l.d.h در آزمایش خون چیست؟

به گزارش رکنا، LDH یا لاکتات دهیدروژناز آنزیمی است که در تولید انرژی نقش مهمی دارد. این آنزیم در تجزیه گلوکز ( قند ) و تبدیل آن به انرژی (از طریق فرآیند گلیکولیز) مشارکت می‌کند. چون LDH در تمام سلول‌های بدن وجود دارد، آسیب به هر بافت یا اندامی می‌تواند باعث ورود این آنزیم به جریان خون شود و سطح آن را افزایش دهد.

عملکرد LDH در بدن

LDH یا لاکتات دهیدروژناز یک آنزیم حیاتی است که در فرآیند متابولیسم انرژی بدن نقش مهمی دارد. عملکرد اصلی این آنزیم در تبدیل مولکول‌های شیمیایی مختلف در فرآیندهای متابولیکی است. به طور خاص، LDH نقش مهمی در فرآیندهای بیولوژیکی ایفا می‌کند که به تولید انرژی در سلول‌ها کمک می‌کند.

تولید انرژی در شرایط بی‌هوازی (بدون اکسیژن): یکی از مهم‌ترین نقش‌های LDH این است که در فرآیند گلیکولیز (تجزیه گلوکز) شرکت می‌کند. این فرآیند زمانی که بدن نیاز به انرژی فوری دارد یا در شرایط کمبود اکسیژن (هیپوکسی) رخ می‌دهد، اهمیت دارد. به ویژه در بافت‌هایی که اکسیژن به سختی به آن‌ها می‌رسد (مانند عضلات در هنگام فعالیت شدید یا بافت‌های در حال تخریب)، LDH کمک می‌کند تا لاکتات به پیروات تبدیل شود یا برعکس. این تبدیل به تولید ATP (آدنوزین تری فسفات) می‌انجامد که انرژی لازم برای عملکرد سلول‌ها را تأمین می‌کند.

فرآیند تبدیل لاکتات به پیروات و برعکس: در شرایط نرمال، بدن به اکسیژن نیاز دارد تا گلوکز را به پیروات تبدیل کند و سپس پیروات به انرژی تبدیل شود. اما در مواقعی که اکسیژن کم است (مثل ورزش سنگین یا بیماری‌های خاص)، این فرآیند به صورت بی‌هوازی ادامه پیدا می‌کند و پیروات به لاکتات تبدیل می‌شود. وقتی شرایط به حالت نرمال برمی‌گردد، لاکتات دوباره به پیروات تبدیل می‌شود و می‌تواند به چرخه متابولیک وارد شود. این چرخه، به نام چرخه کربس یا چرخه اسید سیتریک، برای تولید انرژی در سلول‌ها ضروری است.

حمایت از سلول‌ها در شرایط استرس: در شرایطی که سلول‌ها تحت استرس قرار دارند (مانند آسیب به بافت، بیماری، یا التهاب)، LDH به سلول کمک می‌کند تا در مواقع کمبود اکسیژن، انرژی خود را تأمین کند و از تخریب بیشتر بافت جلوگیری کند.

تنظیم pH سلولی: با تبدیل لاکتات به پیروات و بالعکس، LDH به تنظیم pH سلول‌ها کمک می‌کند. این فرآیند به‌ویژه در شرایطی که تولید اسید به دلیل فعالیت زیاد سلولی یا آسیب بافتی افزایش می‌یابد، اهمیت دارد.

چرا LDH در بسیاری از بافت ها یافت می شود؟

LDH در بیشتر بافت‌ها و اندام‌های بدن مانند قلب، کبد، کلیه‌ها، عضلات اسکلتی و ریه‌ها وجود دارد. دلیل این گستردگی، نقش ضروری این آنزیم در تولید انرژی در تمام سلول‌ها است. در واقع، هر سلولی که نیاز به انرژی دارد، به این آنزیم برای کمک در فرآیندهای متابولیک وابسته است.

در نهایت، نقش اصلی LDH این است که در متابولیسم گلوکز در شرایط کمبود اکسیژن (بی‌هوازی) نقش داشته باشد و به تولید انرژی در سلول‌ها کمک کند. این آنزیم برای حفظ عملکرد سلولی در شرایط متنوع بدن و در مواجهه با استرس‌های مختلف ضروری است.

علل افزایش سطح LDH در خون

افزایش سطح LDH در خون معمولاً به دلیل تخریب یا آسیب سلولی است. هنگامی که سلول‌ها آسیب می‌بینند یا از بین می‌روند، LDH به خون آزاد می‌شود و این باعث افزایش سطح این آنزیم در خون می‌شود. در ادامه، علل رایج افزایش سطح LDH به طور کامل توضیح داده شده‌اند:

1. حمله قلبی (Myocardial Infarction)

حمله قلبی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به بخشی از قلب قطع می‌شود، که به دنبال آن سلول‌های قلبی آسیب می‌بینند و می‌میرند. این آسیب باعث آزاد شدن آنزیم‌ها، از جمله LDH، به جریان خون می‌شود. بنابراین، سطح LDH در خون افرادی که دچار حمله قلبی شده‌اند، افزایش می‌یابد.

2. بیماری‌های کبدی

بیماری‌هایی مانند هپاتیت (التهاب کبد)، سیروز (فیبروز و آسیب کبدی مزمن) و کبد چرب (که معمولاً به دلیل مصرف الکل یا چاقی ایجاد می‌شود) می‌توانند باعث آسیب به سلول‌های کبدی شوند. این آسیب موجب آزاد شدن LDH از کبد به خون می‌شود. همچنین در بیماری‌های کبدی، به دلیل تخریب بافت کبدی، سطح LDH می‌تواند به‌طور چشمگیری افزایش یابد.

3. آسیب عضلانی

آسیب عضلانی می‌تواند به دلیل ضربات مستقیم، ورزش سنگین یا بیماری‌های عضلانی مانند دیستروفی عضلانی ایجاد شود. زمانی که سلول‌های عضلانی آسیب می‌بینند یا تخریب می‌شوند، LDH آزاد می‌شود. برای مثال، در اثر یک ضربه شدید یا ورزش شدید، عضلات به‌ویژه عضلات اسکلتی ممکن است آسیب ببینند و این باعث افزایش LDH در خون می‌شود.

4. کم‌خونی همولیتیک (Hemolytic Anemia)

در کم‌خونی همولیتیک، گلبول‌های قرمز خون به‌طور سریع و غیرطبیعی تخریب می‌شوند. این تخریب منجر به آزاد شدن LDH از داخل سلول‌های قرمز خون به خون می‌شود. بنابراین، سطح LDH در خون افراد مبتلا به این نوع کم‌خونی افزایش می‌یابد.

5. سرطان‌ها

سرطان‌ها (مانند لنفوم، لوسمی و برخی از سرطان‌های دیگر) می‌توانند باعث تخریب سلول‌های سرطانی شوند. این تخریب و مرگ سلولی باعث آزاد شدن LDH به خون می‌شود. علاوه بر این، بعضی سرطان‌ها مانند لنفوم و سرطان خون می‌توانند سطح LDH را به شدت بالا ببرند، که به‌عنوان یک شاخص برای پیگیری وضعیت بیماری و پیش‌بینی نتیجه درمان استفاده می‌شود.

6. عفونت‌ها و التهاب‌ها

عفونت‌های شدید مانند پنومونی (عفونت ریه)، مننژیت (التهاب غشای اطراف مغز) و سپسیس (عفونت شدید که به سراسر بدن گسترش می‌یابد) می‌توانند باعث آسیب به بافت‌ها و افزایش سطح LDH شوند. همچنین التهاب ناشی از عفونت می‌تواند به تخریب سلول‌ها و آزاد شدن LDH منجر شود.

7. مشکلات کلیوی

بیماری‌های کلیوی مانند نارسایی حاد کلیه می‌توانند باعث آسیب به بافت‌های کلیوی شوند. آسیب کلیه می‌تواند منجر به آزاد شدن LDH از سلول‌های کلیوی به جریان خون شود. این وضعیت به‌ویژه در شرایطی که عملکرد کلیه به‌طور ناگهانی مختل شود، اتفاق می‌افتد.

8. بیماری‌های ریوی

آمبولی ریه (لخته خونی در ریه‌ها) یا سایر بیماری‌های ریوی می‌توانند باعث افزایش سطح LDH شوند. در این شرایط، جریان خون به بخشی از ریه‌ها مختل می‌شود و ممکن است باعث آسیب به بافت‌های ریوی و آزاد شدن LDH به خون گردد.

9. اختلالات متابولیکی

برخی اختلالات متابولیکی نادر می‌توانند باعث افزایش سطح LDH در خون شوند. این اختلالات ممکن است با تخریب سلول‌های بدن و آزاد شدن آنزیم‌ها از سلول‌ها همراه باشند. این اختلالات معمولاً به دلایل ژنتیکی یا مشکلات متابولیک خاص ایجاد می‌شوند.

10. نارسایی تنفسی

در افرادی که دچار نارسایی تنفسی هستند، ممکن است سطح LDH افزایش یابد. این وضعیت به‌ویژه در افرادی که دچار بیماری‌های تنفسی مزمن یا حاد هستند، مانند بیماری انسدادی مزمن ریه یا ذات الریه، رخ می‌دهد. وقتی سطح اکسیژن در خون کاهش می‌یابد، بدن به تولید انرژی در شرایط بی‌هوازی (بدون اکسیژن) متوسل می‌شود که می‌تواند باعث افزایش LDH شود.

تفسیر سطح LDH بر اساس ایزوآنزیم ها

تفسیر سطح LDH (لاکتات دهیدروژناز) بر اساس ایزوآنزیم‌ها یکی از روش‌های مهم برای تشخیص محل آسیب یا اختلال در بدن است. LDH یک آنزیم است که در چندین نوع ایزوآنزیم مختلف وجود دارد، و این ایزوآنزیم‌ها در بافت‌های مختلف بدن توزیع می‌شوند. بنابراین، افزایش سطح LDH در خون می‌تواند نشان‌دهنده آسیب به بافت خاصی باشد. LDH به پنج ایزوآنزیم تقسیم می‌شود که هرکدام در بافت‌های خاصی از بدن غنی‌تر هستند. این ایزوآنزیم‌ها به شرح زیر هستند:

ایزوآنزیم‌های LDH و محل‌های اصلی حضور آن‌ها

LDH-1 (H4): بیشتر در قلب و گلبول‌های قرمز یافت می‌شود.

LDH-2 (H3M): بیشتر در گلبول‌های سفید و کلیه‌ها وجود دارد.

LDH-3 (H2M2): بیشتر در ریه‌ها و بافت‌های لنفاوی یافت می‌شود.

LDH-4 (HM3): بیشتر در کلیه‌ها، پانکراس و جفت موجود است.

LDH-5 (M4): بیشتر در کبد و عضلات اسکلتی یافت می‌شود.

تفسیر افزایش سطح LDH بر اساس ایزوآنزیم‌ها

اگر سطح LDH در خون افزایش یابد، پزشک می‌تواند با بررسی ایزوآنزیم‌های مختلف، منبع دقیق آسیب یا بیماری را شناسایی کند. در اینجا توضیحاتی در مورد افزایش سطح ایزوآنزیم‌های مختلف آمده است:

افزایش LDH-1

محل اصلی: قلب و گلبول‌های قرمز.

علت افزایش: اگر سطح LDH-1 بیش از LDH-2 باشد (نسبت LDH-1 به LDH-2 بالاتر از ۱)، این معمولاً به آسیب به قلب (مثل حمله قلبی)، یا کم‌خونی همولیتیک (تخریب گلبول‌های قرمز) اشاره دارد.

تشخیص: افزایش LDH-1 ممکن است نشان‌دهنده آسیب به عضله قلبی (MI) یا گلبول‌های قرمز باشد.

افزایش LDH-2

محل اصلی: گلبول‌های سفید و کلیه‌ها.

علت افزایش: در بیشتر موارد، افزایش LDH-2 نسبت به LDH-1 طبیعی است، اما در صورت افزایش بیش از حد LDH-2، ممکن است به بیماری‌هایی مانند لنفوم (نوعی سرطان غدد لنفاوی)، یا بیماری‌های مرتبط با سیستم ایمنی مانند آسیب بافتی و عفونت‌های شدید اشاره داشته باشد.

تشخیص: افزایش نسبی LDH-2 بیشتر به آسیب بافتی یا عفونت‌های سیستمیک اشاره دارد.

افزایش LDH-3

محل اصلی: ریه‌ها و بافت‌های لنفاوی.

علت افزایش: افزایش این ایزوآنزیم ممکن است به آسیب ریه (مثل پنومونی) یا بیماری‌های لنفاوی اشاره داشته باشد.

تشخیص: برای تشخیص بیماری‌های ریوی (مثل پنومونی یا آمبولی ریه) و اختلالات لنفاوی ممکن است افزایش LDH-3 مشاهده شود.

افزایش LDH-4

محل اصلی: کلیه‌ها، پانکراس، جفت.

علت افزایش: افزایش این ایزوآنزیم ممکن است به مشکلات کلیوی یا آسیب به پانکراس اشاره کند. در برخی موارد، این ایزوآنزیم در صورت آسیب به جفت (در دوران بارداری) نیز افزایش می‌یابد.

تشخیص: افزایش LDH-4 معمولاً با بیماری‌های کلیوی و پانکراس ارتباط دارد و در موارد بارداری نیز ممکن است مشاهده شود.

افزایش LDH-5

محل اصلی: کبد و عضلات اسکلتی.

علت افزایش: این ایزوآنزیم معمولاً در صورت آسیب عضلانی یا بیماری‌های کبدی (مثل سیروز یا هپاتیت) افزایش می‌یابد.

تشخیص: اگر سطح LDH-5 به طور خاص افزایش یابد، احتمال آسیب به کبد یا عضلات اسکلتی وجود دارد. این ممکن است در شرایطی مانند آسیب عضلانی (مانند دیستروفی عضلانی) یا بیماری‌های کبدی (هپاتیت، سیروز، کبد چرب) مشاهده شود.

نکات کلیدی در تفسیر ایزوآنزیم‌های LDH

نسبت LDH-1 به LDH-2: یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها برای تشخیص حمله قلبی است. در حمله قلبی، معمولاً LDH-1 بیشتر از LDH-2 است.

نسبت LDH-4 به LDH-5: در بیماری‌های کبدی و عضلانی، معمولاً LDH-5 بیشتر از LDH-4 است.

سطح کلی LDH: سطح بالای کلی LDH همراه با تغییرات در ایزوآنزیم‌ها می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات گسترده‌تری در بدن باشد.

در نهایت، بررسی ایزوآنزیم‌های LDH می‌تواند به پزشک کمک کند تا محل دقیق آسیب یا بیماری را تشخیص دهد و درمان مناسبی را تجویز کند.

چگونه آزمایش LDH انجام می‌شود؟

آزمایش LDH (لاکتات دهیدروژناز) به‌طور معمول از طریق نمونه‌گیری خون انجام می‌شود. در ادامه، مراحل انجام این آزمایش را توضیح می‌دهیم:

1. نمونه‌گیری خون

روش جمع‌آوری نمونه: برای انجام آزمایش LDH، ابتدا یک پرستار یا تکنسین آزمایشگاه، از شما خون می‌گیرد. این کار معمولاً از طریق سوزن وریدی در بازوی شما انجام می‌شود. معمولاً این آزمایش نیاز به ناشتایی ندارد، اما در برخی موارد، ممکن است پزشک شما از شما بخواهد که ناشتایی را رعایت کنید.

2. ارسال نمونه به آزمایشگاه

پس از جمع‌آوری خون، نمونه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا میزان LDH در آن اندازه‌گیری شود.

3. آزمایش LDH در آزمایشگاه

در آزمایشگاه، خون شما در دستگاه‌های خاصی مورد بررسی قرار می‌گیرد تا سطح LDH اندازه‌گیری شود. این آزمایش معمولاً از روش‌های بیوشیمیایی و آنزیمی استفاده می‌کند که در آن میزان فعالیت آنزیم LDH در نمونه خون محاسبه می‌شود.

4. نتایج آزمایش

پس از انجام آزمایش، نتایج به پزشک شما گزارش می‌شود. پزشک از این نتایج برای ارزیابی وضعیت سلامتی شما و تشخیص بیماری‌های مختلف استفاده خواهد کرد.

محدوده نرمال LDH: سطح نرمال LDH در خون معمولاً بین ۱۴۰ تا ۲۸۰ واحد در لیتر (U/L) است، اما این مقدار ممکن است با توجه به روش آزمایش و شرایط فردی متفاوت باشد. پزشک ممکن است نتایج را بر اساس وضعیت بالینی شما تفسیر کند.

5. تفسیر نتایج

اگر سطح LDH شما بالاتر از حد طبیعی باشد، ممکن است به وجود آسیب یا التهاب در بافت‌های بدن اشاره داشته باشد. در این صورت، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی دیگری را برای شناسایی علت دقیق افزایش سطح LDH تجویز کند.

نکات مهم:

این آزمایش ممکن است در ترکیب با آزمایش‌های دیگر برای تشخیص بیماری‌هایی مانند حمله قلبی، بیماری‌های کبدی، مشکلات کلیوی، کم‌خونی همولیتیک، یا سرطان‌ها استفاده شود.

از آنجا که LDH در بسیاری از بافت‌ها و اندام‌ها موجود است، افزایش سطح آن معمولاً نیاز به پیگیری و آزمایش‌های تکمیلی دارد تا منبع دقیق مشکل شناسایی شود.

در نتیجه، آزمایش LDH ساده و سریع است، ولی تفسیر دقیق نتایج آن به‌ویژه در صورت افزایش سطح LDH، نیاز به دانش پزشکی و گاهی آزمایش‌های بیشتر دارد.

مقادیر طبیعی LDH

مقادیر طبیعی LDH (لاکتات دهیدروژناز) ممکن است بسته به آزمایشگاه، روش استفاده شده و ویژگی‌های فردی، کمی متفاوت باشد. با این حال، به‌طور کلی، مقادیر طبیعی LDH در خون به شرح زیر است:

مقادیر طبیعی LDH

حد نرمال: ۱۴۰ تا ۲۸۰ واحد در لیتر (U/L) خون.

توجهات مهم

تفاوت‌های فردی: مقادیر طبیعی ممکن است در افراد مختلف با توجه به جنسیت، سن و شرایط بالینی متفاوت باشد.

روش‌های آزمایشگاهی مختلف: بسته به دستگاه‌ها و روش‌های آزمایشگاهی مورد استفاده، مقادیر نرمال ممکن است کمی متفاوت باشند.

سطوح LDH در شرایط خاص: برای برخی از افراد (مانند ورزشکاران حرفه‌ای یا افرادی که داروهای خاص مصرف می‌کنند)، سطح LDH ممکن است به طور طبیعی کمی بالاتر باشد.

در صورتی که سطح LDH بالاتر از مقدار طبیعی باشد، ممکن است نشانه‌ای از آسیب بافتی یا بیماری‌های مختلف باشد و پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی را توصیه کند.

عوامل مؤثر بر نتایج آزمایش LDH

عوامل مختلفی می‌توانند بر نتایج آزمایش LDH (لاکتات دهیدروژناز) تأثیر بگذارند. این عوامل می‌توانند باعث افزایش یا کاهش سطح LDH در خون شوند. در اینجا برخی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر نتایج آزمایش LDH آورده شده است:

نکات کلیدی

آسیب‌های بافتی (مانند حمله قلبی، مشکلات کبدی یا عضلانی) مهم‌ترین عامل در افزایش سطح LDH هستند.

داروها و شرایط خاص متابولیکی ممکن است سطح LDH را تغییر دهند و باید در هنگام تفسیر نتایج آزمایش در نظر گرفته شوند.

عوامل فیزیکی و ورزشی مانند فعالیت‌های شدید بدنی یا ورزش می‌توانند به‌طور موقت سطح LDH را افزایش دهند، اما معمولاً این افزایش به سرعت بازمی‌گردد.

کاهش سطح LDH

کاهش سطح LDH (لاکتات دهیدروژناز) در خون به‌طور کلی نادر است و معمولاً به معنی وجود مشکل خاصی در بدن نمی‌باشد. با این حال، برخی شرایط خاص می‌توانند باعث کاهش سطح LDH شوند. در ادامه عوامل و شرایطی که می‌توانند باعث کاهش سطح LDH شوند، توضیح داده شده است:

نکات مهم

کاهش سطح LDH معمولاً اهمیت بالینی کمتری نسبت به افزایش آن دارد و به‌طور کلی نگران‌کننده نیست.

تفسیر نتایج پایین: کاهش سطح LDH به‌طور معمول نشان‌دهنده بیماری خاصی نیست، اما در صورتی که سطح LDH به‌طور غیرمعمولی پایین باشد، پزشک ممکن است بررسی‌های بیشتری برای ارزیابی شرایط دیگر انجام دهد.

درمان افزایش LDH

درمان افزایش سطح LDH (لاکتات دهیدروژناز) به‌طور مستقیم به دلیل اصلی افزایش آن بستگی دارد. افزایش سطح LDH به خودی خود یک بیماری نیست بلکه نشان‌دهنده وجود آسیب یا اختلال در یکی از بافت‌های بدن است. بنابراین، درمان باید بر اساس علت اصلی افزایش سطح LDH انجام شود. در ادامه، برخی از علل افزایش LDH و روش‌های درمانی آن‌ها توضیح داده شده است:

درمان‌های متناسب با علل افزایش LDH

نکات کلیدی در درمان افزایش LDH

تشخیص دقیق علت: اولین گام در درمان، تشخیص دقیق علت افزایش LDH است. پزشک ممکن است برای شناسایی علت، آزمایش‌های تکمیلی تجویز کند.

درمان علت: درمان باید متمرکز بر علت اصلی باشد. مثلاً برای حمله قلبی، درمان فوری با داروهای رقیق‌کننده خون و جراحی ممکن است نیاز باشد، در حالی که برای بیماری‌های کبدی، درمان دارویی خاص برای بهبود عملکرد کبد ضروری است.

پیشگیری و مراقبت‌های حمایتی: در بسیاری از موارد، پیشگیری از عوارض بعدی و مراقبت‌های حمایتی مانند استراحت، تغذیه مناسب، و درمان علائم ضروری است.

افزایش سطح LDH به‌طور معمول نشانه‌ای از یک مشکل پزشکی است و درمان به‌طور خاص باید بر اساس علت اصلی آن انجام شود. پزشک ممکن است پس از ارزیابی دقیق، درمان‌های خاصی را برای کنترل وضعیت شما تجویز کند.