بودجه حفاظت از محیط زیست در لایحه 1404 فاجعه است/ بودجه احیای تالاب ها و دریاچه ها کاهش یافته/ نجات دریاچه ارومیه فقط با 2 میلیارد!

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، یکی از چالش‌های بسیار جدی که در حال حاضر در کشور با آن مواجه هستیم، مشکلات و مسائل مربوط به بخش‌های مختلف محیط زیستی است. این چالش‌ها به گونه‌ای است که برای حفظ و نگهداری محیط زیست کشور، که در حقیقت به معنای حفظ ایران است، باید بودجه‌ای قابل توجه و جدی در نظر گرفته شود. با توجه به تغییرات اقلیمی و تهدیدات مختلفی که محیط زیست کشور را تحت فشار قرار داده، ضرورت توجه به این مسئله از همیشه بیشتر است.

حجب بین آبادی، پژوهشگر حوزه بودجه و بانکی در خصوص بودجه اختصاص یافته به نگهداشت محیط زیست کشور در لایحه بودجه 1404 اینگونه به خبرنگار اجتماعی رکنا گفت: سازمان محیط زیست متولی نگهداشت محیط زیست کشور است؛ اما تنها نهاد مسئول نیست، بلکه دستگاه‌ها و نهادهای مختلفی در این حوزه دخیل هستند که امور مربوط به آنها در مجموع رشد ۴۷ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۳ داشته‌اند. اما متاسفانه، بخش(امور) محیط زیست در مقایسه با سایر امور هزینه‌ای، پایین‌ترین رتبه را در بین امور دهگانه به خود اختصاص داده است. طبق آمار، بودجه امورمحیط زیست در لایحه ۱۴۰۴ به ۲۲۲۶۹ میلیارد تومان رسیده است که نسبت به سال گذشته، ۴۷ درصد رشد داشته، اما این عدد همچنان با نیازهای واقعی محیط زیست کشور فاصله زیادی دارد.

وی تاکید کرد: به طور مشخص، در سال ۱۴۰۳، اعتبار اختصاصی به ایجاد سیستم‌های کنترل و پایش آلودگی‌های محیط زیست معادل ۲۷۱ میلیارد تومان بود که در لایحه جدید بودجه به ۲۸۰ میلیارد تومان افزایش یافته و رشدی حدود ۳ درصد را نشان می‌دهد. این در حالی است که بودجه جاری 90 درصد رشد داشته و در مقایسه با تورم ۴۰ درصدی، این افزایش بودجه به‌ویژه در حوزه‌های جاری، ناکافی به نظر می‌رسد.

بین آبادی با گفتن اینکه در خصوص حفاظت از پارک ملی گلستان و زیست‌کره دنا، بودجه از ۴۳ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۳ به ۴۵ میلیارد تومان در لایحه جدید افزایش یافته است که رشد سه درصدی را نشان می‌دهد، گفت: با این حال، با توجه به اهمیت ویژه‌ای که این مناطق دارند، به‌ویژه زیست‌کره دنا که به نوعی یکی از جاذبه‌های طبیعی و زیست‌محیطی کشور به شمار می‌رود، به نظر می‌رسد که باید اعتبار بیشتری به این بخش اختصاص یابد.

این پژوهشگر حوزه بودجه و بانکی با اعلام اینکه در خصوص حفاظت،پایش و احیای تالاب‌ها و رودخانه‌های در معرض خطر در سراسر کشور نیز، بودجه‌ای معادل ۲۸۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده که این رقم نسبت به سال گذشته رشدی ۲۹ درصدی نسبت به سال گذشته داشته است بیان کرد: اما همچنان با حجم تهدیدات و چالش‌هایی که این منابع آبی با آن‌ها مواجه هستند، کافی به نظر نمی‌رسد. به‌ویژه در استان‌های جنوبی و شمالی کشور، که با کمبود منابع آبی و فرسایش خاک روبرو هستند، این تخصیص منابع می‌تواند اثرات بسیار قابل توجهی در کاهش تهدیدات زیست‌محیطی داشته باشد.

بین آبادی افزود: یکی از مهم‌ترین بخش‌های این لایحه بودجه، به‌ویژه در استان‌های شمالی، به احیای تالاب‌ها و دریاچه‌ها اختصاص یافته است. به عنوان نمونه، برای مطالعه و حفاظت از دریاچه‌های استان فارس، برای سال ۱۴۰۳ بودجه‌ای معادل ۲۴ میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود که در لایحه جدید بودجه سال آینده به ۲۲ میلیارد و نیم تومان کاهش یافته است. این کاهش ۷ درصدی در حالی است که نیاز به احیای این اکوسیستم‌ها به مراتب بیشتر از این مقدار است.

وی در خصوص بودجه اختصاص یافته به حفاظت از تنوع زیستی و حیات وحش گفت در سال ۱۴۰۳ معادل ۱۱۵ میلیارد تومان تخصیص یافته بود و در لایحه جدید به ۱۲۵ میلیارد تومان افزایش یافته است که این افزایش ۸ درصدی می‌تواند در بهبود وضعیت حیات وحش کشور موثر باشد. اما در کنار این افزایش‌ها، باید توجه داشت که چالش‌های زیست‌محیطی همچنان به قوت خود باقی است و اختصاص این مبالغ، هرچند مثبت، به‌ویژه در شرایط کنونی، هنوز کافی به نظر نمی‌رسد.

این پژوهشگر حوزه بودجه و بانکی با تاکید بر اینکه اگر ما نتوانیم در احیای این منابع طبیعی و زیست‌محیطی موفق عمل کنیم، تمام پروژه‌های عمرانی و توسعه‌ای که در سطح کشور اجرا می‌شود، به هیچ‌وجه نمی‌تواند تاثیرات مثبت پایدار به دنبال داشته باشد گفت:  بنابراین، باید برای تخصیص منابع بیشتر در این حوزه تلاش بیشتری صورت گیرد و از هر فرصتی برای جلب توجه به اهمیت محیط زیست کشور بهره برد. امسال، بودجه‌ای معادل ۲۵ میلیارد تومان برای مطالعه،حفاظت و احیای تالاب هامون پیش‌بینی شده است که نسبت به سال گذشته کاهش دو درصدی را نشان می‌دهد. این در حالی است که با توجه به شرایط کنونی و تهدیدات زیست‌محیطی، از جمله و تخریب مناطق طبیعی، نیاز به این تجهیزات ضروری‌تر از همیشه است.

وی در مورد مقابله با گرد و غبار گفت: بودجه تخصیص یافته در ردیف متفرقه قرار گرفته و جزئیات آن به‌طور دقیق مشخص نیست. این امر نشان‌دهنده این است که اقدامات مربوط به گرد و غبار تحت نظارت دستگاه اجرایی خاصی قرار نگرفته‌اند و تخصیص اعتبار برای آن به شکل غیرمستقیم و پراکنده صورت می‌گیرد. برای مثال، در سال ۱۴۰۳ بودجه مقابله با کانون‌های گرد و غبار معادل ۳۵۰ میلیارد تومان بود که در لایحه جدید به ۴۰۰ میلیارد تومان افزایش یافته است. اما این عدد هنوز بسیار پایین‌تر از آن چیزی است که باید برای مقابله با این تهدیدات زیست‌محیطی و جلوگیری از اثرات آن در نظر گرفته شود، به‌ویژه که کانون‌های گرد و غبار خارجی نیز وجود دارند. با توجه به وضعیت کنونی و اهمیت موضوع، باید برای تخصیص منابع بیشتر در این بخش تلاش‌های بیشتری صورت گیرد.

بین آبادی گفت: در زمینه حیات وحش، بودجه تخصیص یافته برای حفاظت از گونه‌های نادر و در معرض خطر همچون یوز (همان بودجه حفاظت از تنوع زیستی و حیات وحش)، از ۱۱۵ میلیارد تومان در سال گذشته به ۱۲۵ میلیارد تومان افزایش یافته است که معادل ۸ درصد رشد را نشان می‌دهد. این افزایش هرچند مثبت است، اما همچنان فاصله زیادی با نیازهای واقعی برای حفاظت از تنوع زیستی کشور دارد. به علاوه، اعتبار اختصاصی برای تأمین تجهیزات یگان حفاظت و اطفای حریق مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست نیز به‌ویژه در سال‌های اخیر کمتر از آن چیزی بوده که باید برای حفظ و امنیت این منابع طبیعی تخصیص یابد که در سال 1403 رقمی معادل 663 میلیارد تومان بوده که برای سال 1404 رقمی معادل 1550 میلیارد تومان در نظر گرفته شده که قابل دفاع است.

این کارشناس حوزه بودجه به رکنا گفت: در مورد اعتباراتی که برای اجرای قانون هوای پاک در نظر گرفته شده، باید اشاره کرد که بودجه این بخش از ۱۵۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۳ به ۲۸۵ میلیارد تومان در لایحه جدید افزایش یافته است. این افزایش هرچند نشان‌دهنده توجه بیشتر به این قانون و مشکلات ناشی از آلودگی هوا است، اما همچنان با نیازهای واقعی در این حوزه فاصله زیادی دارد. در واقع، تمامی این اقدامات، اعم از تأمین تجهیزات، مدیریت آلودگی و حفاظت از منابع طبیعی، نیازمند بودجه‌ای مناسب است که به اندازه کافی بتواند اثرات مثبت و پایدار در بر داشته باشد.

بین آبادی با اشاره به اینکه یکی از موضوعات بسیار مهمی که در قانون برنامه هفتم توسعه کشور به آن اشاره شده، تدوین برنامه‌های ملی راهبردی برای مدیریت تغییرات اقلیمی و مدیریت پسماندها است گفت: اما در لایحه بودجه ۱۴۰۴، هیچ ردیفی برای تخصیص بودجه به این برنامه‌ها در نظر گرفته نشده است. این موضوع نشان‌دهنده کم‌توجهی به مسائل اساسی در حوزه تغییرات اقلیمی و مدیریت پسماندها است که به‌ویژه در سال‌های اخیر به شدت برای کشور و محیط زیست آن ضروری به نظر می‌رسد. با این حال، نکته مثبت این است که در این سال‌ها توجه بیشتری به ارزش‌گذاری اقتصادی منابع محیط زیستی معطوف شده و این بخش رشدی ۱۱۷ درصدی داشته است که می‌تواند در ارزیابی‌های اقتصادی و حتی دعاوی حقوقی مرتبط با محیط زیست مفید واقع شود.

 نمایش اطلاعات موجود در متن به صورت جدول

این جدول خلاصه‌ای از تغییرات عمده در بودجه محیط زیست برای سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ را نشان می‌دهد.

حجت بین آبادی در پایان تاکید داشت : در مجموع، محیط زیست و مسائل مربوط به آن، همچنان نیازمند توجه ویژه و تخصیص منابع بیشتر است. در غیر این صورت، نمی‌توان انتظار داشت که تغییرات مثبت و پایداری در وضعیت زیست‌محیطی کشور به‌وجود آید. به‌ویژه در شرایطی که بحران‌های زیست‌محیطی همچون آلودگی هوا، خشکسالی و گرد و غبار شدت یافته است، باید اقدامات فوری و به‌موقع صورت گیرد تا این تهدیدات به سطح بحران نرسند و بتوانیم منابع طبیعی و زیست‌محیطی کشور را برای نسل‌های آینده حفظ کنیم.