عضو هیات رئیسه شورای عالی استان ها در گفت و گو با رکنا مطرح کرد؛
سرانه فضای سبز شهری ایران ، 12 متر مربع به ازای هر نفر است/ نصف استانداردهای جهانی
رکنا: سرانه فضای سبز شهری در ایران در حالی کمتر از نصف استانداردهای جهانی است که حضور کودکان در این فضاها تاثیر مهمی در بهبود عملکرد ذهنی، رشد قدرت یادگیری و تقویت عملکرد حرکتی آنها دارد. این در حالی است که با وجود تصریح قانون برنامه ششم توسعه بر لزوم سرمایه گذاری دولت و شهرداری ها در توسعه فضاهای سبز، سرانه فضای سبز در ایران در 6 سال گذشته تنها 0.2 متر مربع به ازای هر نفر افزایش یافته است!
اهمیت بوستان و فضای سبز و تاثیر آن بر ارتقای کیفیت فضاهای شهری، بهبود جنبه های زیست محیطی شهر، ارتقای کیفیت زندگی شهروندان و افزایش سلامت جسم و روان آنها بر کسی پوشیده نیست؛ اما ظاهرا بدون توجه به این مسائل، برنامه مناسبی برای توسعه فضاهای سبز اجرا نشده و همین مساله موجب شده است که سرانه فضای سبز شهری در کشورمان کمتر از نصف استانداردهای جهانی باشد.
سرانه فضای سبز شهری؛ حدود 12 متر مربع به ازای هر نفر
به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، وجود هر چه بیشتر فضاهای سبز از جمله بوستان ها در زندگی شهری بخصوص در شرایط افسردگی کرونایی علاوه بر این که می تواند فضایی مفرح را برای کودکان فراهم کند، نقشی موثر در تامین سلامت روان شهروندان و خانواده ها خواهد داشت. این در حالی است که با وجود طرح های اجراشده برای توسعه فضای سبز و کمربند سبز شهرها در سال های گذشته، آمارها حاکی از آن است که سرانه فضای سبز شهری ایران کمتر از نصف استانداردهای جهانی است.
این نکته ای است که احمد زمانپور، عضو هیات رئیسه و عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری و روستایی شورای عالی استان ها در گفت و گو با رکنا در میان گذاشت و گفت: سرانه فضای سبز شهری ایران در حال حاضر حدود 12 متر مربع به ازای هر نفر است، این در حالی است که طبق استانداردهای جهانی سرانه فضای سبز شهری باید 25 متر مربع برای هر نفر باشد.
در این میان اما آمارهای سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور از این حکایت دارد که بیشترین سرانه فضای سبز شهری مربوط به استان های اصفهان، تهران، فارس و البرز و کمترین آمار سرانه فضای سبز شهری کشور مربوط به استان های سیستان و بلوچستان و کرمانشاه است.
بی توجهی نهادهای متولی به لزوم توسعه فضاهای سبز
بی توجهی به لزوم توسعه فضاهای سبز شهری ایران اما در شرایطی رخ داده است که نهادهای مختلفی از جمله شهرداری ها، سازمان حفاظت محیط زیست ، سازمان جنگل ها و مراتع و حتی وزارت راه و شهرسازی و فرمانداری ها وظیفه دارند که در جهت افزایش سرانه فضاهای سبز شهری کشور اقدام کنند.
عضو هیات رئیسه شورای عالی استان ها ضمن اشاره به این مساله عنوان کرد: حل مشکل کمبود فضای سبز در ایران نیاز به اجرای برنامه ای جامع برای مدیریت فضای سبز کشور دارد. برنامه ای که طبعا دولت باید وظیفه اجرای آن را به عهده بگیرد و ضمن هماهنگ کردن دستگاه های مرتبط با این حوزه، برای افزایش سطح فضای سبز در کشورمان بودجه لازم را اختصاص دهد.
این در حالی است که به گفته زمانپور، در سال های اخیر، بیشتر نهادهای متولی به وظایف خود در ارتباط با توسعه فضای سبز توجه نکرده اند و بار تمام برنامه ها در این حوزه بر گردن شهرداری ها افتاده است. در این شرایط، از نظر عضو کمیسیون خدمات شهری شورای عالی استان ها برای اصلاح این روند، لازم است که مدیریت واحدی هم در خصوص فضای سبز شهری و هم در زمینه کمربند سبز شهری در تمام شهرهای کشور شکل بگیرد و البته باید نهادهای بالادستی باید در این زمینه برای هماهنگ کردن دستگاه های مختلف اقدام کنند.
مغفول ماندن قانون برنامه ششم درباره لزوم توسعه فضاهای سبز
بی توجهی به لزوم توسعه بوستان و فضای سبز شهری در کشورمان در شرایطی رخ داده است که براساس ماده 62 قانون برنامه ششم توسعه (1396 تا 1400) که اکنون در سال پایانی اجرای آن قرار گرفته ایم، توسعه فضاهای سبز شهری و همچنین طراحی و ایجاد کمربند سبز در اطراف مراکز جمعیتی توسط شهرداری ها باید با مشارکت دولت و با در نظر گرفتن منابع مالی مربوطه در بودجه های سنواتی انجام گیرد.
البته در این قانون رقم دقیقی برای سرانه فضای سبز اعلام نشده است و به نظر می رسد همین موضوع به ارائه تفسیری کلی از سوی دولت و شهرداری ها از این قانون و عدم هدف گذاری دقیق برای توسعه فضاهای سبز شهری منجر شده است. در این میان البته زمانپور تاکید دارد با توجه به این که شهرداری ها به تنهایی اعتبار لازم را جهت توسعه فضاهای سبز ندارند، بهتر است دولت برای توسعه فضاهای سبز کمک کند.
دولت برای توسعه فضاهای سبز برنامه ریزی کند
توسعه فضاهای سبز شهری و رساندن سرانه فضای سبز ایران به استانداردهای جهانی، قطعا به منابع مالی زیادی احتیاج دارد و چه لایحه ای ویژه در این خصوص از طریق شورای عالی استان ها به مجلس ارائه شود و چه دولت خودش در این زمینه پیشگام باشد، در هر صورت باید منابع مالی مورد نیاز برای این کار در طرح یا لایحه ارائه شده به مجلس پیشنهاد شود.
زمانپور اما معتقد است که اگر مجلس بخواهد طرح یا لایحه ای را در زمینه توسعه فضاهای سبز شهری تصویب کند، خودش به عنوان قانون‌گذار می تواند منابع مالی مورد نیاز در این زمینه را پیش بینی کند و از سازمان برنامه و بودجه بخواهد که جزئیات این منابع را در لایحه بودجه سالیانه قرار دهد. در این میان، این سوال پیش می آید که آیا منابع مالی لازم برای توسعه فضاهای سبز باید از طریق افزایش درآمد شهرداری ها تامین شود یا لازم است که دولت منابع دیگری را در این زمینه در نظر بگیرد؟
عضو هیات رئیسه شورای عالی استان ها در پاسخ به این سوال توضیح داد: صرف نظر از شهرداری های کلانشهرها، اکنون بسیاری از شهرداری های کشور در آستانه ورشکستگی قرار گرفته اند، چون درآمدهایشان بسیار پایین است و در حال حاضر بیشتر شهرداری ها با درآمد ناشی از عوارض و مالیات بر ارزش افزوده سرپا مانده اند، چون منابع درآمد پایدار برای آنها بسیار پایین است.
وی ادامه داد: در برخی استان ها از جمله خوزستان شهرداری هایی وجود دارند که ماه هاست حقوق کارکنان خود را نپرداخته اند، بنابراین وقتی چنین شرایطی بر شهرداری های کشور حکم‌فرما شده است، چطور انتظار داریم که شهرداری ها بودجه جداگانه ای برای توسعه فضای سبز در نظر بگیرند؟ طبیعتا در این وضعیت چاره ای نداریم جز این که دولت برای توسعه فضاهای سبز کشور از جمله بوستان ها برنامه ریزی کند.
رشد حسی و حرکتی کودکان با حضور در فضاهای سبز
براساس آخرین آمارهای مرکز آمار ایران، جمعیت کشور در سال گذشته حدود 83.5 میلیون نفر برآورد شده است؛ از سویی دیگر طبق آمارهای وزارت کشور، حدود 53.3 میلیون نفر در کشورمان بالای 18 سال دارند و واجد شرکت در انتخابات 1400 هستند. از تفاضل این دو آمار مشخص می شود که حدود 30.2 میلیون نفر در ایران زیر 18 سال دارند.
همچنین طبق آمارهای مرکز آمار ایران، حدود 74 درصد جمعیت ایران در شهرها و حدود 26 درصد جمعیت کشورمان در روستاها زندگی می کنند، بر این مبنا می توان گفت نزدیک 23 میلیون نفر در کشورمان افراد زیر 18 سالی هستند که در شهرها زندگی می کنند و برای تفریح خود نیازمند بوستان و فضای سبز هستند، اما همان طور که در بالا گفته شد، سرانه فضای سبز در ایران کمتر از نصف استانداردهای جهانی است و طبیعتا بیشترین آسیب این کمبود به کودکان و نوجوانان ساکن شهرها وارد می شود.
این در حالی است که وجود فضای سبز در زندگی شهری برای کودکان و نوجوانان اهمیت بسیاری دارد؛ به نحوی که حضور در بوستان ها بخصوص برای کودکان می تواند حائز جنبه های تربیتی گوناگونی باشد. این نکته ای است که دکتر زهرا ترابی، روانشناس کودک در گفت و گو با رکنا اظهار داشت: حضور در فضای سبز می تواند برای کودکان تحرکات حسی ایجاد کند؛ به نحوی که وقتی کودکان وارد فضای سبز می شوند، رنگ ها، پرندگان، و افراد با سنین مختلف را می بینند و این مساله هم به یادگیری کودکان کمک می کند و هم سبب می شود که عملکرد مغز آنها ارتقا پیدا کند.
وی افزود: حضور کودکان در فضاهای سبز همچنین تاثیر مهمی بر رشد حرکتی آنها دارد؛ یعنی تاب بازی و دویدن آنها در بوستان ها قطعا می تواند به رشد حرکتی آنها کمک کند و وقتی ما پارک رفتن را از زندگی کودکان حذف کنیم، قطعا رشد مغزی آنها نیز با اختلال مواجه خواهد شد و در نتیجه یادگیری و مهارت های آنها افت می کند.
این روانشناس کودک ادامه داد: فضای سبز محیطی غنی برای تربیت کودکان محسوب می شود که می تواند موجب افزایش هوش و عملکرد یادگیری کودکان شود. این در حالی است که حضور در محیط فقیر و بدون فضای سبز، کاهش عملکرد ذهنی کودکان را به همراه خواهد داشت. به همین دلیل است که روانشناسان تاکید دارند که خانواده ها کودکان خود را الزاما به طبیعت آزاد و حتی بوستان ها ببرند.
ترابی البته بردن کودکان به طبیعت و بوستان را برای سلامت روان خود خانواده ها نیز مفید دانست و گفت: قطعا وقتی افراد مسن تر هم در فضاهای سبز حضور پیدا می کنند، آرامش ذهنی می یابند. اما برخی فواید مراجعه به بوستان از جمله تحریک حسی، اختصاصی کودکان است، چراکه این مساله به رشد ذهنی کودکان کمک می کند.
افزایش اضطراب و پرخاشگری در کودکان با دوری آنها از فضای سبز
در این میان اما صرف نظر از کمبود فضای شهری، مساله مهم دیگری که در یک سال و نیم گذشته موجب دور شدن کودکان از فضاهای سبز شده، موضوع شیوع کروناست که خانه نشینی بخش زیادی از کودکان را به دنبال داشته است. این موضوع از نظر ترابی، موجب دامن زدن به افسردگی برخی کودکان شده است؛ به نحوی که به گفته او، خانه نشینی کودکان و دوری آنها از بوستان ها و شهرهای بازی موجب افزایش مراجعه کودکان به مطب های روانشناسان شده است.
این روانشناس کودک با تاکید بر این که قرنطینه خانگی تاثیر زیادی بر تشدید مشکلات روحی کودکان گذاشته است، عنوان کرد: خانه نشینی کودکان تاثیرات منفی زیادی بر مسائل رشدی و روانی آنها گذاشته است؛ به نحوی که اکنون شاهد افزایش اختلالاتی همچون اضطراب، پرخاش، لجبازی و پرخاشگری در کودکان هستیم که قطعا یکی از علت های آن دور شدن آنها از فضاهای سبز بوده است.
در مجموع باید گفت در شرایطی که وجود هرچه بیشتر فضای سبز بخصوص در زندگی شهری ضمن فراهم کردن آرامش روانی شهروندان، می تواند تاثیر مهمی در ارتقای مهارت های ذهنی و حرکتی کودکان بگذارد، اما متاسفانه در کشور ما سرانه فضای سبز شهری نصف استانداردهای جهانی است.
سرانه فضای سبز در 6 سال گذشته، تنها 0.2 متر مربع به ازای هر نفر افزایش یافته
اما متاسفانه در سال های اخیر متاسفانه دولت نسبت به این موضوع به شدت غافل بوده است، به نحوی که براساس آمار سازمان شهرداری ها و دهیاری ها، در 6 سال گذشته، آمار سرانه فضای سبز فقط حدود 0.2 متر مربع به ازای هر نفر در کشورمان افزایش یافته و از 11.8 متر مربع در سال 93 به 12 متر مربع در سال 99 رسیده است. در این میان، به نظر می رسد مشکلات مالی شهرداری ها نیز بخصوص در دوره شیوع کرونا مانع از آن شده است که آنها بتوانند در این زمینه سرمایه گذاری کنند.
حال اگر موضوع لزوم افزایش سرانه فضای سبز در کشورمان به همین صورت مغفول بماند و در دوره شیوع کرونا نیز راهکار مناسب دیگری برای انجام تفریحات سالم و موثر در رشد کودکان در نظر گرفته نشود، بدون شک در آینده شاهد کودکان زیادی خواهیم بود که در شهرها بزرگ شده اند و از نظر جسمی و روانی دچار اختلالات فراوانی هستند.
ارسال نظر