیدا می کند، واکسن های قبلی برای آنها کارساز نیستند. بنابراین واکسن ها هم باید به روز رسانی شوند تا بتوانند موثر عمل کنند.

او در انتها تصریح کرد:«بهترین راه برای درمان ویروس کرونا این است که خود مردم بر اساس پروتکل‌ های بهداشتی و شیوه نامه ها از خودشان مراقبت کنند. همچنین شایان ذکر است که عفونت هایی که خود مردم به صورت طبیعی و اکتسابی می گیرند، برای بدنشان ایمنی نسبی ایجاد می کند و در برابر آنها دیگر نیازی به تکرار واکسن نیست.»