فیلم حصارگاه‌های پنهان زباله در تهران؛ منبع امنِ فساد!

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، چهارم شهریورماه سال گذشته، پایگاه خبری رکنا مطلبی با عنوان "عملیات سیاه امپراطوران پسماند تهران از مخازن زباله تا حصارگاه/تا ساعت 15 معتادان؛سپس بهره کشی از کودکان!" منتشر کرد که از منطقه تحت عنوان حصارگاه و آنچه در این نقطه از حاشیه تهران می گذرد نوشته شده بود.

حال بیش از یکسال از آن تاریخ گذشته است و امروز ، یکی از خبرنگاران کشور به منطقه در جنوب تهران رفته است که به نظر همان حصارگاه است و گزارشی تصویری دارد.

جزئیات این منطقه خطر و ناامن را در ادامه می خوانید. مطلبی که بازنشر گزارش شهریورماه ماه سال 1402 است! یعنی از آن تاریخ تا این تاریخ ، ساماندهی صورت نگرفته است؟

اغلب مردم پایتخت بر این باورند که مافیای زباله در تهران به قدری قدرتمند است که مسئولان، مدیران دولتی و حتی قضایی هم توان و انرژی مقابله با آن را ندارند و اینها در حقیقت حاکمان امپراطوری مخفیانه خرید و فروش طلای کثیف هستند.

حساب و کتاب زباله در تهران در جنوب شهر دفتری در شمال کارت به کارت است

در این شهر هرچیزی هم که حساب و کتاب نداشته باشد، سطل های زباله حساب و کتاب دارد تا جایی که حساب آن در پایین شهر به صورت دفتری و در بالا شهر کارت به کارت می شود. ارقامی هم که جا به جا می شود، می تواند اندازه بودجه یک سازمان عریض و طویل در شهر تهران باشد اما «انکار»، تنها واکنش مدیران شهری در تمامی دوران ها در این شهر بوده است این درحالیست که این امپراطوری مخفی هر روز در حال گسترش است و حتی روزی می تواند گریبان خود مماشات کنندگان را نیز بگیرد.

حوزه فعالیت کودکان کار ایرانی با کودکان کار افغانی متفاوت است

در این باره با عقیل عزتی گرگری، مدیرعامل مدرسه کودکان ستاک به گفت و گو نشستیم. او از شرایط دردناک کودکان کار در تهران به ما گفت و از مشقت هایی که در این راه متحمل شده است. عزتی گرگری عمده فعالیت های مجموعه ستاک را در حوزه کودکان کار عنوان می کند و می گوید: 256 کودک در مجموعه ما تحت پوشش هستند که عمده آنها را کودکان کار و بازمانده از تحصیل تشکیل می دهند.

وی عمده خدمات ارائه شده در این مجموعه را حول محور آموزش، فعالیت های شغلی و بهبود روابط اجتماعی این کودکان عنوان کرده و تصریح می کند: نزدیک به 4 سال است که در حوزه زباله گردی کودکان فعالیت می کند و صحنه های دردناک بسیاری را دیده است که بسیاری از آنها قابل طرح نیستند.

او می گوید: فعالیت ما مناطقی را از جنوب شرق تهران تا جنوب و غرب و همچنین جنوب شهر کرج را در بر می گیرد که در آنها کودکان زباله گردی که به جمع آوری و تفکیک پسماند می پردازند را شناسایی می کنیم.

عزتی معتقد است اعداد و ارقامی که در مورد کودکان کار و زباله گرد در کشور و به ویژه شهر تهران عنوان می شود عدد روشن و قابل اعتمادی نیست و این خیلی نامطلوب است که حتی ما که در میدان با این آسیب ها رو به رو هستیم نمی دانیم چگونه باید با این مسائل رو به رو شویم و دقیقا با چه کم و کیفی از یک مساله رو به رو هستیم.

این فعال حوزه آسیب های اجتماعی کودکان آمارهای رسمی حضور اتباع افغانی در کشور را بر اساس گفته مسوولان حدود 5 میلیون نفر عنوان می کند که تعداد آنها در استان تهران حدود 2 و نیم میلیون نفر است و علی رغم وجود اشتراکات تاریخی و فرهنگی در حقیقت دو ملت با تفاوت هایی از جنبه جامعه میهمان و میزبان هستند.

وی معضل کودکان کار را دارای دو لایه بندی متفاوت از هم می داند و تصریح می کند کودکان کار ایرانی اغلب در حوزه فعالیت های کشاورزی، صنعت و کارگاه های زیرزمینی حضور دارند و حدود 500 تا 800 هزار نفر هستند اما کودکان کار افغانی در شرایط نامطلوب تری به سر می برند.

سر هیچ سطل زباله ای دعوا وجود ندارد/ همه سطل ها تقسیم شده است

او به فیلم و سریال های که در این زمینه تولید و پخش شده است اشاره کرد و افزود: عمده این فیلم و سریال ها به مردم و حتی گاهی اوقات به تحلیلگران اجتماعی ذهنیت غیرواقعی می دهد این در حالیست که ما تنها در خصوص زباله گردی آنهم به دلیل سود قابل توجه اقتصادی دچار سازمان یافتگی هستیم اما در حوزه های دیگر کودکان کار این مشکل وجود به ندرت به چشم می خورد.

عزتی تصریح می کند که ما در خصوص زباله گردی با گروه های خانوادگی طرف هستیم که به آن چرخه می گویند به این مفهوم که همه چیز با نظم و ترتیب انجام می گیرد بطوریکه شما در تهران دو نفر را نمی بینید که بر سر یک سطل آشغال با دیگری مجادله کند چون همه سطل های زباله و افرادی که قرار است زباله های آن را تفکیک کنند مشخص شده است و هیچ کس در کار دیگری دخالت نمی کند.

مدیرعامل مدرسه کودکان ستاک لابه لای صحبت هایش از اسم هایی نام می برد که گویا بخشی از فرآیند حکمرانی در این امپراطوری مخفیانه است. مثلا او از "کاک محمود" می گوید و خانواده هایی که در حوزه استحفاظی او زندگی می کنند. اگر کودکانشان قصد وارد شدن به چرخه تجارت طلای سیاه دارند باید با چراغ سبز او این کار را انجام دهند و این بستگی به جایگاه سرپرست خانواده در شبکه خانوادگی‌ای دارد که او در آن منطقه با آنها در ارتباط است.

عزتی می گوید: گفته می شود 4 هزار و 500 کودک کار تنها در حوزه زباله گردی در شهر تهران وجود دارد و با احتساب میانگین برای هر نفر 5 میلیون تومان دستمزد در ماه به رقم هایی می رسیم که از رقم قرارداد پیمانکاران در این حوزه نیز بیشتر است.

او در مورد تجربه خود در مصاحبه با یک کودک کار در خیابان فرشته تهران می گوید زمانیکه برای بار دوم او را در خیابان جردن می بیند از او می پرسد که چرا به خیابان فرشته مراجعه نمی کنی؟ و کودک کار در پاسخ می گوید آنجا مربوط به چرخه یک فرد دیگر است و من الان چرخه خود را عوض کردم و اگر به آنجا بروم یک نفر با موتور می آید بالای سر من و اسم و عکس من را در گوشی چک می کند اگر مطابقت نداشته باشد با یک ماشین ون من را به مکان نامعلومی می برند.

دوست ندارم کسی را که در راس فرآیند زباله گردها قرار دارد را بشناسم

این فعال حوزه آسیب های اجتماعی کودکان فرآیند حاکم بر این مساله را کاملا غیرشفاف اما سازمان یافته عنوان می کند و در پاسخ به این سوال که آیا فردی که در راس این سازمان غیررسمی قرار دارد را می شناسید یا خیر؟ می گوید: نمیشناسم و دوست هم ندارم بشناسم اما این موضوع بارها در حضور مقامات رسمی و شهری در تهران مطرح شده است و از عواقب برخورد با این فرآیند غیرقانونی سخن به میان آمده است.

عزتی عنوان می کند: در یک مورد ما به سوله ای مراجعه کردیم و برای آنها بسته های بهداشتی، غذا و قرص های ویتامین بردیم و بعد از چند ماه که از کنار آن جاده می گذشتم متوجه شدم که آن سوله دیگر آنجا نیست و بعدها متوجه شدم که به دلیل مراجعه ما حساسیت آنها برانگیخته شده و سریع آن کودکان زباله گرد را در بین گروه های مختلف دیگر پخش کردند تا اثری از آنها در آن منطقه باقی نماند.

تفکیک و پوره سازی زباله در پشت حصارگاه زباله در اطراف تهران

وی از وجود حصارهایی با عنوان حصار زباله در اطراف تهران خبر داد و گفت: در این حصارها زباله ها به تفکیک رنگ پلاستیک یا جنس فلز از هم جدا می شوند و حتی فرآیند پوره سازی آنها نیز انجام می گیرد و عمدتا چون به صورت غیرقانونی این کار انجام می شود، سعی می کنند که به دور از دید مردم و در جاهای دور از شهر و حاشیه ها این کار انجام گیرد.

این فعال حوزه آسیب های اجتماعی کودکان عنوان می کند: سوال اصلی این است، آن بهره مند نهایی از فرآید غیررسمی تفکیک زباله کیست؟ وظیفه مسوولان و فعالان این حوزه این است که برای این سوال مهم پاسخ مناسبی ارائه کنند. برای رسیدن به پاسخ این سوال شاید در ابتدا باید به این سوال فنی پاسخ بدهیم که چه کسانی در کارخانجات و صنایع عریض و طویل خود به جای خرید مواد اولیه از بازارهای رسمی و قانونی با قیمت n ریال تمایل دارند آن را از بازارهای غیررسمی و با قیمت یک صدم n ریال تهیه کنند و با همان قیمت اصلی به بازار عرضه کنند؟

وی می گوید: برخورد با کودک کار دقیقا خط مقدم این فرآیند آسیب زا و غیررسمی است و اغلب هم کودکان پسر هستند و در میان آنها کودک دختری مشاهده نکرده ام اما در سالهای اخیر گاهی در بین آنها زنان هم مشاهده می شوند که این زنگ خطری برای وقوع آسیب های بزرگتر در آینده است.

وی در پایان از وجود یک قانون نانوشته در این چرخه غیرقانونی خبر داد و گفت: عمدتا تا ساعت 3 بعد از ظهر مراجعه به سطل های زباله در شهر تهران توسط معتادان متجاهر ایرانی انجام می گیرد اما از 3 بعد از ظهر تا 11 شب مافیای زباله کودکان کار را که عمدتا از اتباع کشورهای مجاور هستند، در کنار سطل های زباله مستقر می کنند.

او بزرگترین آسیب وجود چنین چرخه ای در پایتخت ایران را محرومیت کودکان از دنیای کودکانه دانست و افزود: من با کودک 8 ساله ای مواجه شدم که به قدری از او بهره کشی شده بود و بار سنگین تر از وزن خود را حمل کرده بود که دچار یک کمر درد شدید شده بود و عملا از کار افتاده بود و این یکی از دردناک ترین رویارویی های من با این آسیب بزرگ در طول چند سال اخیر بود.

شورای شهر تهران چه می گوید؟

ناصر امانی ، عضو شورای شهر تهران در گفت و گو با رکنا نیز می گوید: این ماجرا به یک کلاف سردرگم تبدیل شده است و هیچ کس هم حریفش نیست. هرکس هم بیاید می گوید این را چند ماهه حل می کنیم ولی شعارگونه حرف می زنند و نتیجه ای هم نخواهد داشت. 

وی می افزاید: چیزی که ما و مردم می بینیم و متفاوت است. همین چرخه جمع آوری درست و اصولی زباله در تهران هم حل نشده است چه برسد به اینکه مافیای زباله شناسایی و برچیده شود. از این مافیاها سالهاست صحبت می شود. چرا اینها را معرفی نمی کنند؟ این سوال مردم شهر است نه فقط من که عضو شورای شهر هستم.

18 امپراطور زباله تهران چه کسانی هستند؟

بررسی های خبرنگاران رکنا نشان می دهد که نزدیک به 18 پیمانکار در خصوص زباله های خشک و با ارزش تهران از سالهای قبل فعالیت می کنند که هیچ گاه تغییری در آنها به وجود نیامده است و در حقیقت کاک محمودها نیز نمایندگان غیررسمی این مجموعه های اقتصادی فعال در این زمینه هستند. هرچند خبرگزاری رکنا نمی تواند به صورت مستقل صحت این اطلاعات را تایید یا رد کند اما اینجا نقطه اتصال این فرآیند آسیب زای جمع آوری زباله با نهادهای دولتی متولی این امر است.

اما ماجرا به اینجا ختم نمی شود. اطلاعاتی به دست خبرگزاری رکنا رسیده است که نشان می دهد نزدیک به 200 گاراژ در شهرهای بین تهران و کرج وجود دارد که این کودکان زباله گرد شب ها به این مناطق منتقل شده و در آنجا نگهداری می شوند و این مساله بارها توسط فعالان حوزه آسیب های اجتماعی در جریان توزیع بسته های بهداشتی و خوراکی در ایام کرونا و در صفحات مجازی آنها اطلاع رسانی شده است مساله ای که این کارشناس جامعه شناسی هم بر آن صحه گذاشت.

فیلم منتشر شده، گزارش هادی کسائی زاده از همین منطقه حصارگاه است.