خشکسالی در ایران / کاهش بیش از 39 درصدی بارندگی در سال آبی جاری

خشکسالی در ایران مطابق آمار ارائه شده در بولتن روزانه سازمان هواشناسی درباره میزان بارش در نقاط مختلف ایران، از ابتدای سال آبی جاری یعنی اول مهر 99 تا 14 فروردین مجموع بارش در کل کشور حدود 110.9 میلی متر بوده که نسبت به میانگین بلندمدت 50 ساله که از آن با وضعیت نرمال یاد می شود، با کاهشی 39.3 درصدی مواجه شده است.

ترسالی تمام شده است

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، این روزها بیشتر خبرهای مربوط به هواشناسی از کمبود شدید ذخایر آب و خشکسالی در نقاط مختلف و کاهش محسوس بارندگی در سطح کشور حکایت دارد؛ به نحوی که بر اساس اعلام سازمان هواشناسی در دو هفته ابتدایی فروردین ماه در کل کشور تنها 17 میلیمتر باران بارید که این میزان نسبت به میانگین بلندمدت کشور در مدت مشابه حدود 85 درصد کمتر بود.

همچنین اخیرا ابوالقاسم حسین‌پور، مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخیزداری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با تاکید بر این که در سال آبی جاری فقط چهار استان کشور بارش‌های نرمالی را تجربه کرده اند، از این خبر داده است که خطر خشکسالی 27 استان ایران را تهدید می کند. محمدرضا بختیاری، مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران نیز در روزهای اخیر با ابراز نگرانی از کاهش شدید ذخایر برفی شرق تهران تاکید کرده که زنگ خطر کمبود آب در این استان به صدا درآمده است.

در این میان اما رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در گفت و گو با رکنا تاکید کرد که کشورمان دو سال ترسالی را پشت سرگذاشته و اکنون با گذر از دوره ترسالی وارد شرایط خشکسالی شده است. احد وظیفه در این باره توضیح داد: در سال های آبی 97-98 و 98-99، بارندگی متوسط کشور از میانگین بلندمدت بیشتر بود، اما در سال آبی جاری با کاهش شدید بارندگی می توان گفت دوره ترسالی تمام شده است.

وی افزود: از ابتدای سال آبی کنونی یعنی اول مهر 99 تا پایان روز 14 فروردین مجموع بارش در کل کشور 110.9 میلی متر بوده که نسبت به میانگین بلندمدت 50 ساله یعنی وضعیت نرمال بارندگی با کاهشی 39.3 درصدی مواجه شده است.

با وجود این آمار اما رئیس مرکز ملی اقلیم سازمان هواشناسی معتقد است که هنوز هم نمی توان گفت که کشورمان وارد دوره خشکسالی شده و مانند سال های پایانی دهه 80 و ابتدای دهه 90 مجددا قرار است شاهد خشکسالی بلندمت باشیم. وظیفه در توضیح بیشتر گفت: اگر آمار 50 سال گذشته را مرور کنیم، همیشه شرایط به گونه ای پیش رفته است که برخی مواقع شاهد ترسالی و بعضی زمان ها شاهد خشکسالی بوده ایم، البته در سال های اخیر عمدتا طول دوره خشکسالی بیشتر بوده است، به نحوی که در میان سال های 85 تا 97 به میزان 11 سال آبی خشکسالی مداوم را تجربه کردیم.

کاهش 90 درصدی بارندگی در هرمزگان و سیستان و بلوچستان

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در بخش دیگری از صحبت هایش به پیش بینی شرایط بارندگی در ماه های باقیمانده سال آبی جاری پرداخت و گفت: براساس تحلیل های داده های موجود به نظر می رسد در فصل بهار پس از پایان دوره کنونی بارش ها، پنجره بارش در بیشتر نقاط کشور تا شروع سال آبی آینده بسته خواهد شد و عمدتا در مناطق شمال و جنوب شرق شاهد بارش باران خواهیم بود و در غرب ایران نیز ممکن است در ارتفاعات زاگرس میانی بارش هایی رخ دهد.

وظیفه در ادامه اظهار داشت: اما به نظر می رسد تا پایان این سال آبی یعنی پایان فصل تابستان دیگر در مناطق زیادی از جمله در جنوب کشور دیگر شاهد بارش باران نخواهیم بود. این در حالی است که به صورت کلی امسال شاهد سال بسیار کم بارانی در این منطقه بودیم؛ به نحوی که در هرمزگان و سیستان بلوچستان بارندگی در سال آبی جاری تا کنون بیش از 90 درصد کمتر از حد نرمال بوده است.

وی در ادامه عنوان کرد: امسال البته در برخی استان ها مانند آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، سواحل شمالی، تهران و کرج میزان بارندگی نزدیک به نرمال بوده، اما سطح بارندگی در تمام استان ها زیر سطح نرمال بوده است.

رئیس مرکز ملی اقلیم سازمان هواشناسی اوضاع بارندگی در تابستان امسال را نیز این طور پیش بینی کرد: در فصل تابستان به عنوان آخرین فصل سال آبی جاری هم بدون شک بیشتر مناطق کشور فاقد بارندگی خواهد بود و اساسا در شرایط عادی هم در این فصل از سال فقط به صورت جزئی شاهد رگبار، رعد و برق و طوفان های تندری در برخی مناطق ایران هستیم. امسال هم به طور معمول همین شرایط وجود خواهد داشت و احتمالا میزان بارندگی ها از سال های گذشته کمتر نیز خواهد بود.

تاثیر ال نینو و لانینا بر بارندگی های ایران

تحلیل علمی شرایط هواشناسی و میزان بارندگی در سال های مختلف در کشورمان نیازمند بررسی عوامل بسیاری است که بر جریانات آب و هوایی در نقاط مختلف دنیا اثر می گذارند و بارش ها در ایران را نیز تحت تاثیر قرار می دهند. از جمله این عوامل نیز پدیده ال نینو و لانیناست که به سرد و گرم شدن آب در نقاط مختلف اقیانوس آرام از سواحل غربی آمریکا تا سواحل شرقی استرالیا بازمی گردد.

وظیفه ضمن اشاره به این پدیده آب و هوایی عنوان کرد: به طور کلی شاخص های جهانی بسیاری بر میزان بارندگی در ایران اثر می گذارند و همواره سال هایی بوده است که شاخص های بزرگ مقیاس اثرگذار بر آب و هوای جهان، طوری تغییر پیدا کرده اند که میزان بارندگی در ایران کم شده و در برخی سال های نیز این شاخص ها به گونه ای پیش رفته اند که بارندگی در ایران بیشتر شده است.

وی با تاکید بر این که علت رشد بارندگی در دو سال گذشته نیز ناشی از اتفاقاتی مانند هارپ نبوده است، اظهار داشت: این مسائل بیشتر بحث های انحرافی است، بلکه اساسا پدیده های جوی اثرگذار بر آب و هوای سراسر جهان از جمله جریان های اقیانوسی و پدیده های ال نینو و لانینا می توانند بر آب و هوای کشور اثر بگذارند.

امیدواری به پرباران بودن سال آبی بعدی

این مقام ارشد سازمان هواشناسی کشور درباره پیش بینی وضع بارندگی ایران در سال آبی بعدی نیز توضیح داد: اساسا سال آبی بعدی را نمی توان از حالا به طور دقیق پیش بینی کرد، اما به صورت کلی می توان گفت اصولا در سال هایی که در اقیانوس آرام شرایط لانینا حاکم بوده، در ایران بارندگی ها به طور متوسط کمتر از سطح نرمال بوده است و اکنون نیز داده های هواشناسی جهانی نشان می دهد که لانینا در حال تضعیف شدن است و احتمالا رفته رفته شرایط ال نینو حاکم خواهد شد و این مساله می تواند به رشد بارندگی در سال آبی بعدی کمک کند.

وظیفه ادامه داد: شاخص بعدی اثرگذار بر شرایط آب و هوایی ایران به نوسانات دمایی مربوط به نقاط مختلف اقیانوس هند ربط دارد و علاوه بر آن، جریانات آبی پیرامون قاره آفریقا در سواحل شرقی و غربی آن و سایر شاخص های بزرگ مقیاس در جابه جایی آب ها در اقیانوس های جهان نیز جریانات هوایی در لایه های زیرین اتمسفر را به گونه ای تحت تاثیر قرار می دهند که می توانند کم بارشی یا پربارشی را برای کشورمان به همراه داشته باشند.

وی با بیان این که اساسا جریان هوا خلاف جهت گردش جریان های اقیانوسی حرکت می کند، اظهار داشت: به وجود آمدن جریان گذاری که بتواند یک موج ناپایدار ایجاد کند، نیازمند انتقال رطوبت از سطح دریاهای آزاد است، اما متاسفانه امسال جزو سال هایی بود که این گردش ها در سطوح زیرین جو بخصوص در اقیانوس هند اصلا مناسب نبود تا بتواند رطوبت را از روی شبه جزیره عربستان به جنوب غرب ایران روانه کند و امسال جزو بدترین سال های بارندگی در سال های اخیر بود.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در پایان تصریح کرد: البته به جز این ها هم شاخص های بسیار دیگری بر شرایط آب و هوایی ایران اثر دارند و گاهی ممکن است این شاخص ها با یکدیگر برهم کنش داشته باشند، ولی با وجود برخی تغییرات امیدواریم که این شرایط در سال آبی بعدی تکرار نشود.