این جام باستانی ایرانی قیمت ندارد ! / تکوک سرگاو هنر هخامنشیان ! + عکس

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، تکوک، جام یا ریتون ظرف‌هایی که در دوران کهن به شکل جانوران ساخته می‌شدند. تکوک معمولاً ظرفی بود زرین، آهنین یا گلی که به شکل صورت گاو، شیر، بزکوهی، ماهی و... ساخته می شد. ایرانیان در عهد کهن بر این باور بودندکه قوه جانور با نوشیدن مایع داخل ظرف به داخل بدن آنان منتقل می شود. در ادامه به توصیف یکی از این اشیاء تاریخی می پردازیم.

تکوک با سر گاو یکی از آثار باستانی ایران متعلق به سده ششم پیش از میلاد و از جنس گل پخته شده است.  این شیء به شکل سر گاو با بدنه مخروطی و لبه به خارج برگشته است. این ظروف برای نگهداری مایعات بودند که اغلب به شکل شاخ نوک تیزی همراه سر و یک قسمت جلو بدنه یک جانور ساخته می‌شود؛ ظرف به گونه طراحی شده که از بالا پر می‌شد و سپس مایع داخل ظرف‌ها از حفره‌های لوله‌های موجود در روی سر جانور خارج می‌شده است.

ساده‌ترین شکل تکوک‌ها تنها دارای یک لوله استوانه‌ای و یک پوزه جانوری هستند، در حالی که تکوک‌های کار شده ترکیبی از لوله استوانه‌ای و سه چهارم بدن جانور هستند. وضعیت گسترش هنری و تاریخی ایران باستان اغلب و عمیقاً مشروط به سنن همین سرزمین بوده که بیشتر پافشاری بر استفاده از سنت‌های قدیمی فرهنگی در یک چهارچوب فرهنگی منطقه‌ای داشته است و شیء حاضر نمونه و گواهی عینی بر این پدیده فرهنگی است.

در بیشترین مدل‌ها و شکل‌های مورد استفاده در روی این اشیا در دوران هخامنشی نیمرخ‌ها و سه چهارم بدن جانوران ترسیم شده و گاهی مواقع و چنانکه در روی نمونه‌های پیدا شده در ساتراپی‌های نیمه غربی امپراطوری دیده شده لوله‌هایی در روی سینه جانوران تعبیه شده است.  از نقطه نظر گونه شناسی و کاربردی تکوک یک شیء کاملاً ایرانی است که از دهه نهم پیش از میلاد تا دوره اسلامی رواج داشته است و این موضوع همانطور که دلیل نفوذ و گسترش آن به سوی سرزمین‌های خاور دور بوده به همان اندازه نیز در ترویج و گسترش آن در سرزمین‌های غربی موثر بوده است علیرغم اختلافات ساختاری و فنی موجود در میان این گروه از ظروف نقطه مشترک بین آنها استفاده نمادین از صورت‌های جانوری است.