نمره صفر بهزیستی در دوره کرونا / مستمری های بهزیستی کفاف یک دهم هزینه های زندگی مددجویان را هم نمی دهد + صوت

سازمان بهزیستی مهمترین نهاد حمایتی کشور است که وظیفه دارد خدمات مختلفی را به اقشار آسیب دیده اجتماعی ارائه کند. زنان سرپرست خانوار، معتادان، کودکان بی سرپرست و بدسرپرست، معلولان، افرادی که در معرض خشونت های خانگی قرار دارند و بسیاری از دیگر اقشار آسیب دیده اجتماعی، مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی را تشکیل می دهند. این در حالی است که برخی کارشناسان معتقدند که وضعیت رسیدگی به بسیاری از اقشار تحت پوشش سازمان بهزیستی در دوره شیوع کرونا حتی بدتر از گذشته شده است. در این میان رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران نیز تاکید دارد که سازمان بهزیستی در دوره شیوع کرونا عملا هیچ حمایت خاصی از افراد تحت پوشش خود به جز افزایش مستمری های سنواتی انجام نداده است؛ البته با توجه به این صحبت های مصطفی اقلیما و با انجام یک حساب سرانگشتی، در شرایطی که گفته می شود خط فقر برای یک خانواده چهارنفره در تهران به 12.5 تا 15 میلیون تومان رسیده است، می توان گفت همین مستمری ها نیز عملا کفاف تامین یک دهم هزینه زندگی مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی را نیز نمی دهد.

سازمان بهزیستی چه وظایفی دارد؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، چند روز دیگر «روز ملی بهزیستی و تامین اجتماعی» فرا می رسد؛ روزی که می تواند فرصت مناسبی برای اهل رسانه و فعالان اجتماعی باشد تا به بررسی عملکرد دو نهاد مهم حمایتی کشور یعنی سازمان های بهزیستی و تامین اجتماعی بپردازند. در این میان با توجه به این که طبق قانون، حمایت از بخش زیادی از اقشار آسیب دیده اجتماعی زیر نظر سازمان بهزیستی قرار دارد، در این گزارش به بررسی اجمالی کارنامه سازمان بهزیستی در 17 ماه کرونایی گذشته می پردازیم؛ با این نگاه که اقشار آسیب دیده تحت پوشش این سازمان، در دوره همه گیری کرونا بیش از گذشته در معرض آسیب های گوناگون قرار گرفته اند و بهزیستی وظیفه داشته است که برنامه های حمایتی خود از این اقشار را در این دوره افزایش دهد.

اما پیش از بررسی این مساله، نگاهی به تاریخچه سازمان بهزیستی و شرح وظایف آن می اندازیم؛ سازمان بهزیستی کشور به موجب لایحه قانونی مصوب 25 تیر 1359 در جهت تحقق مفاد اصول 3، 21 و 29 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و در زمینه تحقق عدالت اجتماعی تشکیل شده است. در اساسنامه این سازمان آمده است که «بهزیستی، سازمانی فرهنگی، اجتماعی و امدادی است که به منظور گسترش رحمت الهی در جامعه و حفظ ارزش ها و کرامات والای انسانی، مجموعه خدماتی را ارائه می دهد. سازمان بهزیستی برای کمک به اقشار محروم و انسان هایی که بنا به دلایل محیطی، اجتماعی، اقتصادی و ارثی و نیز داشتن مشکلات جسمی، روانی و عاطفی، گرفتار مشکلات و دچار عدم تعادل شده اند، تاسیس شده است.»

از جمله وظایف سازمان بهزیستی نیز مطابق اساسنامه آن، حمایت از خانواده‌های بی‌سرپرست و نیازمند، حمایت و نگهداری از کودکان بی سرپرست، ساماندهی، حمایت و نگهداری از کودکان خیابانی، بیمه اجتماعی زنان خانه دار کشور، ارائه خدمات حمایتی به زنان سرپرست خانوار، ارائه خدمات درمانی، توانبخشی، آموزشی و ورزشی به معلولان، سالمندان و بیماران روانی مزمن، پیشگیری از بروز آسیب های اجتماعی از جمله طلاق، خودکشی، خشونت های خانگی و کودک آزاری، درمان، بازتوانی معتادان و توانمندسازی معتادان بهبودیافته، ارائه خدمات تخصصی به منظور کاهش آسیب ناشی از اعتیاد و ایجاد فرصت های شغلی برای گروه های هدف سازمان و توانمندسازی آنهاست.

حمایت های سازمان بهزیستی از مددجویان در دوره کرونا کمتر شده است

در این میان اما سوال مهم اینجاست که آیا سازمان بهزیستی در 41 سالی که از بدو تاسیس آن می گذرد، بخصوص در 17 ماه گذشته که شیوع کرونا ایران بخش زیادی از مددجویان این سازمان را در معرض آسیب های اقتصادی و اجتماعی بیشتری قرار داده است، توانسته به شرح وظایف خود که در بالا آورده شد، به‌درستی عمل کند؟

این سوال را با دکتر مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران به عنوان فردی که به واسطه مسئولیت خود، روزانه با آسیب دیدگان زیادی از جمله مددجویان سازمان بهزیستی ارتباط دارد، در میان گذاشتیم و او نیز در پاسخ به رکنا گفت: طبق مشاهدات میدانی و پرس و جویی هایی که در دوره شیوع کرونا از مددجویان سازمان بهزیستی داشتم، به صراحت می گویم نه تنها در این دوره امکانات حمایتی ویژه ای در اختیار مددجویان بهزیستی قرار نگرفته است، بلکه حتی میزان حمایت های بهزیستی از مددجویان در دوره کرونا از گذشته هم کمتر شد.

وی ریشه اصلی این مساله را فقدان برخورداری از تخصص کافی برخی مسئولان سازمان بهزیستی عنوان کرد و اظهار داشت: کسانی که در راس مسئولیت سازمان بهزیستی قرار می گیرند، باید افرادی شایسته باشند تا بتوانند به نیازهای مددجویان بهزیستی پاسخگو باشند. شایسته سالاری در بهزیستی نیز زمانی اتفاق می افتد که یک متخصص آسیب های اجتماعی در راس سازمان بهزیستی قرار گیرد و نه یک پزشک متخصص اطفال.

این مددکار اجتماعی با انتقاد از که سازمان بهزیستی به محل ترقی برخی مدیران تبدیل شده است، تصریح کرد: متاسفانه مهمترین نهاد امدادی – حمایتی کشور به محل ترقی برخی افراد تبدیل شده است؛ به نحوی که رئیس قبلی این سازمان بعد از دوره مسئولیت در بهزیستی به استانداری تهران رسید و رئیس جدید نیز بعد از پایان مسئولیت خود، احتمالا به سمتی بالاتر منصوب می شود. بیشتر مدیران رده های پایین تر بهزیستی نیز به دنبال ارتقای جایگاه خود هستند و هیچ کس به فکر آن نیست که برای مددجویان کاری کند.

بی توجهی سازمان بهزیستی به اشتغالزایی زنان سرپرست خانوار در دوره کرونا

رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران در بخش دیگری از صحبت هایش با اشاره به شرح وظایف سازمان بهزیستی، به تفکیک به بررسی قصور این نهاد در حمایت از آسیب دیدگان اجتماعی تحت پوشش خود در دوره شیوع کرونا پرداخت. او در همین زمینه به موضوع زنان سرپرست خانوار اشاره کرد و گفت: سازمان بهزیستی وظیفه دارد که اول مشکلات زنان سرپرست خانوار را احصا کند و بعد برای رفع همان مشکلات به آنها خدمات تخصصی ارائه دهد؛ به نحوی که اگر یک زن سرپرست خانوار به شغل نیاز دارد، برایش فرصت شغلی فراهم کند، یا مثلا اگر آن زن نیاز دارد که مهارتی را یاد بگیرد، بهزیستی باید به او یک تخصص را بیاموزد و اگر هم آن زن نیاز به حمایت مالی دارد، بهزیستی باید در حد رفع نیازهای اولیه او و فرزندانش، از آنها حمایت کند.

در این میان البته میزان مستمری زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی مانند دیگر مددجویان این سازمان، طبق لوایح بودجه سنواتی دولت، از سال 98 تا 1400 برحسب بعد خانوار از 100 تا 400 هزار تومان به 350 تا یک میلیون و 100 هزار تومان افزایش یافته است و به نوعی 2.75 تا 3.5 برابر شده است، اما اقلیما تاکید دارد که نه تنها میزان افزایش این مستری، متناسب با گرانی های دوره کرونا نبوده است، بلکه همین مستمری های افزایش یافته سال 1400 نیز حتی کفاف یک دهم هزینه های یک زن سرپرست خانوار و فرزندانش را نمی دهد؛ این در حالی است که به گفته این مددکار اجتماعی، بهزیستی در دوره شیوع کرونا تقریبا هیچ گام موثری نیز برای اشتغالزایی و مهارت آموزی زنان سرپرست خانوار برنداشته است.

مدیران غیرتخصصی سازمان بهزیستی توان مطالبه بودجه بیشتر را ندارند

رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران البته به این نکته نیز اشاره کرد که عامل اصلی ناتوانی بهزیستی در حمایت از زنان سرپرست خانوار و دیگر مددجویان تحت پوشش این سازمان، بودجه اندکی است که دولت به آن اختصاص می دهد. اقلیما اما قصور مسئولان بهزیستی را در کمبود بودجه این سازمان حمایتی مهم، موثر دانست و تاکید کرد: وقتی کسی در این سازمان وجود ندارد که با قدرت از حق مددجویان دفاع کند و بودجه مورد نیاز برای حمایت از آنها را از دولت مطالبه کند، قطعا بودجه بهزیستی نیز همین قدر اندک باقی می ماند.

وی در ادامه تصریح کرد: مشکل اصلی هم از آنجا ناشی می شود که اکنون کسانی در راس سازمان بهزیستی قرار گرفته اند که نه نسبت به مشکلات مددجویان آگاهی کافی دارند و نه می توانند برای رفع آن برنامه ریزی مناسبی انجام دهند. به همین دلیل، این افراد نمی توانند در دولت یا مجلس به خوبی از حق اقشار آسیب دیده تحت پوشش بهزیستی دفاع کنند.

اقلیما با تاکید بر این که داشتن تخصص و آگاهی، قدرت مطالبه گری یک مدیر را بالا می برد، تصریح کرد: مدیران بهزیستی به این دلیل قدرت دفاع بالایی ندارند و نمی توانند دولت را مجاب به افزایش بودجه سازمان بهزیستی کنند که نسبت به نیازهای مددجویان آگاهی کافی ندارند و نمی توانند برنامه جامعی برای کمک به رفع مشکلات آنها ارائه کنند.

افت کیفیت رسیدگی به معتادان در مراکز زیر نظر سازمان بهزیستی در دوره کرونا

کاهش کیفیت و کمیت خدمات ارائه شده در مراکز کاهش آسیب یا ترک اعتیاد زیر نظر سازمان بهزیستی در دوره شیوع کرونا نیز از جمله دیگر مسائلی است که این مددکار اجتماعی، آن را به عنوان یکی از موارد قصور بهزیستی در این دوره برشمرد. او در توضیح بیشتر در این باره گفت: وضعیت رسیدگی به معتادان در دوره شیوع کرونا بدتر از قبل شده است، چون در این دوره، مسئولان بهزیستی نه بودجه مناسبی در اختیار مراکز زیرمجموعه خود گذاشته اند و نه برنامه جامعی برای حمایت از معتادان در دوره شیوع کرونا ارائه داده اند و عملا هیچ اقدام موثری برای کاهش آسیب اعتیاد در 17 ماه گذشته انجام نشده است.

اقلیما با بیان این که نه در دوره شیوع کرونا و نه پیش از آن، بهزیستی هیچ برنامه جامعی برای کمک به مراکز بازتوانی یا کاهش آسیب ارائه نکرده است، اظهار داشت: تنها اقدامی که بهزیستی در حوزه اعتیاد انجام می دهد، این است که بودجه اندکی در اختیار مراکز دولیت یا خصوص تحت پوشش یا تحت نظارت خود می گذارد و فقط آمار بهبودیافتگان آنها را به عنوان آمار رسمی خود ثبت می کند؛ اما بهزیستی هیچ گاه امکانات و بودجه لازم را به مراکز کاهش آسیب یا ترک اعتیاد ارائه نمی دهد و به دلیل افت منابع مالی بهزیستی در دوره شیوع کرونا، میزان ارائه این بودجه و امکانات در 17 ماه گذشته کمتر هم شده است.

سازمان بهزیستی امکانات کافی در اختیار مراکز حمایتی نمی گذارد

این مددکار اجتماعی با تاکید بر این که بهزیستی صرف نظر از مراکز مربوط به اعتیاد، به دیگر مراکز حمایتی تحت نظر خود نیز به اندازه کافی امکانات لازم را اختصاص نمی دهد، با یادآوری ماجرای خودکشی یک دختر 15 ساله در یک مرکز نگهداری از دختران آسیب دیده اجتماعی در مشهد در آذر 99، اظهار داشت: اگر در آن مرکز امکانات حمایتی کافی وجود داشت، مثلا سه مددکار اجتماعی فعالیت می کردند، هیچ گاه این اتفاق رخ نمی داد. این مساله نشان می دهد که بهزیستی در بسیاری از موارد استانداردهای لازم درباره حضور مددکاران اجتماعی در مراکز تحت پوشش خود را رعایت نمی کند.

وی با بیان این که بسیاری از مددکاران حاضر در مراکز حمایتی بهزیستی نیز از دانش تخصصی لازم در این زمینه برخوردار نیستند، اضافه کرد: متاسفانه بیشتر کسانی که در مراکز زیر نظر بهزیستی به عنوان مددکار اجتماعی فعالیت می کنند، تحصیلات تخصصی مددکاری اجتماعی را ندارند و در زمینه هایی مانند روانشناسی یا علوم اجتماعی تحصیل کرده اند. این در حالی است که در بسیاری از کشورها تنها کسانی به عنوان مددکار اجتماعی در مراکز حمایتی فعالیت می کنند که دقیقا در رشته تخصصی مرتبط با همین موضوع تحصیل کرده باشند.

سازمان بهزیستی به دنبال خصوصی سازی مراکز حمایتی است

رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران در بخش دیگری از صحبت هایش ضمن اشاره به شرح وظایف سازمان بهزیستی اظهار داشت: سازمان بهزیستی مسئولیت رسیدگی به تمام آسیب های اجتماعی کشور را برعهده دارد، اما متاسفانه در سال های اخیر، مسئولان این سازمان چه در دوره شیوع کرونا و چه پیش از آن، عملا کاری به کار آسیب های اجتماعی نداشته اند؛ تا جایی که اخیرا بحث واگذار شدن مراکز حمایتی دولتی به بخش خصوصی نیز مطرح شده است؛ اتفاقی که اگر رخ دهد، قطعا زیان اصلی آن را اقشار آسیب دیده ای خواهند دید که در این مراکز از آنها نگهداری می شود.

اقلیما با تاکید بر این که در کمتر کشوری مراکز حمایت از اقشار آسیب دیده به بخش خصوصی واگذار می شود، تصریح کرد: اساسا رسیدگی به آسیب های اجتماعی امر سودآوری نیست که بخش خصوصی تمایل داشته باشد در آن حضور پیدا کند؛ اگر هم قرار باشد بهزیستی مراکز حمایتی خود را به بخش خصوصی واگذار کند، قطعا بخش خصوصی به دنبال درآمدزایی خواهد رفت و مثلا از خانواده معلولان یا معتادان پول می گیرد تا به آنها خدمات ارائه کند؛ اتفاقی که حتما با شرح وظایف سازمان بهزیستی درباره ارائه خدمات رایگان به اقشار آسیب دیده اجتماعی در تناقض است.

وی درباره مراکزی که سازمان بهزیستی در سال های اخیر به بخش خصوصی واگذار کرده است نیز توضیح داد: متولیان بیشتر این مراکز کارکنان بازنشسته و مدیران سابق خود بهزیستی هستند که بخش اندکی از بودجه مورد نیاز خود را از بهزیستی دریافت می کنند و بخش اعظم بودجه آنها از جیب خانواده های معلولان، معتادان و دیگر اقشار آسیب دیده تامین می شود.

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران ادامه داد: این مراکز به خانواده ها فشار وارد می کنند که اگر به اندازه کافی پول ندهید، فردی را که شما نگهداری از آن را به ما واگذار کرده اید، بیرون می اندازیم. خانواده ها نیز در این شرایط چاره ای ندارند جز این که هزینه های تعیین شده از سوی بخش خصوصی را بپردازند و بهزیستی هم به ندرت به شکایت های این خانواده ها توجه می کند.

مستمری های بهزیستی کفاف یک دهم هزینه های ماهانه مددجویان را هم نمی دهد

تقریبا مهمترین خدمت حمایتی که بهزیستی در اختیار مددجویان خود قرار می دهد، مستمری هایی است که این سازمان به صورت ماهانه به آسیب دیدگان اجتماعی خود می پردازد، اما با وجود این که میزان این مستمری ها در دو سال گذشته یعنی در دوره شیوع کرونا بین 2.75 تا 3.5 برابر شده است، بازهم این مستمری کفاف بخش اندکی از هزینه های خانواده های آسیب دیده اجتماعی را می دهد؛ به نحوی که مثلا مستمری یک میلیون و 100 هزار تومانی در نظر گرفته شده برای یک خانواده آسیب دیده چهارنفره که دارای یک فرزند معلول است، نه تنها کفاف یک دهم هزینه های زندگی این خانواده را نیز نمی دهد، بلکه به سختی می تواند برای تامین نگهداری از فرزند معلول آنها هم کافی باشد.

اقلیما ضمن اشاره به این مساله تاکید کرد که بهزیستی وظیفه دارد در شرایط خاصی مانند شیوع کرونا که مددجویانش در معرض آسیب های اجتماعی و اقتصادی بیشتری قرار می گیرند، حمایت های خود از این افراد را نیز بیشتر کند. وی در ادامه بازهم مساله نبود دانش تخصصی در میان مدیران بهزیستی را عامل کمبود حمایت های مادی این سازمان از افراد آسیب دیده اجتماعی دانست و اظهار داشت: افزایش میزان حمایت از مددجویان نیاز به حضور مدیران لایق و متخصصی در بهزیستی دارد که حاضر نیستند به هر شیوه ای با دولت کار کنند و حتما در دوره های خاصی مانند شیوع کرونا، بودجه های لازم برای افزایش حمایت از مددجویان را از دولت مطالبه می کنند.

وی با بیان این که در مراکز وابسته به بهزیستی این مددکاران اجتماعی هستند که باید حرف اول و آخر را بزنند، تصریح کرد: فقدان شایسته سالاری در بهزیستی و زیرمجموعه های آن به حدی است که در بسیاری از مراکز تحت نظر این سازمان، در سمتی که قاعدتا باید یک مددکار اجتماعی حضور داشته باشد، افرادی با تخصص های دیگر سر کار نشسته اند.

رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران ادامه داد: این افراد البته ناچارند برای از دست ندادن شغل خود، در همان سمت غیرتخصصی بمانند، اما قطعا حضور آنها بسیار کمتر از حضور یک مددکار اجتماعی برای مددجویان بهزیستی مفید خواهد بود؛ چراکه یک مددکار اجتماعی حتما هفته ای یک بار به مددجویان تحت پوشش خود سر می زند، اما بیشتر افرادی که اکنون در سازمان بهزیستی نقش مددکار را دارند، سالی یک بار هم به مددجویان خود سرنمی‌زنند.

این مددکار اجتماعی با تاکید بر این که در ده سال گذشته اوضاع سازمان بهزیستی روز به روز بدتر شده است، تصریح کرد: مشکل اصلی بهزیستی این است که مسئولانی در این سازمان در راس کار قرار دارند که از تجربه و دانش تخصصی لازم برخوردار نیستند. البته امیدواریم در دولت بعدی یک مددکار اجتماعی در راس بهزیستی قرار گیرد که هم از دانش لازم برخوردار باشد و هم سال ها در بهزیستی فعالیت کرده باشد و نیازهای مددجویان را به خوبی بشناسد.

ضعف سازمان بهزیستی و اورژانس اجتماعی در پیشگیری از بروز خشونت های خانگی

مرکز اورژانس اجتماعی از جمله مهمترین مراکز زیر نظر سازمان بهزیستی است که وظیفه دارد علاوه بر ارائه خدمات ویژه به آسیب دیدگان اجتماعی بخصوص کسانی که تحت خشونت خانگی قرار گرفته اند، برای مقابله و پیشگیری از بروز این خشونت ها نیز برنامه ریزی کند و به ارائه راهکارهای موثر برای پیشگیری از بروز آسیب شدید به افرادی بپردازد که در معرض خشونت خانگی قرار دارند؛ اما آن طور که اقلیما می گوید، اکنون این مرکز تنها در زمان هایی که افراد آسیب دیده با آن تماس می گیرند، به آنها خدماتی را ارائه می کند که در بیشتر موارد پاسخگوی نیاز آنها نیست و عملا این نهاد نتوانسته است نقش موثری در کاهش آمار خشونت های خانگی و آسیب های ناشی از آنها در دوره شیوع کرونا ایفا کند.

این مددکار اجتماعی ضعف اصلی بهزیستی و اورژانس اجتماعی در این زمینه را بی توجهی تمام ارکان حمایتی کشور به لزوم پیشگیری از بروز آسیب های اجتماعی توصیف کرد و گفت: متاسفانه در ایران هیچ گاه به مساله پیشگیری توجه نمی شود و بیشتر مدیران ما تازه زمانی که اتفاقی رخ می دهد، به خودشان می آیند و به دنبال راهکاری برای حل مساله می گردند؛ مثال بارز این موضوع نیز ماجرای قتل رومینا اشرفی است، که در آن مسئولان محلی و کشوری سازمان بهزیستی با وجود این که می توانستند از این دختر نگهداری کنند و آن را تا زمانی که شرایط مهیا شود، به خانواده اش تحویل ندهند، اما این کار را نکردند و همین مساله منجر به کشته شدن آن دختر شد.

اقلیما با بیان این مثال، تاکید کرد که اساسا بهزیستی چه در دوره شیوع کرونا و چه در شرایط کنونی که موارد بروز خشونت های خانگی بر اثر افزایش سطح آسیب های اقتصادی و اجتماعی تشدید شده است، هیچ توجهی به بحث پیشگیری نداشته و ندارد. این مددکار اجتماعی، این ضعف بهزیستی و اورژانس اجتماعی را نیز ناشی از فقدان حضور نیروی متخصص در این نهادها عنوان کرد و گفت: گاهی مواقع هم که برخی افراد متخصص و دلسوز می خواهند اقدامی برای کاهش آسیب های اجتماعی انجام دهند، متاسفانه از درون خود بهزیستی جلویشان گرفته می شود؛ مثلا در همین ماجرای قتل رومینا اشرفی، با وجود این که معاون اجتماعی بهزیستی استان گیلان می خواست دختر را در بهزیستی نگه دارد، از تهران به او ابلاغ کردند که شما حق دخالت در این موضوع را ندارید.

نمره سازمان بهزیستی در دوره کرونا صفر هم نیست

همان طور که در ابتدای گزارش بیان شد، بررسی شرح وظایف سازمان بهزیستی تنها به مواردی چون حمایت از زنان سرپرست خانوار، معتادان، معلولان و افرادی که در معرض خشونت های خانگی قرار گرفته اند، محدود نمی شود و بررسی کارنامه این سازمان در دوره شیوع کرونا هم نیاز به بحثی بسیار مفصل تر دارد. اما با این وجود، اگر صرفا به موارد مطرح شده در همین سطور اکتفا کنیم، سوال مهمی که در پایان مطرح می شود، این است که عملکرد بهزیستی در دوره شیوع کرونا چه نمره ای می گیرد؟

رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران در پاسخ به این سوال تصریح کرد: نمره سازمان بهزیستی در حمایت از مددجویان خود در دوره شیوع کرونا، صفر هم نیست؛ زیرا این سازمان اصلا در 17 ماه گذشته حمایت خاصی از افراد تحت پوشش خود، از جمله زنان سرپرست خانوار، خانواده های دارای فرزندان معلول و ... انجام نداده است؛ زیرا عملا سازمان بهزیستی به جز افزایش مبلغ مستمری ها طبق قوانین بودجه سنواتی که آن هم کفاف یک دهم هزینه زندگی مددجویان را نمی دهد، هیچ کمک مادی یا معنوی دیگری به مددجویان خود اضافه نکرده است؛ بنابراین می توان گفت عملا بهزیستی هیچ اقدام موثری برای حمایت از اقشار آسیب دیده اجتماعی در دوره شیوع کرونا انجام نداده است.