سهام عدالت خود را بفروشیم یا نه ؟ / صفر تا صد سهام عدالت جاماندگان و متوفیان در دولت رئیسی

سهام عدالت در روزهای اخیر در پی رشد بورس با افزایش قیمت مواجه شد. آخرین روز معاملاتی هفته گذشته ارزش سهام عدالت سبد 532 هزار تومانی 14میلیون و 594 هزار تومان و ارزش سهام عدالت یک میلیون تومانی 27 میلیون و 489 هزار تومان رسید. بر این اساس ارزش 60 درصد سهام عدالت قابل فروش سبد 532 هزار تومانی سهام عدالت به 8 میلیون و 756 هزار تومان رسیده است.

به گزارش اقتصادی رکنا، پس از دستور رهبری در سال گذشته مبنی بر آزادسازی سهام عدالت، این روند به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم انجام شد. اما صاحبان سهام عدالت علیرغم تاکید مسئولین و کارشناسان بر نگهداری سهام، با رفتارهای هیجانی و تبلیغات غیرعلمی،اقدام به فروش سهام خود کردند. مساله ای که از نظر کارشناسان بازار سرمایه دلیل اصلی و تاثیرگذار ریزش شاخص بورس در مرداد ماه همان سال بود. این کارشناسان معتقد بودند که در صورت ایجاد محدودیت فروش سهام عدالت، می توان بورس را از وضعیت نزولی نجات داد. به همین دلیل سازمان بورس برغم مخالفت ها و اعتراضات اقدام به توقف فروش سهام عدالت کرد.

اما اکنون یک هفته‌ای می‌شود که از اطلاعیه شرکت سپرده‌گذاری مرکزی بورس برای تعیین مهلت لغو سفارش‌های فروش قدیمی سهام عدالت می‌گذرد، اطلاعیه‌ای که در آن تاکید شده بود، سهامداران عدالتی که از سال گذشته تاکنون سفارش فروش باز و انجام نشده دارند، در صورت تمایل تا روز 5 شهریور ماه با مراجعه الکترونیکی یا حضوری به کارگزاری‌های خود، اقدام به حذف آن کنند. اقدامی که خبر از آغاز فروش سهام عدالت، حداقل برای متقاضیان قدیمی فروش در آینده نزدیک میداد. اما مدیر نظارت بر بورس‌ های سازمان بورس و اوراق بهادار ضمن رد این خبر در خصوص آغاز فروش سهام عدالت اعلام کرد که اکنون هیچ زمان دقیقی را نمی‌توان برای آغاز فروش سهام عدالت اعلام کرد.

حال با تمام این اوصاف تکلیف جاماندگان سهام عدالت، انتقال سهام عدالت فوت شدگان به وراث ، شفاف سازی فرآیند واریز سود سهام عدالت، مدیریت بهترین زمان برای فروش سهام عدالت و ... مسائلی است که باید در دولت سیزدهم شفاف سازی و برخلاف دولت قبل درباره آن تصمیم گیری قاطعی اخذ شود.

در این خصوص گفتگوی رکنا با اکبر حیدری سخنگوی کانون سرمایه گذاری استانی سهام عدالت را بخوانید:

حیدری در ابتدا درخصوص دلایل رشد سهام عدالت در روزهای اخیر گفت: رشد سهام عدالت تابعی از رشد بازار سرمایه است و دلیل خاصی برای رشد سهام عدالت نمی توان عنوان کرد. سهام عدالت متشکل از یک سبد دارایی است که این سبد دارایی متشکل از 49 شرکت است که تعدادی سهام از هر شرکت در این سبد دارایی قرار داده شده است. از این سبد 32 شرکت بورسی و 17 شرکت غیر بورسی است، که در حال حاضر تقریبا 5 شرکت از این 17 شرکت در شرف بورسی شدن هستند. وقتی بازار سرمایه بر مبنای پالس های مثبتی که توسط دولت سیزدهم، تیم اقتصادی و رئیس جمهور و وزیر اقتصاد درباره حمایت از بازار سرمایه داده می شود و رشد می کند، سهام عدالت هم به تبع رشد اجزای سبد سهام رشد می کند.

در حال حاضر رشد سهام عدالت تابع رشد بازار سرمایه است

وی ادامه داد: رشد سهام عدالت در روزهای اخیر تابعی از این موضوع بوده است و اساسا برای بحث سهام عدالت اتفاق خاصی رخ نداده است. هرچند امیدواریم با رویکرد مناسبی که دولت دارد، واگذاری واقعی امور به مردم صورت گیرد. مساله ای که در دولت قبل اساسا یا وجود نداشت یا اگر وجود داشت واگذاری ها به عده ای خاص بود.اما در برنامه آقای رئیسی تاکید شده است که به مردمی شدن اقتصاد اعتقاد راسخ دارند و هم آقایان مخبر، خاندوزی و عبدالملکی این را عنوان کردند. نمود بارز و اساسی ترین جنبه مردمی شدن اقتصاد، سهام عدالت است که ان شاالله دولت سیزدهم برخلاف دولت قبل، در اجرای قانون متعهد به اجرای فرامین مقام معظم رهبری باشد و به سمت واگذاری امور به مردم حرکت کند، تا ما شاهد یک رشد مخصوص سهام عدالت در بازار باشیم. در حال حاضر باتوجه به این که شرایط سهام عدالت از این جنبه ها فعلا در بلاتکلیفی است، تنها دلیل رشد سهام عدالت متاثر بودن آن از رشد بازار سرمایه است و دلیل دیگری نداشته است.

ارزش واقعی سهام عدالت چقدر است؟

سخنگوی کانون سرمایه گذاری استانی سهام عدالت درخصوص ارزش سهام عدالت افزود: ارزش سبد سهام عدالت 532 هزار تومانی که پرتکرارترین سهام در سبد سهام عدالت است، در حال حاضر 14 میلیون و 500 هزار تومان است. این دارایی در اوایل شروع دولت سیزدهم 10 میلیون تومان ارزش داشت، و می توان گفت حداقل به طور متوسط 30 درصد افزایش یافته است. هرچند ارزش ذاتی سهام عدالت بسیار بالاتر از این ارقام و اعداد است. اگر بخواهیم ارزش ذاتی سهام عدالت و ارزش واقعی آن را در نظر بگیریم، باید شاهد بیش از 120 درصد رشد باشیم، تا بتوانیم بگوییم سهام عدالت به ارزش واقعی خود رسیده است. یعنی به قیمت هایی برگردیم که در روزهای آزادسازی سهام عدالت وجود داشت. در یک بازه زمانی رشد بازار که مصادف شده بود با آزادسازی، ارزش سهام 532 هزار تومانی سهام عدالت تا 20 میلیون تومان هم افزایش یافت. اما در یک بازه ای به 7 میلیون تومان هم رسید. این تغییر و تحول ارزش سهام عدالت باعث ناامیدی مردم شد. اما طبیعت بازار این است که ارزش سهام به قیمت هایی که قبلا داشته ، باز می گردد.

وی درباره علت اصلی ناامیدی مردم گفت: اساسا نگاه از بالا به پایین به سهام عدالت در دولت قبلی باعث شد که به جای آزادسازی سهام عدالت، رها سازی سهام عدالت رخ دهد و این سهام ارزشمند تکه پاره شود. در وهله اول جمعیت زیادی از مردم براثر تبلیغات مسموم و غلطی که توسط برخی از دست اندرکاران دولت قبل انجام می شد به اشتباه روش مستقیم را انتخاب کردند. چرا که تصور عموم مردم این بود که برای آزادسازی باید روش مستقیم انتخاب شود. درحالی که آزادسازی به محض ابلاغیه مقام معظم رهبری چه در روش مستقیم و چه در روش غیرمستقیم انجام شده بود. اما بر اثر ایجاد پالس های اشتباه جمعیت زیادی از مردم روش مستقیم را انتخاب کردند.

حیدری افزود: 15 میلیون نفری که روش مستقیم را انتخاب کردند نه می توانند سهم خود را معامله کنند و نه این سهم در پرتفوی آنها نشسته است و نه اختیار خرید و فروش سهم خود را مثل دیگر فعالان بازار سرمایه دارند. در واقع نقض غرض رخ داده است. کسانی که روش مستقیم را انتخاب کرده بودند از مواهب حداقلی روش مستقیم استفاده نکردند. از طرفی در روش مستقیم به دلیل دخالت های مکرر دولت در امور سرمایه گذاری های استانی و اصرار دولت به انکار جایگاه قانونی تعاونی های سهام عدالت شهرستانی، به عنوان نمایندگان مردم در سرمایه گذاری استانی و مجامع آنها، باعث شد که نمادهای این شرکت های سرمایه گذاری براثر اختلاف نظرهای موجود تعلیق شود. از طرفی بعد از سلب حق بازارگردانی از سرمایه گذاری استانی صندوق توسعه بازار از انجام بازارگردانی و سرمایه گذاری استانی خودداری کرد و این قصور منجر به کاهش قابل توجه ارزش سهام سرمایه گذاری استانی شد.

سهام عدالت برای مردم جذابیت ندارد

وی ادامه داد: درباره سهام غیربورسی ها هم به طور غیرقانونی و خلاف دستور مقام معظم رهبری تلاش شد تا هلدینگی تشکیل دهند و سهام غیربورسی را در آنجا مدیریت کنند. در حالی که این سهام باید در سرمایه گذاری استانی مدیریت می شد و روش مستقیمی ها و غیرمستقیمی ها همگی به نسبت سهام غیربورسی خود از سرمایه گذاری استان خود سهام دریافت می کردند. هم روش مستقیمی ها در حال حاضر از اختیارات روش مستقیم محروم هستند و هم سرمایه گذاری های استانی با کاهش ارزش به دلیل قصور شرکت سپرده گذاری مرکزی و صندوق توسعه بازار رنج می برند. از طرفی هم تکلیف سهام غیربورسی و نحوه اداره و وصول سود آن مشخص نیست. تمام این موارد باعث شده است که سهام عدالت جاذبه های ماندگاری خود را برخلاف تاکید مقام معظم رهبری که بارها گفتند مردم تشویق شوند به نگهداری سهام، از دست داده است.

تبلیغات رسانه ای مشکوک و تنش آفرین درخصوص فروش سهام عدالت به راه انداخته اند

حیدری گفت: در حال حاضر مردم برعکس احساس می کنند ماندگاری در سهام عدالت برایشان ارزندگی ندارد. بر همین مبنا هم ما مصرانه پیگیر هستیم هر نوع اقدام شک آفرین و ایجادکننده ابهام در سهام عدالت، از جمله باز شدن فرآیند فروش در بدترین زمان ممکن که در حال حاضر است، یا رفع تعلیق نمادها و هر اقدام دیگر در مورد سهام عدالت به استقرار تیم اقتصادی دولت موکول شود و با تضمین روش ها و ارائه سازوکارهایی که به عنوان پیشنهادات تدوین کردیم، آماده برون رفت سهام عدالت از بحران هستیم. باید این موارد تضمین و تشریح شود و تیم اقتصادی دولت نسبت به بلایی که بر سهام عدالت در سال های گذشته آمده است آگاه شود و با سازوکارهای علمی، عملیاتی و دقیق ان شاالله به سمتی برویم که حق مردم در سهام عدالت و حق اقشار محروم جامعه تضمین شود.

مردم از سهام عدالت فراری هستند

وی ادامه داد: هر نوع اقدامی که در حال حاضر انجام شود از جمله این که اخیرا تبلیغات رسانه ای در مورد فراهم شدن مجدد شرایط فروش سهام عدالت آن هم در شرایطی که مردم باید سهم خود را نگه دارند و ممکن است براثر ناآگاهی و تبلیغات به سمت فروش بروند و زیان ببینند مورد انتقاد ما در بخش مردمی سهام عدالت بوده است. در حال حاضر هم پیگیر هستیم این اقدامات مشکوک و تنش آفرین متوقف شود. به هر حال فکر می کنم با استقرار تیم اقتصادی دولت و رویکرد مناسب دولت سیزدهم به بحث تعاون و واگذاری امور مردم به مردم، بتوانیم این آشفته بازاری که در حال حاضر وجود دارد و اتفاقات و تخلفات غیرقانونی که رخ داده است را مدیریت کنیم و به سمتی برویم که سهام عدالت برای مردم نقطه اتکا و سرمایه باشد. نه این که یک مساله ای باشد که از آن فراری باشند و بخواهند به سرعت نقد کنند و زیان ببینند.

اکنون بدترین زمان ممکن برای باز شدن فرآیند و فروش سهام عدالت است

سخنگوی کانون سرمایه گذاری استانی سهام عدالت درباره زمان فروش سهام عدالت گفت: فروش سهام عدالت مدت ها است که متوقف شده است. اما کسانی که مدعی بودند که فروش سهام عدالت را برای رعایت حقوق مردم و جلوگیری از ریزش بازار متوقف کردند، در کمال تعجب این روزها و قبل از استقرار تیم اقتصادی دولت درصدد برآمدند که فروش سهام عدالت را آزاد کنند. هم اکنون نه شرایطی ایجاد شده که مردم از فروش سهام خود سود ببرند و نه بازار در شرایطی است که بتواند کشش عرضه گسترده سهام عدالت مردم را داشته باشد. هنوز مولفه های اصلی که ادعا می شد، یعنی رعایت مصالح مردم برای عدم فروش سهام عدالت در شرایطی که بازار در حال رشد است و قیمت سهام افزایش پیدا می کند و از طرفی مدیریت عرضه برای جلوگیری از ریزش بازار هر دو هنوز فراهم نشده است و به همین دلایل هم فروش سهام عدالت ولو به غلط اگر در گذشته متوقف شده است، الان بدترین زمان ممکن برای باز شدن فرآیند و فروش سهام است. این مساله هم به زیان مردم خواهد بود و هم به زیان بازار سرمایه و از این رهگذر فقط عده ای که نقدینگی دارند و می خواهند سهام مردم را به ثمن بخس جمع آوری کنند، اتفاق خواهد افتاد.

سرنوشت جاماندگان سهام عدالت در دولت سیزدهم چه می شود؟

حیدری درباره جاماندگان سهام عدالت گفت: خوشبختانه از مدافعان و طراحان تخصیص سهام به جاماندگان سهام عدالت و اعاده حق تضعیف شده اقشار مردم جامعه که در فرآیند سهام عدالت جامانده بودند، آقای خاندوزی در مجلس بود. ایشان در این حوزه دغدغه مردم را داشته و مدافع حق مردم و پیگیر آن بود که سهام عدالت را به افرادی که حقشان بوده ولی به دلیل قصور در شناسایی جامانده اند برساند.ان شاالله با شروع کار ایشان این فرآیند هرچه سریعتر اجرایی شود.نکته ای که مهم است این است که ما در جلسه مشترکی که با فراکسیون سهام عدالت داشتیم و از طرح برنامه های آقایان خاندوزی و عبدالملکی در بخش مردمی سهام عدالت اعلام حمایت رسمی داشتیم. معتقدیم این دو چهره جوان کسانی هستند که هم می توانند در مسیر تحقق آرمان های سهام عدالت و هم احقاق حق جاماندگان سهام عدالت حرکت کنند و به همین دلیل هم فراکسیون سهام عدالت و هم بخش مردمی سهام عدالت با اعلام رسمی و قاطع از آقایان خاندوزی و عبدالملکی حمایت کردند. طبعا ان شاالله با نظری که آقای رئیسی در جلسه رای اعتماد به وزرا اعلام کردند، بحث جاماندگان سهام عدالت هرچه سریعتر با سازوکارهای علمی و با رعایت حق همه کسانی که جامانده اند، عملیاتی و اجرا شود.

بالاخره تکلیف سهام عدالت افراد فوت شده چه می شود؟

سخنگوی سرمایه گذاری استانی سهام عدالت درباره انتقال سهام افراد فوت شده به وراث گفت: سهام عدالت کسانی که فوت می شوند، باید به وراث تعلق بگیرد. بر مبنای انتقال قهری این سیستم قبل از اردیبهشت ماه توسط سازمان خصوصی سازی با عنوان دبیرخانه مرکزی سهام عدالت مدیریت می شد.وراث متوفیان می توانستد با مراجعه به دفاتر پیشخوان منتخب، اطلاعات خود را منتقل کنند و برمبنای آن هم سهام به وراث منتقل بشود. شرکت سپرده گذاری مرکزی بعد از آزادسازی مدعی شد که می تواند با یک سامانه کاملا آنلاین و اتصال به سامانه های قوه قضاییه این اقدام را با کیفیت مطلوب تر و با سرعت بالاتری انجام دهد. اما متاسفانه تا به امروز این فرآیند عملیاتی نشده است. در حال حاضر نزدیک به 10 میلیون نفر ورثه متقاضیان سهام عدالت هنوز نتوانسته اند از حق الارث خود استفاده کنند. ما به این موضوع تا به امروز انتقادات جدی وارد کردیم چون اگر قرار بود سامانه ای هم راه اندازی شود باید سیستم قبلی به کارش ادامه می داد و ارائه قانونی خدمات به مردم متوقف نمی شد و هم زمان هم سامانه های مدرن تر طراحی و عملیاتی و تقدیم مردم می شد. اما متاسفانه در شرایط فعلی امکان انتقال سهام عدالت متوفیان به وراث به دلیل این که سیستم قبلی متوقف شده است و سیستم جدید هم فعال نشده وجود ندارد. امیدواریم که کسانی که مسئولیت کاری را به عهده می گیرند متعهدانه و در کمترین زمان ممکن تعهداتشان را انجام دهند تا حقوق مردم تضعیف نشود. البته بارها مکاتباتی داشتیم و پیگیر هم هستیم و تاکید کردیم که اگر قرار بر این است که تاخیر در اتصال سامانه های قوه محترم قضائیه و شرکت سپرده گذاری انجام شود یا به هر دلیلی شرکت سپرده گذاری مرکزی نتوانسته وظایف خود را انجام دهد، سیستم قبلی فعال شود تا حق مردم ضایع نشود.

باید بتوانیم شیرینی سهام عدالت را به کام مردم بچشانیم

حیدری در ادامه گفت: تاکید می کنم که سهام عدالت متعلق به مردم است و مطابق قانون هم تعاونی های سهام عدالت شهرستانی، برای حضور در سرمایه گذاری استانی و مطالبه حق مردم و دفاع از حقوق سهامداران، نمایندگان قانونی مردم هستند. امیدوارم چالش بزرگی که در دولت قبل براثر اصرار لجوجانه بر انکار جایگاه قانونی تعاونی ها صورت گرفته بود برای همیشه به تاریخ بپیوندد و در دولت جدید با رعایت قانون و فرامین مقام معظم رهبری بتوانیم شیرینی سهام عدالت را به کام مردم بچشانیم.

فرآیند وصول و پرداخت سود سهام عدالت سال 98 شفاف سازی شود

وی تاکید کرد: به همین دلیل مصرانه پیگیر این هستیم که فرآیند وصول یا پرداخت سود سهام عدالت سال 98 شفاف سازی شود. شرکت سپرده گذاری مرکزی باید هرچه سریعتر باتوجه به ابهامات عمده ای که در مبالغ اعلامی و مبالغ واریزی وجود دارد و اخباری که در استنکاف برخی از شرکت ها از واریز سودی که متعلق به مردم است به حساب آنها  شنیده شده است، ان شاالله بر شفاف سازی و ارائه میزان عملکرد و جزئیات این فرآیند در یک اتاق شیشه ای اقدام کند تا مردم و البته مدافعین حقشان در تعاونی ها و سرمایه گذاری استانی بتوانند اگر افراد حقیقی یا حقوقی در تادیه حق مردم قصور داشته اند، این مورد را پیگیری کنند و بتوانیم در حوزه سود سهام عدالت هم شفافیت لازم را داشته باشیم.