پرستاران زیر سایه تبعیض / چرا فی فور‌ سرویس برای پزشکان جاری است، اما برای پرستاران روشی منسوخ شده است؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، اسماعیل شریعتی، رئیس نظام پرستاری شهرستان شاهرود در گفت و گو با رکنا گفت: نظام سلامت ایران سال‌هاست با چالش‌های مزمن ساختاری، به‌ویژه در حوزه نظام پرداخت مواجه است. یکی از مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین این چالش‌ها، نابرابری آشکار و تبعیض در شیوه‌های پرداخت به گروه‌های مختلف درمانی است؛ به‌گونه‌ای که مدل «پرداخت به ازای خدمت» یا همان Fee for Service (فی‌فور‌سرویس)، از سال ۱۳۷۴ تاکنون به‌صورت مستمر برای گروه پزشکان اجرایی شده و همچنان ادامه دارد. این در حالی‌ست که همین مدل برای گروه پرستاری نه‌تنها اجرایی نشده، بلکه به بهانه‌هایی همچون «منسوخ بودن» به‌کلی کنار گذاشته شده است.

وی تاکید کرد: نکته قابل‌تأمل آن‌که در کشورهای پیشرفته، مدل Fee for Service به دلیل تمرکز بر کمیت به جای کیفیت، تشویق به انجام خدمات غیرضروری، و در نهایت افزایش هزینه‌های نظام سلامت، کنار گذاشته شده و جای خود را به الگوهای نوین‌تر و اثربخش‌تری داده است. در ایران نیز طی سال‌های اخیر، بسیاری از کارشناسان و حتی مسئولان بلندپایه، از جمله معاون فعلی درمان وزارت بهداشت که پیش تر در سمت، دبیر شورای عالی بیمه سلامت کشور بوده‌اند، بر ناکارآمدی این مدل تأکید کرده و خواستار جایگزینی آن با نظام‌های مبتنی بر عملکرد واقعی، کیفیت خدمات و اثربخشی شده‌اند.

اسماعیل شریعتی در ادامه افزود: با وجود این اتفاق نظر کارشناسی، شاهد آن هستیم که همین مدل ناکارآمد همچنان به‌عنوان مبنای اصلی پرداخت به پزشکان مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ در حالی‌که زمانی که پرستاران خواهان اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری بر پایه همین مدل می‌شوند، با این پاسخ مواجه می‌گردند که «فی‌فور‌سرویس منسوخ شده و قابلیت اجرا ندارد!» این تناقض آشکار، امروز و در شرایطی که دولت جدید با شعار عدالت‌محوری بر سر کار آمده و وزیر محترم بهداشت جناب آقای دکتر ظفرقندی و معاون درمان جناب آقای دکتر رضوی در رأس تصمیم‌گیری‌ها قرار گرفته‌اند، نیازمند بازنگری جدی و عاجل است.

رئیس نظام پرستاری شهرستان شاهرود گفت: بدیهی است اگر مدل Fee for Service به‌واقع ناکارآمد و منسوخ شده، باید برای همه گروه‌های درمانی کنار گذاشته شود، نه آن‌که تنها برای گروه پرستاری غیرقابل‌اجرا تلقی گردد. و اگر هنوز معتبر است و مبنای محاسبه خدمات درمانی به‌شمار می‌رود، پرستاران نیز، به‌عنوان عضوی اصلی و تأثیرگذار از تیم درمان، باید به‌طور برابر از مزایای آن بهره‌مند شوند.

وی تاکید کرد: متأسفانه آن‌چه در عمل شاهد آن هستیم، تعریف بسته‌ای تحت عنوان «تعرفه خدمات پرستاری» برای پرستاران است که نه بر مبنای یک نظام کارشناسی دقیق پایه‌ریزی شده و نه به‌درستی ارزش‌گذاری گردیده است. به‌عنوان مثال، در بخش اورژانس، خدماتی نظیر مانیتورینگ ۲۴ ساعته بیمار یا انجام سونداژ، به‌صورت کامل توسط پرستار ارائه می‌شود. حال این پرسش مطرح است: آیا این خدمات در بسته‌های خدمات پرستاری ارزش‌گذاری شده‌اند یا خیر؟ اگر پاسخ مثبت است، چرا همین خدمات با کدهای ۹۰۰۷۷۰ و ۵۰۰۴۴۰ تحت عنوان خدمات پزشک ثبت و پرداخت می‌شود؟ و اگر پاسخ منفی است، چرا خدماتی که پرستار آن را انجام می‌دهد، درآمد آن به فرد دیگری تعلق می‌گیرد؟ این خود به‌وضوح ناکارآمدی و اجرای ناصحیح قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری را به رخ می‌کشد.

رئیس نظام پرستاری شهرستان شاهرود گفت: این تنها نمونه‌ای از صدها مورد بی‌عدالتی در ساختار پرداخت نظام سلامت ایران است؛ ساختاری که در آن، پرستار خدمت را ارائه می‌دهد اما درآمد حاصل از آن به شخص دیگری تعلق می‌گیرد. این نظام ناکارآمد نه‌تنها موجب کاهش انگیزه و رضایت پرستاران شده، بلکه اساس عدالت در سیستم سلامت کشور را نیز به چالش کشیده است.

او همچنین افزود: با توجه به شرایط فعلی و امیدواری به اصلاحات اساسی در دولت جدید، انتظار می‌رود سازمان نظام پرستاری جمهوری اسلامی ایران، که در جلسات تصمیم‌سازی کلان وزارت بهداشت حضور فعال دارد، با جدیت تمام نسبت به پیگیری این موضوع اقدام نماید و با ارائه مستندات و مثال‌های روشن، خواستار بازنگری فوری در شیوه‌های پرداخت و رفع تبعیض میان گروه‌های درمانی شود.

اسماعیل شریعتی در پایان یادآور شد: عدالت صرفاً یک شعار نیست؛ بلکه باید در سطوح مختلف اجرایی، از جمله در نظام پرداخت حوزه سلامت، به‌طور عینی و ملموس محقق گردد. پرستاران کشور از جناب آقای دکتر ظفرقندی انتظار دارند که با رویکرد عدالت‌محور خود، گامی اساسی در جهت اصلاح نظام پرداخت در وزارت بهداشت برداشته و به این تبعیض دیرینه پایان دهند.