سرنوشت 8 وعده محیط زیستی دولتی که ادعا دارد محیط زیستی ترین دولت است

اما بهانه ما برای این روز نگاهی به عملکرد دولت در حوزه محیط زیست است، عملکردی که هر قدر خود دولت به آن افتخار می کند، کارشناسان حوزه محیط زیست آن را فاجعه بار می خوانند. دولت خودش را «محیط زیستی ترین» دولت تاریخ می داند و دوستداران محیط زیست این عنوان را «محیط نیستی ترین» دولت می خوانند.

به گزارش رکنا و به نقل از روزنامه جام جم، کفه سنگین ترازو اما باتوجه به استدلال های هر دو طیف، به سمت مخالفان عملکرد دولت سنگین تر است. مصداق ها برای عملکرد ضعیف آنقدر زیاد است که حتی در یک گزارش جمع و جور نمی گنجد. در این میان سایت سازمان حفاظت محیط زیست دولت یازدهم هشت وعده انتخاباتی دولت در حوزه محیط زیست را فهرست کرده است، هشت وعده ای که البته به باور خود، آنها را محقق کرده است.

ما از همان صدر این فهرست تا ذیل آن نشانه های گاه به گاه بسیاری در رابطه با عدم تحقق وعده های دولت دیده می شود. از مهم ترین و نمادین ترین وعده دولت که همانا احیای دریاچه ارومیه باشد، بگیرید تا مقابله با آلودگی هوا در کلانشهرها و جلوگیری از تخریب جنگل ها . وعده هایی که نه تنها محقق نشدند، بلکه حالا در برخی از این حوزه ها در وضعیتی به مراتب بدتر از گذشته قرار داریم.

1. وعده احیای دریاچه ارومیه

احیای دریاچه ارومیه از منظر فراوانی، یکی از پرکاربردترین وعده ها در سخنرانی های انتخاباتی حسن روحانی بوده است. پس از پوشیدن ردای ریاست جمهوری هم او اولین مصوبه دولت خود را به احیای این دریاچه اختصاص داد تا دل بسیاری از دوستداران طبیعت ایران به این اقدام خوش باشد. اما آیا این وعده پس از حدود هشت سال محقق شده است؟

محمدرضا فاطمی، کارشناس اکوبیولوژی آب و دریا معتقد است دولت در راستای احیای دریاچه ارومیه اقدام به اختراع دوباره چرخ کرده است. او به جام جم می گوید: «برای احیای دریاچه ارومیه بیش از هر پروژه دیگری طرح و برنامه تکراری تعیین کردیم. تمام زمان را صرف برنامه ریزی های تکراری کردیم که از قبل مشخص بود. اما برای اجرای همان طرح و برنامه ها هیچ اراده ای وجود نداشت. از وعده تصفیه خانه ای که قرار بود تاسیس شود و نشد، بگیرید تا وعده افتتاح پروژه تونل انتقال آب از رودخانه زاب به دریاچه ارومیه، به عنوان شاخص ترین پروژه که همچنان اجرا نشده است.»

این کارشناس معتقد است مهم ترین وعده دولت در حوزه محیط زیست که همان احیای دریاچه ارومیه باشد، محقق نشده است. او می گوید اقبال دولت، ترسالی دو سال پیش بود که باعث بالا آمدن تراز آبی دریاچه شد و به شکل عجیبی دولت آن را پای عملکرد مثبت خود نوشت. تاثیر عملکرد دولت در بالا آمدن تراز آبی دریاچه را با عینک خوش بینی هم نگاه کنیم، یک یا دوسانت است و بقیه آن را باید پای بارش های خوب گذشته نوشت.»

2. وعده مقابله با آلودگی هوای کلانشهرها

موضوع آلودگی هوای کلانشهرها اگر ۱۰ سال پیش موضوعی ویژه حامیان محیط زیست بود، حالا تبدیل به یک مطالبه عمومی شده است. چراکه حالا برای بسیاری تاثیر هوای آلوده بر سلامتی مردم روشن تر از گذشته است. در فهرست وعده های دولتی، مقابله با آلودگی هوای کلانشهرها از موارد پرتکراری است که از زبان رئیس دولت عنوان شده، اما چقدر توانسته در تحقق این وعده طی دو دوره ریاست جمهوری اش موفق باشد.

یوسف رشیدی، کارشناس این حوزه و استاد دانشگاه معتقد است دولت درمجموع، در این زمینه نتوانسته است به وعده هایش عمل کند. او به جام جم می گوید: «در بخش هایی ما کیفیت ارتقای سوخت و استاندارد خودروها را داشته ایم، اما از سوی دیگر بحث مهمی همچون اسقاط خودروهای فرسوده بعد از ممنوعیت واردات خودرو به کلی مسکوت ماند و هیچ فکر و تدبیری برای آن صورت نگرفت و خودروسازهای داخلی در این مساله اصلا کاری نکردند. در این حوزه کارهای نمادین به جای کارهای بنیادین صورت گرفت، بحث نصب فیلتر دوده روی خودروها که با اعتراض خودروسازها و تایید دولت فراموش شد یا به عنوان مثال از پیش فکر نشده بود که مازوت با گوگرد کم تولید کنیم که بتوانیم صادر کنیم.»

3. وعده مقابله با گرد و غبار

مناطقی از این سرزمین همچنان گرفتار ریزگردها هستند و کانون ریزگردها به واسطه خشکسالی ها همچنان در حال گسترش است. همین ماجرا هم بخشی از وعده های محیط زیستی دولت بوده، به ویژه وقتی رئیس دولت در شهری مثل اهواز سخنرانی انتخاباتی انجام می دهد، آن هم برای مردمی که با پوست و گوشت شان تاثیر ریزگردها را هر سال حس می کنند.

این وعده اما حتی به شکل آشکاری از سوی دولت نقض می شود، نمونه آشکار این نقض وعده در لایحه بودجه 1400 هویداست. لایحه ای که هیچ ردیف بودجه مشخصی برای مقابله با ریزگردها، برای آن مشخص نشده است. معین الدین سعیدی، عضو فراکسیون محیط زیست مجلس هم معتقد است عملکرد دولت در حوزه ریزگردها قابل قبول نیست.

او به جام جم می گوید: «مشکل دولت تنها عدم تخصیص بودجه برای این بخش نیست و این دولت حتی باوری به کارهای فرابخشی در این حوزه ندارد. ما همین حالا شاهد هستیم در منطقه سیستان به واسطه احداث سد کمال خان در افغانستان، مشکلاتی در بحث آب و افزایش ریزگردها خواهیم داشت. آیین نامه ای هم که از سوی سازمان محیط زیست با ۱۸ ماده تعیین شد، مبنی بر شناسایی و مقابله با کانون های ریزگردها که متاسفانه در عمل شاهد اجرایی شدن آن نبوده ایم. این ناکارآمدی تا حدی بوده که حتی گزاره هایی از سوی مسوولان شنیده می شود، مبنی بر این که مردم باید با ریزگردها کنار بیایند! به نظرم عملکرد ستاد مقابله با ریزگردها به هیچ عنوان قابل قبول نبوده است.»

4. وعده احیای و بهبود وضعیت تالاب های کشور

در حالی کنوانسیون رامسر به عنوان اولین کنوانسیون محیط زیستی جهان، افتخارش به نام ایران سند خورده که در حال حاضر ایران یکی از بدترین وضعیت های تالابی در جهان را دارد. این که ایرانیان در نیم قرن پیش پرچم دار توجه به تالاب ها در جهان بودند و امروز وضعیت تالاب های شان تا این حد تاسف آور و ناامیدکننده است، شرم آور است، زیرا در حال حاضر هیچ کدام از تالاب های ایران وضعیت خوبی ندارند؛ از گاوخونی گرفته تا بختگان و انزلی و مهارلو.

محمد درویش، فعال محیط زیست می گوید: «اگر گاوخونی در پایاب زاینده رود خشک شده، به این دلیل است که سازمان حفاظت محیط زیست نتوانسته حقابه تالاب ها را مقدم بر حقابه کشاورزی و صنعت، برای تالاب گاوخونی فراهم کند. اگر تالاب بختگان در استان فارس به همراه کمجان و طشک خشک شده، به دلیل این است که ما اجازه داده ایم تا همزمان سدهای درودزن، ملاصدرا و سیوند ساخته شود و شریان حیاتی دو رودخانه کر و سیوند قطع شود.»

به باور او، «چیزی که خیلی عیان است کوتاهی سازمان حفاظت محیط زیست، درباره تامین حقابه لازم برای تالاب های کشور است. همین ماجرا در مورد دریاچه ارژن، دریاچه پریشان و نیز در مورد تالاب مهارلو صدق می کند و متاسفانه حاکمیت ایران، عملا به چیزی به نام حقابه محیط زیستی تالاب ها وقعی نگذاشته است.»

5. وعده جلب مشارکت مردم در حفاظت از محیط زیست

گستردگی حوزه محیط زیست، سبب شده که مطالبات فعالان این حوزه نیز از دولت گسترده باشد. به طوری که گفته می شود در فراخوان چندین سال پیش دولت روحانی از سازمان های مردم نهاد و فعالان محیط زیست، برای ارسال مطالبات خود به طور مکتوب ۱۱ هزار مطالبه به دفتر مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست رسیده است.

اما چقدر دولت در جلب مشارکت مردم توانسته است موفق باشد؟ پژوهشی که چند سال پیش در دانشگاه شهید بهشتی در این حوزه صورت گرفته، نشان می دهد سازمان های دست اندرکار، ظرفیت و مهارت لازم را برای جلب مشارکت مردمی ندارند و از سویی دیگر قوانین شفاف و جامعی هم برای حمایت از مشارکت مردمی در کشور تدوین نشده است. نشانه آشکار دیگر در ناموفق بودن دولت در حوزه جلب مشارکت های مردمی هم این که در سازمان حفاظت محیط زیست دفتری به نام دفتر مشارکت های مردمی وجود داشت که آن را هم عیسی کلانتری، رئیس این سازمان تعطیل کرد!

6. وعده رعایت الزامات زیست محیطی در دولت

حرف زدن از تعهد دولت در برابر محیط زیست در مورد دولت تدبیر و امید به شوخی می ماند. از اصرار عجیب و لجوجانه اش در موضوع انتقال آب بگیرید تا تمام ضربه هایی که به نام توسعه بر طبیعت ایران وارد کرد، به همین دلیل است که باور داریم اعتقاد به تحقق این وعده، فقط یک شوخی تلخ است.

محمد درویش می گوید: «ما در همه مولفه های حوزه محیط زیست سقوط کرده ایم. از حوزه تنوع زیستی و حوزه آلودگی هوا گرفته تا آلودگی خاک، فرسایش خاک، منابع آبی و... البته در برخی حوزه ها رکوردشکن هستیم. در فرونشست زمین به دلایل متعدد؛ از جمله برداشت بی رویه آب از منابع زیرزمینی رکورددار جهان هستیم. در حوزه بیابان زایی و تالاب زدایی نیز رکورد در اختیار ماست.»

7. وعده اصلاح الگوی مصرف آب

«مشکل کم آبی کشور جدی است. باید با اصلاح الگوی مصرف و اصلاح الگوی کشت، از منابع آب کشور حفاظت کنیم» این توییت چهار سال پیش معاون اول رئیس جمهوری دولتی است که مدعی است توانسته وعده اصلاح الگوی مصرف آب را محقق کند! دولتی که به جای تحقق همین وعده، مدام به دنبال طرح های مخرب و خیال پردازانه ای همچون انتقال آب دریای عمان به مشهد و انتقال آب دریای خزر به سمنان بوده است.

تنها زمانی موضوع اصلاح الگوی مصرف آب برای دولت تدبیر و امید اولویت شد که جامعه گرفتار یک بیماری همه گیر به نام کرونا بود که در آن مصرف درست آب به دلیل رعایت اصول بهداشتی، مهم به نظر می رسید. آذرماه سال گذشته بالاخره هیات وزیران به پیشنهاد وزات نیرو درخصوص بهینه سازی مصرف آب و تشویق مشترکان کم مصرف خانگی این لایحه را تصویب کرد تا عملا اولین گام مهم دولت در تحقق وعده خود، در ماه های پایانی دولت به اجبار رقم بخورد.

8. وعده احیای شورای عالی حفاظت محیط زیست

بسیاری معتقدند که جایگاه و ساختار سازمان حفاظت محیط زیست در کشور، یکی از مشکلات این سازمان در انجام ماموریت هایش است. به همین دلیل آنها باور داشتند احیای شورای عالی حفاظت محیط زیست توانسته بسیاری از این مشکلات را حل کند. اگر مساله تخریب ها در محیط زیست کشور را بررسی کنیم، بخش قابل توجهی از این تخریب ها، اتفاقا توسط دستگاه های اجرایی و نهادهای دولتی صورت می گیرد. یعنی تصمیماتی که اتخاذ می شود، کمتر با مصالح محیط زیست کشور سازگار است.

در همین شرایط و قوانین موجود، یکی از راهکارهای برون رفت از چنین وضعیتی، احیای شورای عالی حفاظت محیط زیست است. چراکه در شورای عالی حفاظت محیط زیست، افرادی از بیرون بدنه دولت، اعم از نماینده سازمان های مردمی و چهره های دانشگاهی حضور دارند و در چنین شرایطی، فرآیند تصمیم گیری معتدل خواهد شد. هر چند این قصه منتقدانی هم دارد، منتقدانی که باور دارند جلسات این شورا منظم برگزار نمی شود و نتوانسته عملا به کم شدن مشکلات کمکی نکرده است.

منبع: روزنامه جام جم

آخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.