علی بیت اللهی: ریزش ساختمان در اهواز ارتباطی به اثرات زلزله نداشت؛ ناشی از سهل انگاری نظام مهندسی است + صوت

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، بامداد امروز، یک ساختمان در اهواز فروریخت. در ابتدا اعلام شد که احتمالاً این حادثه ناشی از وقوع زلزله در چند روز گذشته بوده و به همین دلیل ساختار ساختمان آسیب‌دیده و دچار ریزش شده است. اما این ادعا به‌طور کامل از سوی کارشناسان رد شد.

لازم به ذکر است که در زلزله‌های گذشته، به‌ویژه در زلزله خوی، مشاهده شد که میزان تخریب ساختمان‌ها به‌مراتب بیشتر از آنچه که باید با توجه به شدت زلزله می‌بود، بوده است. این مسأله نشان‌دهنده ضعف و سهل‌انگاری در نظام مهندسی ساخت‌وساز است. در حالی که مردم برای نظارت بر ایمنی ساختمان‌ها پول پرداخت می‌کنند، اما در نهایت با چنین شرایطی مواجه می‌شوند که زندگی‌شان به‌طور کامل ویران می‌شود.

دکتر علی بیت‌اللهی، مدیر بخش مرکز زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، در خصوص وضعیت این ساختمان فروریخته در اهواز و وضعیت ایمنی ساختمان‌های کشور، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی رکنا اظهار داشت:در خصوص حادثه فروریزش ساختمان پنج‌طبقه‌ای در اهواز، لازم به توضیح است که این رخداد هیچ ارتباطی با زلزله اخیر در منطقه هفت‌گل که در حدود ۸۰ کیلومتری اهواز واقع شده است، ندارد. در واقع، توجیهاتی که برای ارتباط دادن این حادثه به اثرات زلزله مطرح می‌شود، کاملاً اشتباه و غیرکارشناسانه است. وی تاکید داشت : این زلزله که در روزهای گذشته در این منطقه رخ داد، یک زلزله نسبتاً متوسط بود و به هیچ‌وجه تأثیر شدیدی بر شهر اهواز نداشته است. در بهترین حالت، لرزش‌های ناشی از این زلزله تنها به صورت بسیار خفیف در اهواز احساس شد و اثرات آن در این فاصله از مرکز زلزله به شدت کاهش یافته و برای ساختمان‌ها به ویژه در شهرهایی مانند اهواز، که فاصله زیادی از مرکز زلزله دارند، تقریباً بی‌اثر خواهد بود. به عبارت دیگر، نیروی لرزه‌ای که از مرکز زلزله به اهواز رسید، به قدری ضعیف و مستهلک می‌شود که نمی‌تواند موجب فروریزش یک ساختمان پنج‌طبقه شود.

دکتر بیت اللهی در ادامه توضیح داد: اگر فرض کنیم که زلزله می‌توانست عاملی در فروریزش ساختمان باشد، باید یادآور شویم که ساختمان‌های قدیمی‌تر و حتی فرسوده‌تر در بافت‌های قدیمی‌تر اهواز نیز می‌بایست پیش از این دچار چنین حوادثی می‌شدند. بنابراین، ارتباط دادن فروریزش این ساختمان به زلزله نه‌تنها نادرست است، بلکه کاملاً غیرمنطقی و غیرکارشناسانه به نظر می‌رسد. این نوع توجیهات بیشتر به‌عنوان یک بهانه و تلاش برای منحرف کردن افکار عمومی از علل واقعی این حادثه مطرح می‌شود.

این کارشناس زمین شناسی در خصوص علت اصلی فروریزش این ساختمان گفت: به‌طور قطعی، ضعف‌های جدی در کیفیت ساخت و ساز، طراحی نادرست، و فقدان نظارت فنی دقیق در مراحل مختلف ساخت و ساز است. برای اینکه این موضوع روشن‌تر شود، باید بگوییم که اگر این ساختمان به‌درستی طراحی و ساخته شده بود، هیچ‌گاه تحت تأثیر عواملی مانند بار اضافی و یا مشکلات ساختاری دچار فروریزش نمی‌شد. در حقیقت، طراحی مهندسی دقیق و اصولی به همراه نظارت صحیح بر مراحل ساخت، می‌بایست ایمنی ساختمان را تضمین می‌کرد و اجازه نمی‌داد که این‌گونه مشکلات به وجود بیایند.

افزود: در مورد این ساختمان، احتمالاً در مرحله طراحی محاسبات به‌درستی انجام نشده یا در مراحل اجرایی، طراحی‌های انجام شده به‌طور دقیق رعایت نشده‌اند. این مشکلات معمولاً به دلیل عدم نظارت دقیق بر فرایندهای ساخت و ساز یا به دلیل سهل‌انگاری در رعایت استانداردهای مهندسی به وجود می‌آید. به نظر می‌رسد که در این پروژه نظارت لازم در خصوص رعایت ضوابط و استانداردهای مهندسی به‌درستی صورت نگرفته است. اگر نظارت‌های میدانی به‌طور جدی‌تری صورت می‌گرفت، احتمالاً شاهد وقوع چنین حادثه‌ای نبودیم. به‌طور خاص، با توجه به مشاهدات فیلم‌های موجود از لحظه فروریزش ساختمان، مشخص است که ساختمان به‌طور کامل و یک‌جا فروریخته و به اصطلاح "کلپس" کرده است. این نوع فروریزش معمولاً ناشی از ضعف‌های اساسی در طراحی و اجرای سازه است و ارتباطی با نیروهای لرزه‌ای یا محیطی ندارد.

دکتر علی بیت اللهی؛مدیر بخش مرکز زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی چنین افزود: متاسفانه، این حادثه تنها نمونه‌ای از مشکلات گسترده‌ای است که در صنعت ساخت و ساز کشور به‌ویژه در استان خوزستان و شهر اهواز وجود دارد. ضعف‌های نظارتی در این استان و به‌طور کلی در فرآیند ساخت و ساز موجب بروز چنین حوادثی می‌شود. این مسئله به‌ویژه در پروژه‌های نوساز مشهود است، جایی که ممکن است طراحی و نظارت به‌طور ظاهری رعایت شده باشد، اما در عمل هیچ نظارت دقیقی بر مراحل اجرایی و سازه‌های ساخته‌شده انجام نمی‌شود. این مسأله هشدار بزرگی است برای مسئولان و مهندسان ناظر تا بیش از پیش به نظارت دقیق و رعایت اصول مهندسی توجه کنند. در صورت انجام نظارت صحیح و دقیق در هر مرحله از ساخت، قطعاً چنین حوادثی اتفاق نمی‌افتاد.

مدیر بخش مرکز زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تاکید داشت: موضوع مهم دیگری که در این حادثه باید به آن توجه شود، لزوم سخت‌گیری بیشتر در فرآیند نظارتی است. به‌طور کلی، در کشورهای مختلف دنیا، نظارت‌های میدانی و دقیق بر پروژه‌های ساخت و ساز یکی از مهم‌ترین ارکان برای جلوگیری از بروز حوادث مشابه است. این نظارت‌ها باید به‌گونه‌ای باشند که نه‌تنها روند ساخت به‌طور دقیق کنترل شود، بلکه هرگونه سهل‌انگاری و بی‌توجهی در رعایت استانداردها و قوانین ساخت و ساز شناسایی و اصلاح شود. اگر در این پروژه نظارت‌های لازم به‌طور جدی و مستمر انجام می‌شد، احتمالاً چنین فاجعه‌ای به‌وقوع نمی‌پیوست.متاسفانه در بسیاری از موارد، روند نظارت در صنعت ساختمان‌سازی کشور به‌ویژه در برخی استان‌ها مانند خوزستان، دچار مشکلات اساسی است. به‌نظر می‌رسد که در بسیاری از پروژه‌ها، مهندسان ناظر تنها به‌طور ظاهری اقدام به امضای مدارک و گزارش‌ها می‌کنند و در عمل نظارت‌های میدانی و فنی به‌طور کامل انجام نمی‌شود. این امر، به‌ویژه در پروژه‌های مسکونی و ساختمان‌های نوساز، می‌تواند پیامدهای بسیار خطرناکی داشته باشد. در حقیقت، مشکل اصلی در بسیاری از این پروژه‌ها، وجود نگاهی صرفاً اقتصادی و سودجویانه در فرآیند ساخت و ساز است که موجب می‌شود برخی افراد و سازندگان به‌جای رعایت اصول فنی و استانداردها، به دنبال کاهش هزینه‌ها و افزایش سود خود باشند. این نوع نگاه سوداگری به‌طور مستقیم بر کیفیت ساخت و ساز تأثیر می‌گذارد و می‌تواند منجر به بروز حوادث مشابه شود.

وی ادامه داد: یکی از نکات مهم در این حادثه، این است که به‌نظر می‌رسد ساکنان این ساختمان پیش از فروریزش، هشدارهایی مبنی بر صداهای شکستگی و لرزش در ساختمان دریافت کرده بودند. طبق اطلاعاتی که از طریق دوستان و همکاران به‌دست آمده، ساکنان این ساختمان اقدام به تخلیه آن کرده و خوشبختانه تلفات جانی در این حادثه نداشته‌ایم. با این حال، سوال مهمی که مطرح می‌شود این است که چقدر از اینگونه ساختمان‌های مشابه با چنین کیفیت ساخت ضعیفی در اهواز و سایر کلان‌شهرها وجود دارند؟ آیا تمامی ساختمان‌هایی که در حال ساخت هستند، به‌طور کامل مورد بررسی و نظارت قرار می‌گیرند؟ پاسخ به این سوالات تا حد زیادی مبهم است و نگرانی اصلی این است که چنین ساختمان‌هایی همچنان در حال ساخت هستند و ممکن است در آینده با مشکلات مشابه روبه‌رو شویم.

در پایان، ضروری است که مسئولین و نهادهای ذی‌ربط به‌ویژه مهندسان ناظر و سازندگان، نسبت به کیفیت ساخت و ساز و رعایت استانداردهای ایمنی توجه بیشتری داشته باشند. اگر نظارت‌های دقیق و سخت‌گیرانه بر پروژه‌ها انجام شود، می‌توان از وقوع چنین حوادثی جلوگیری کرده و ایمنی ساکنین را تضمین نمود. در واقع، این حادثه باید به‌عنوان یک هشدار جدی برای تمامی دست‌اندرکاران صنعت ساخت و ساز در نظر گرفته شود تا توجه بیشتری به رعایت اصول فنی و مهندسی در تمامی مراحل طراحی، اجرا و نظارت بر پروژه‌ها داشته باشند. در نهایت، تنها با نظارت دقیق و جدی است که می‌توانیم از تکرار چنین حوادثی جلوگیری کنیم و به مردم اطمینان دهیم که خانه‌هایشان در برابر خطرات مختلف، از جمله زلزله، مقاوم و ایمن است.