اعمال پایان ماه صفر چیست؟

ماه صفر از ماه های مهم قمری است. در تقویم شیعیان هم ماه صفر جایگاه خاصی دارد. اکنون در ماه صفر قرار داریم خیلی از افراد از سنگینی ماه صفر نگرانند. روزهای پایانی ماه صفر با اعمال و آداب خاصی همراه است.

به گزارش رکنا، ماه صفر دومین ماه قمری است که در جامعه اسلامی به نحوست شهرت دارد و در این ماه حوادث اندوهبار، دردناک و سختی به پیامبر (ص) و اهل بیت پیامبر (ص) وارد شده است. مانند همه ماه های قمری، برای این ماه نیز اعمالی آورده شده است که این اعمال را در ادامه می‌خوانید:

علت نام گذاری ماه صفر چیست؟

در نام گذاری این ماه دو دلیل ذکر شده است، یکی اینکه از «صُفْرَة (زردی)» گرفته شده؛ زیرا زمان انتخاب نام، مقارن فصل پاییز و زردی برگ درختان بوده است. دلیل دیگر اینکه از ریشه «صفر» به معنی تهی و خالی گرفته شده، زیرا مردم پس از پایان ماههای حرام، روانه جنگ می شدند و شهرها خالی می شد. این ماه، معروف به نحوست است. از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) درباره ماه صفر چنین نقل شده است: هر کس خبر تمام شدن این ماه را به من دهد، بشارت بهشت را به او می دهم.

اعمال ماه صفر

۱-در این ماه، به دادن صدقه اهتمام بیشتری شود

پیامبر اکرم (ص) درباب صدقه دادن می فرمایند: "لبخند تو بر روی برادرت صدقه است، امر به معروف و نهی از منکر کردنت صدقه است، رهنمایی کسی که راه را گم کرده صدقه است و دور کردن سنگ و خا ر و استخوان از راه صدقه است."

۲-برای ایمنی از بلاها، دعای زیر هر روز ده مرتبه خوانده شود:

یا شَدیدَ الْقُوی‌ وَیا شَدیدَ الْمِحالِ یا عَزیزُ یا عَزیزُ یا عَزیزُ ذَلَّتْ بِعَظَمَتِکَ جَمیعُ خَلْقِکَ فَاکْفِنی‌ شَرَّ خَلْقِکَ یا مُحْسِنُ یا مُجْمِلُ یا مُنْعِمُ یا مُفْضِلُ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّی‌ کُنْتُ مِنَ الظَّالِمینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنینَ وَصَلَّی اللَّهُ عَلی‌ مُحَمَّدٍ وَ الِهِ‌ الطَّیِّبینَ الطَّاهِرینَ! (مفاتیح الجنان)

ای سخت نیرو، و ای سختگیر! ای عزیز، ای عزیز، ای عزیز! خوارند از بزرگی‌ات همه خلقت. پس کفایت کن از من شرّ خلق خودت را، ای احسان بخش! ای نیکوکار! ای نعمت بخش! ای عطا دِه! ای که معبودی جز تو نیست! منزّهی تو! به راستی من از ظالمانم. اجابت کردیم برایش و نجاتش دادیم از غمّ و همچنین نجات دهیم مؤمنان را، و رحمت کند خدا بر محمّد و آل پاک و پاکیزه‌اش!

۳-ـ «سیّد بن طاووس» نقل کرده است: در روز سوم ماه صفر، دو رکعت نماز بخوان که در رکعت اوّل سوره «حمد» و سوره «انّا فتحنا» (فتح) و در رکعت دوم سوره «حمد» و سوره «توحید» قرائت شود و پس از سلام نماز، صد بار صلوات بفرست و صد بار آل ابی سفیان را لعنت کن و صد مرتبه استغفار نما و آنگاه حاجت خویش را از خداوند بخواه. (ان شاء اللّه به هدف اجابت می رسد).(اقبال، صفحه ۵۸۷)

۴ـ در روز اربعین (بیستم ماه صفر) زیارت امام حسین(علیه السلام) مستحبّ است و مورد تأکید قرار گرفته. در روایتی که «شیخ طوسی» از امام حسن عسکری(علیه السلام) نقل کرده، چنین آمده است: نشانه های مؤمن پنج چیز است: به جای آوردن پنجاه و یک رکعت نماز (۱۷ رکعت نماز واجب و ۳۴ رکعت نافله) و زیارت اربعین (امام حسین(علیه السلام)) و انگشتر را بر دستِ راست نهادن، و پیشانی را به هنگام سجده بر خاک گذاردن و بسم الله الرّحمن الرّحیم را در نماز بلند گفتن.

ماه صفر در نزد شیعیان

شیعیان و دوست‌داران اهل‌بیت(ع)، ماه صفر را از ایام سوگواری سال می‌دانند. زیرا در ابتدای این ماه خانواده امام حسین(ع) و بازماندگان واقعه کربلا را به صورت اسیری وارد شام نمودند و آنان را در فشار روحی و روانی و مورد تحقیر و توهین قرار دادند، به طوری که یکی از فرزندان خردسال امام حسین(ع)، به نام رقیه(س)، بر اثر این سختی‌های طاقت فرسا، در دمشق به لقاءاللّه پیوست. همچنین، بیستم این ماه، اربعین شهادت امام حسین (ع) و یارانش در کربلا است.

بنا به روایت علمای شیعه و برخی از علمای اهل سنت، در ۲۸ صفر، رحلت جانگداز رسول گرامی اسلام حضرت محمد(ص) و شهادت سبط پیامبر، حضرت امام حسن مجتبی(ع) و در آخر این ماه، شهادت ثامن الحجج حضرت علی بن موسی الرضا(ع) واقع شده است. بدین جهت، شیعیان این ماه را همانند ماه محرم، به سوگواری می‌پردازند. در بسیاری از مراسم‌ها و محافل مذهبی، دو ماه محرم و صفر را پشت سر هم گرامی می‌دارند و در آن‌ها به عزاداری مشغول‌اند. البته اکثر مورخان اهل سنت، رحلت پیامبر(ص) را در ماه ربیع‌الاول می‌دانند. بدین جهت برای این ماه برنامه ویژه‌ای ندارند.

حوادث تاریخی‌ که در ماه صفر رخ داده است

اول صفر : وارد کردن سر مطهر امام حسین علیه السلام به شام، ورود اهل بیت علیهم السلام به شام، شهادت زید بن علی بن الحسین علیهم السلام (به روایتی)، آغاز جنگ صفین (بنا بر روایتی)

دوم صفر : مجلس یزید لعنت‌الله علیه بنا بر نقلی، شهادت زید بن علی بن الحسین علیهم السلام (به روایت دیگر)

سوم صفر : ولادت حضرت امام محمد باقر علیه السلام ۵۷ هجری قمری به روایتی.

چهارم صفر : وفات آیت‌الله محمد علی شاه آبادی (۱۳۶۹ هجری)

پنجم صفر : شهادت حضرت رقیه سلام الله علیها و لعنة‌الله علی قاتلیها، ۶۱ هجری.

ششم صفر : صدور توقیع امام عصر ارواحنا لتراب مقدمه الفداء به حسین بن روح.

هفتم صفر : ولادت امام موسی کاظم علیه السلام ۱۲۸ هجری، شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام بنابر نقل بحار، وفات آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی ۱۴۱۱ قمری.

هشتم صفر : وفات حضرت سلمان فارسی (سلمان محمّدی) رضی‌الله عنه ۳۵ هجری قمری

نهم صفر : شهادت عمار یاسر رضی‌الله عنه در جنگ صفین ۳۷ هجری، شروع جنگ نهروان ۳۸ هجری قمری.

دوازدهم صفر : وفات هارون برادر حضرت موسی علیهماالسلام.

سیزدهم صفر : اختیار حکمین در صفین و حیله عمروعاص.

چهاردهم صفر : شهادت محمدبن ابوبکر به دست عمروعاص (بنابر روایتی)

شانزدهم صفر : شهادت آیت‌الله سید حسن اصفهانی فرزند آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی ۱۳۴۹ قمری.

هجدهم صفر : شهادت اویس قرنی در جنگ صفین ۳۷ هجری قمری.

بیستم صفر : اربعین حسینی.

بیست و دوم صفر : صدور توقیع شریف امام عصر ارواحنا لتراب مقدمه الفداء برای مرحوم شیخ مفید اعلی الله مقامه ۴۲۰ قمری.

بیست و سوم صفر : پی کردن ناقه حضرت صالح نبی علیه السلام توسط قومش - گرفتار شدن حضرت یونس علیه السلام در شکم ماهی.

بیست و چهارم صفر : شدّت یافتن بیماری حضرت رسول اعظم صلی الله علیه و آله و سلّم.

بیست و پنجم صفر : شانه گوسفند و دوات طلبیدن پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلّم برای نوشتن وصیّت نامه و منع عمر (لعنة الله علیه) از این کار.

بیست و ششم صفر : دستور پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلم به لشکر اسامه جهت آماده شدن در جنگ با رومیان(بنابر نقل واقدی ۱۱ هجری)، سالروز انقراض حکومت امویان.

بیست و هشتم صفر : شهادت جانسوز رحمت للعالمین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم در روز دوشنبه ۲۸ صفر سال ۱۱ هجری قمری - شهادت مظلومانه سبط اکبر امام مجتبی علیه السلام ۵۰ قمری.

(سی ام / بیست و نهم) صفر : شهادت امام رضا علیه السلام ۲۰۳ هجری قمری

اعمال مشترک اول هر ماه

دعا

در زمان دیدن هلال خواندن دعای هلال وارد شده است و أقلش آن است که سه مرتبه بگوید اللّهُ اَکْبَر و سه مرتبه لا إلهَ الَّا الْلّه و سپس بگوید: اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی أذْهَبَ شَهْرَ کَذا وَ جاءَ به شهرِ کَذا.

بهترین دعای زمان رؤیت هلال دعای ۴۳ «صحیفه سجادیه» است.

قرآن

خواندن هفت مرتبه سوره «حمد».

روزه

از أموری که بر آن تأکید شده، سه روز روزه گرفتن در هر ماه است. مرحوم «علامه مجلسی» در «زادالمعاد» می‌گوید: مطابق مشهور، این سه روز، پنجشنبه اول ماه و پنجشنبه آخر ماه و چهارشنبه اول از دهه وسط ماه است.

نماز

شب اول ماه: دو رکعت نماز بجا آورد، به این نحو که: در هر رکعت پس از سوره «حمد» سوره «انعام» را بخواند سپس از خداوند متعال بخواهد که او را از هر ترسی و هر دردی ایمن گرداند.

روز اول ماه: خواندن نماز اول ماه که آن دو رکعت است، در رکعت اول بعد از «حمد» سی مرتبه سوره «توحید» و در رکعت دوم بعد از «حمد» سی مرتبه سوره «قدر» بخواند و بعد از نماز صدقه ای در راه خدا بدهد، هر کس چنین کند، سلامت خود را در آن ماه از خداوند متعال گرفته است.

برای رفع نحوست صفر چه کنیم؟

برای رفع نحوست و برای ایمن ماندن از بلاهای نازله در این ماه، هر روز صدقه دهید و دعای ویژه ماه صفر که در بالا ذکر شد در هر روز ده مرتبه بخوانید.

ختم سوره واقعه :

اگر اول ماه قمری با روز دوشنبه مصادف گردید ختم سوره واقعه را انجام دهید. ختم سوره واقعه یکی از ختم های مورد توجهی است که بر آن تأکید شده است.

روش ختم سوره

روز اول یک سوره واقعه؛ روز دوم دو سوره واقعه؛ روز سوم سه سوره واقعه تا روز چهاردهم به همین ترتیب به شماره روزها سوره واقعه خوانده می شود یعنی روز چهاردهم ۱۴ سوره واقعه خوانده می شود این سوره ها را می توان در طول روز و به مرور زمان خواند.