کم آبی؛ مهمترین مساله امنیتی کشور / ارتش و سپاه به کمک دولت بیایند + صوت

کاهش بارندگی، خشکسالی و سوء مدیریت منابع آبی موجب بروز بحران کم آبی در سراسر کشور شده و طبق آمار شرکت آب و فاضلاب، وضعیت تامین آب 101 شهر ایران در شرایط بحرانی قرار گرفته است. این در حالی است که کشورمان حدود 340 شهر دارد و براین اساس می توان گفت حدود یک سوم شهرهای کشور در بحران کم آبی قرار دارند. اما صرف نظر از لزوم پرداختن به ریشه های بروز بحران کم آبی توجه به این نکته ضروری است که با توجه به این که کم آبی یکی از مهمترین مسائل امنیتی کشور محسوب می شود، نهادهای نظامی از جمله ارتش و سپاه وظیفه دارند برای کمک به مردم و پیشگیری از بروز حوادث امنیتی، به کمک دولت بیایند و با استفاده از روش هایی مانند آبرسانی سیار تا حد امکان به رفع بحران کم آبی به ویژه در مناطق محروم کشور بپردازند.

کم آبی ؛ زمینه ساز بروز حوادث امنیتی

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، آخرین آمارهای سازمان هواشناسی از کاهش 37 درصدی متوسط بارندگی های کل کشور در سال آبی جاری یعنی از ابتدای مهر 99 تا کنون نسبت به شرایط نُرمال (میانگین 52 ساله) و افت 53 درصدی میزان بارندگی در فلات مرکزی ایران نسبت به میانگین بلندمدت حکایت دارد. این آمارها نشان می دهد ایران مجددا در شرایط دشوار خشکسالی قرار گرفته است و حتی براساس گزارشات سازمان آب و فاضلاب، وضعیت تامین آب 101 شهر کشور به علت کاهش 60 درصدی ورودی سدها در شرایط بحرانی قرار گرفته است.

وضعیت بحرانی تامین آب در 101 شهر از حدود 340 شهر کشور اما در شرایطی رخ داده است که تامین آب مورد نیاز شهرها و روستاها همواره یکی از اصلی ترین موضوعات امنیتی کشور محسوب می شود و صرف از نظر مسائلی نظیر بیکاری و مهاجرت که از جمله تبعات همیشگی کم آبی به حساب می آید، بارها در بسیاری از شهرها و روستاهای محروم ایران شاهد بروز حوادثی امنیتی گوناگونی بوده ایم که بسیاری از آنها در بحران آب ریشه داشته اند.

بر این اساس، در کنار این که وقتی در شرایطی مثل امسال که دولت به دلیل مدیریت نادرست منابع آبی در سال های گذشته و بروز بحران آب در سال جاری باید مورد بازخواست قرار گیرد، لازم است از نیروهای نظامی و نهادهای امنیتی بخصوص ارتش و سپاه به طور ویژه مطالبه کرد که برای پیشگیری از بروز حوادث امنیتی احتمالی و کمک به مردم مناطق محروم در راستای آبرسانی به این مناطق در وضعیت بحرانی کنونی به کمک دولت بیایند.

این نکته ای است که محمود عباس زاده، استاندار پیشین ایلام و سخنگوی کنونی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و تاکید کرد: در کشور ما، «آب» مهمترین بحث مرتبط با امنیت ملی است و اگر آب بخصوص آب شرب به اندازه کافی به مردم نرسد، باید منتظر بروز انواع فجایع اجتماعی و حتی حوادث امنیتی مختلفی باشیم.

دولت برای رفع معضل کم آبی از نهادهای نظامی کمک بخواهد

استاندار پیشین ایلام در همین راستا معتقد است که ارتش و سپاه وظیفه دارند که برای جلوگیری از بروز حوادث امنیتی، در شرایط بحرانی فعلی که دولت در تامین آب حدود یک سوم شهرهای کشور به مشکل خورده است، برای آبرسانی به مناطق محروم از هر طریق ممکن اقدام کنند. او البته روی این نکته تاکید کرد که نیروهای نظامی تنها زمانی می توانند در حوزه کمک به دولت برای آبرسانی به شهرها و روستاهای کم آب کشور وارد عمل شوند که ابتدا دستگاه اجرایی از آنها درخواست کمک کند.

عباس زاده در توضیح بیشتر این مساله گفت: باید توجه داشت که فرمانده نظامی وقتی می تواند دست به اقدام ببرد که فرمانده اجرایی دست بلند کرده باشد و بگوید که شرایط غیرعادی است و من نمی توانم مشکل را حل کنم؛ بخصوص که مدیریت منابع آبی در اختیار دولت است و این دستگاه اجرایی است که بودجه های مربوطه را به بخش های مختلف تخصیص می دهد و وظیفه دارد که مصرف آب حوزه های مختلف را به نحوی بهینه مدیریت کند.

وی افزود: اما وقتی دولت در شرایط کم آبی نتواند اوضاع را مدیریت کند و در برابر بحران آب تسلیم شود، در آن صورت دستگاه اجرایی باید از نیروهای نظامی و انتظامی درخواست کمک کند. اکنون هم که وضعیت آب در بسیاری از استان های کشور از جمله سیستان و بلوچستان در شرایط بحرانی قرار گرفته است، دولت باید برای ارائه کمک های اورژانسی به مردم این استان از نهادهای نظامی و امنیتی دعوت به همکاری کند.

اکنون وقت حساب کشیدن از دولت بابت بحران کم آبی نیست

در این میان البته باید توجه داشت که خشکسالی تنها ریشه بحران آب کنونی بسیاری از شهرهای ایران نیست و بخش مهمی از این بحران، به ضعف دستگاه اجرایی در مدیریت منابع آبی در طول سال ها و حتی دهه های گذشته بازمی‌گردد. بنابراین در درجه اول، این دستگاه های دولتی نظیر وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان محیط زیست و ... هستند که باید پاسخگوی وضعیت کنونی بحران آب باشند، اما در شرایط فعلی که وضعیت تامین در بسیاری از نقاط کشور، بحرانی شده است، تمام دستگاه ها از جمله ارتش و سپاه وظیفه دارند که برای کمک به رفع این بحران اقدام کنند.

این موضوع دیگری است که عباس زاده ضمن اشاره به آن تصریح کرد: اکنون که به اذعان مسئولان وزارت نیرو، بخش زیادی از ایران در بحران آب قرار گرفته است، وقت حساب کشیدن از دولت درباره سوء مدیریت های گذشته نیست، بلکه تمام نهادها بخصوص نیروهای نظامی و انتظامی وظیفه دارند که امکانات لجستیک خود را در اختیار دولت قرار دهند تا بتواند در حد امکان، شهرهای گوناگون را از بحران آب خارج کند.

استاندار پیشین ایلام البته بازهم روی این نکته تاکید کرد که تا وقتی دولت از نهادهای نظامی درخواست کمک نکند، آنها عملا نمی توانند نقش زیادی در حل مشکل کم آبی کشور ایفا کنند؛ زیرا این دستگاه اجرایی است که باید به تقسیم وظایف و مسئولیت ها بین دستگاه های مختلف در شرایط بحرانی بپردازد و اوضاع کم آبی در تک تک استان ها را برای نهادهای نظامی آن استان ها تشریح کند.

اشکالی ندارد که دولت از ارتش و سپاه کمک بخواهد

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس با بیان این که هیچ اشکالی ندارد دولت برای رفع بحران کم آبی از نیروهای نظامی کمک بخواهد، عنوان کرد: وقتی نهادهای نظامی بدون دریافت درخواست کمک از سوی دستگاه اجرایی برای حل یک مشکل اقدام می کنند، بعدها مدیران دولتی در شهرهای مختلف فرماندهان نظامی را بازخواست می کنند که شما چرا بدون درخواست ما در این زمینه وارد عمل شدید؛ موضوعی که نمونه آن را در سیل سال 98 استان گلستان مشاهده کردیم.

اما به گفته عباس زاده، دولت وقتی نمی تواند بحران آب کنونی را رفع کند، باید گزارش مربوط به کمبودهای گوناگون در شهرهای مختلف را به نهادهای نظامی ارائه کند تا آنها در حد توان در جهت حل مشکل کم آبی به دولت کمک کنند. از نظر استاندار پیشین ایلام در چنین شرایطی، اگر نهادهای نظامی با درخواست دولت پای کار آبرسانی به مناطق محروم کشور بیایند، دست آنها از نظر حقوقی باز است و اگر در حین آبرسانی مشکلی به وجود آمد، دیگر دستگاه اجرایی نمی تواند نیروهای نظامی را مقصر بروز حوادث احتمالی بداند، چون خودش از آنها درخواست کمک کرده است.

دولت از تانکرهای نظامیان برای آبرسانی به مناطق محروم استفاده کند

اجرای پروژه های انتقال آب، برنامه ریزی برای مهار سیلاب ها، گسترش شبکه توزیع آب و رفع فرسودگی های احتمالی آن و سایر اقدامات زیرساختی برای مدیریت منابع آبی، از جمله اقداماتی است که دستگاه اجرایی باید در بلندمدت برای بهبود شرایط آبرسانی به شهرها و روستاهای مختلف انجام دهد. اما در شرایط کنونی که نیاز فوری به حضور نهادهای نظامی برای آبرسانی به مناطق محروم کشور وجود دارد، سوال مهم این است که اگر دولت در این زمینه از نهادهای نظامی مثل ارتش و سپاه درخواست کمک کند، این نهادها به چه شیوه ای می توانند در حل این مساله به کمک دولت بیایند؟

استاندار پیشین ایلام در پاسخ به این سوال گفت: نیروهای نظامی ما ظرفیت ها و امکانات زیادی دارند که می تواند برای رفع بحران آب بخصوص در مناطق محروم به کمک دولت بیاید؛ از امکانات مهندسی گرفته تا نیروی انسانی و منابع آبی که بعضا در اختیار این نیروها قرار دارد؛ به طور مثال، بسیاری از پادگان ها دارای تانکرهای فراوانی هستند که در شرایط کنونی می توان برای آبرسانی به مناطق محروم از آنها استفاده کرد.

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس کمک به اجرای پروژه های انتقال آب و گسترش و اصلاح شبکه توزیع را نیز از دیگر اقداماتی دانست که نیروهای نظامی می توانند با انجام آنها در مدیریت منابع آبی به دستگاه اجرایی کمک کنند؛ او البته تاکید کرد که اجرای این راهکار در بلندمدت میسر است و اقدام اورژانسی برای رفع بحران آب، چیزی جز آبرسانی سیار به مناطق محروم نیست؛ اقدامی که قطعا با حضور نیروهای نظامی در میدان با سرعت بیشتری انجام خواهد شد.

آبرسانی سیار ؛ مهمترین بستر کمک نظامی ها برای حل مشکل کم آبی

آبرسانی تانکری شیوه ای است که در سال های اخیر بارها از سوی دستگاه های اجرایی و نیروهای نظامی و امدادی برای کمک به مردم مناطق محرومی که در تامین آب شرب خود به مشکل برخورده اند، به ویژه در استان های سیستان و بلوچستان، کرمان و خوزستان اجرایی شده است. در شرایط کنونی نیز سازمان آب و فاضلاب کشور اعلام کرده است که با توجه به کمبود امکانات در برخی مناطق، در 8 هزار و 405 روستای کشور آبرسانی سیار انجام می شود.

اما از نظر عباس زاده، در شرایط کنونی هم اگر دولت بازهم از نهادهای نظامی درخواست کمک کند، این نهادها هرکدام با توجه به ظرفیت های خود می توانند در آبرسانی تانکری که نیاز مردم مناطق محروم و کم آب کشور را به صورت اورژانسی برطرف خواهد کرد، به کمک دولت بیایند تا مردم شهرها و روستاهای بیشتری با استفاده از این شیوه آبرسانی، از بحران آب نجات یابند.

وی در همین راستا تاکید کرد: وقتی یک شهر یا روستا در بحران کم آبی قرار گرفته است، دولت باید به کمک نهادهای نظامی، ابتدا با استفاده از شیوه آبرسانی سیار یعنی به کمک تانکر، آب شرب مورد نیاز مردم آن منطقه را تامین کند؛ چراکه کشیدن خط لوله یک پروژه زمان بر است که نمی تواند نیاز فوری مردم را برطرف کند و دولت باید در بلندمدت به فکر اجرای چنین پروژه هایی باشد که البته در آن شرایط هم قطعا کمک نهادهای نظامی به دولت در تسریع روند اجرای این پروژه ها موثر خواهد بود.

اگر امروز با ریشه های کم آبی مقابله نکنیم، فردا بحران آب کشور 10 برابر می شود

البته با وجود تمام این صحبت ها، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس مهمترین معضلی را که در شرایط کنونی منجر به ایجاد بحران آب در حدود یک سوم شهرهای کشور شده است، کمبود منابع آبی در برخی استان های کشور دانست و گفت: در حال حاضر وضعیت آبرسانی به مناطق مختلف کشور به گونه ای است که هم بخش زیادی از شبکه توزیع آب دچار مشکل فرسودگی است و هم منابع آبی کشور محدود است.

عباس زاده با اشاره به کاهش محسوس بارندگی ها در نقاط مختلف ایران در سال آبی جاری گفت: امسال بروز خشکسالی منجر به محدودتر شدن منابع آبی ایران شده و همزمان به علت گرم تر شدن هوا نسبت به سال های گذشته، مصرف آب نیز در سطح کشور بیشتر شده است. این در حالی است که هم خطوط انتقال و هم شبکه تصفیه آب در بسیاری از نقاط کشور با مشکلات مختلفی مواجه است و همه این مسائل دست به دست هم داده و بحران آب کنونی را به وجود آورده است.

استاندار پیشین ایلام ادامه داد: در بحران فعلی نیز وظیفه داریم که در درجه اول با ساده ترین و سریع ترین روش یعنی با استفاده از شیوه آبرسانی سیار، به مناطقی که به شدت با معضل کم آبی دست و پنجه نرم می کنند، آب برسانیم. بعد هم که این بحران رفع شد، باید با توسعه و رفع عیوب شبکه های انتقال آب، در جهت تامین آب شهرها و روستاهای مختلف به صورت پایدار برنامه ریزی کنیم. البته فرهنگسازی برای کاهش مصرف آب چه در بخش مسکونی و چه در حوزه کشاورزی نیز همواره از جمله مهمترین راهکارها برای حل مشکل کم آبی به شمار می رود.

وی در پایان تصریح کرد: در مجموع باید توجه داشت که اشکالات زیادی چه در مدیریت منابع آبی از سوی دولت و چه در نحوه مصرف آب از سوی مردم وجود دارد که باید هرچه زودتر به برطرف کردن ریشه های این اشکالات بپردازیم؛ زیرا اگر امروز با این ریشه های مقابله نکنیم، فردا بحران آب در کشورمان ده برابر می شود.