چگونه جواب آزمایش را بفهمیم؟

به گزارش رکنا ، همه مردم معمولا سالی یک بار آزمایش خون می‌دهند تا از سلامتی بدن خود اطمینان حاصل کنند، اما همه نمی‌توانند از نتیجه آزمایش خون خود سر در بیاورند و مجبورند آن را نزد پزشک ببرند.

یکی از روش‌های تشخیص بیماری ها، آزمایش ابتدایی خون یا پانل خونی است. آزمایش خون می‌تواند علائم بیماری ها، مواد زائد درون خون و غیره را تشخیص دهد. با یک ویزیت و یک آزمایش خون ساده که از سوی پزشک پس از معاینه بالینی تجویز می‌شود، از وضعیت سلامت خودتان باخبر می‌شوید.

بعد از گرفتن جواب آزمایش احتمالا چیزی از آن متوجه نمی‌شوید و حتما باید از یک پزشک کمک بگیرید، اما اگر اطلاعات خود را در این زمینه گسترش دهید، می‌توانید برگه آزمایش خود را به راحتی بخوانید و تفسیر کنید. 

زمان انجام آزمایشات دوره‌ای خون

انجام آزمایش خون برای هر شخص تقریبا هر شش ماه یک بار لازم است. اما افرادی که دچار بیماری خاصی هستند باید بنابر نظر پزشک معالج خود، آزمایشات لازم را در دوره‌های کوتاه تری انجام دهند.

بهترین زمان برای دادن آزمایش خون در روز

زمان انجام آزمایش خون بستگی به نوع آزمایش دارد، به طور مثال، آزمایش قند خون ناشتا باید صبح و به صورت ناشتا انجام شود، تست کورتیزول نیز بهتر است ۸ صبح یا ۴ بعد از ظهر انجام شود.

شمارش کامل سلول‌های خون

شمارش کامل خون یا CBC به بررسی سلول‌های خونی از نظر تعداد، سایز و شکل ظاهری آن‌ها و همچنین اندازه گیری مقدار هموگلوبین و هماتوکریت می‌گویند.

تشخیص کم خونی با انجام آزمایش خون

کم خونی را می‌توان در یک آزمایش خون cbc با مطالعه پارامتر‌های خونی مانند تعداد گلبول‌های قرمز، میزان هموگلوبین و هماتوکریت خون تشخیص داد.

تشخیص بالا بودن میزان چربی خون با انجام یک آزمایش خون

بالا بودن میزان چربی خون را می‌توان با یک آزمایش و اندازه گیری میزان تری گلیسیرید خون تشخیص داد. اگر تری گلیسرید خون بالای ۴۰۰ میلی گرم در دسی لیتر و میزان کلسترول بالای ۲۴۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد، چربی خون بالایی دارید.

هر چند وقت یک بار باید آزمایش چربی خون بدهیم؟

مهم‌ترین عامل گرفتگی رگ‌های قلب و سایر عروق، بالا بودن چربی خون است. همه افراد بالای ۲۰ سال باید یک بار در سال، با انجام یک آزمایش خون ساده از لحاظ چربی‌های خون شامل کلسترول تام، کلسترول خوب، کلسترول بد و تری گلیسیرید‌ها بررسی شوند، اگر نتایج طبیعی بود این آزمایش باید حداقل هر ۵ سال یک بار تا ۴۰ سالگی و پس از آن هر دو سال یک بار تا ۵۰ سالگی تکرار شود. از ۵۰ سالگی به بعد نیز سالی یک بار باید انجام شود.

تشخیص اختلالات تیروئید با آزمایش خون

اندازه گیری T۳ (میزان طبیعی در افراد بالغ:۰.۵۲ تا ۱.۸۵ نانوگرم در میلی لیتر)، T۴ (میزان طبیعی در افراد بالغ:۴ تا ۱۳ میکرو گرم در دسی لیتر) و TSH (میزان طبیعی در افراد بالغ:۰.۳۲ تا ۵.۲ میکرویونیت در میلی لیتر) عمده‌ترین آزمایشی است که برای غده تیروئید انجام می‌شود. در صورت اختلال در این اعداد شخص دچار پرکاری یا کم کاری تیروئید خواهد شد.

آزمایش خون و تشخیص مقدار قند خون

برای تشخیص میزان قند خون انجام یک آزمایش خون الزامی است، قند خون ناشتا به صورت طبیعی بین ۷۰ تا ۹۹ میلی گرم در دسی لیتر است، بنابراین اگر قند خون از عدد ۱۲۶ بالاتر رود شخص دچار دیابت می‌شود. در مرحله پیش دیابت، قند خون بین ۱۰۰ تا ۱۲۶ است. آزمایش HbA۱C در یک دوره زمانی، میزان قند خون را در بدن چک می‌کند؛ اگر میزان آن از ۹ درصد بالاتر باشد بیانگر قند خون بالا است.

هر چند وقت یک بار آزمایش قند خون دهیم؟

افراد بعد از ۴۰ سالگی باید یک بار آزمایش قند خون را انجام دهند، در صورت طبیعی بودن نتیجه تا ۵۰ سالگی هر دو سال یکبار و بعد از ۵۰ سالگی آزمایش قند خون باید سالی یک بار انجام شود. اگر از شرایط زیر برخوردارید باید به طور مرتب از لحاظ قند خون بررسی شوید:

سابقه داشتن دیابت نوع دو در بستگان درجه اول، شاخص توده بدنی (BMI) ۲۵ یا بیشتر، داشتن زندگی بدون تحرک، بارداری، فشار خون بالا (۱۴ روی ۹)، میزان کلسترول خوب خون مساوی یا کمتر از ۳۵، تری گلیسیرید مساوی یا بیشتر از ۲۵۰ میلی گرم در دسی لیتر، سابقه کیست‌های متعدد تخمدان و بیماری‌های عروقی.

آزمایش خون یک روش تشخیص برای اختلالات کبدی

برای تشخیص اختلالات کبدی از جمله هپاتیت، انجام آزمایش خون ضروری است. معمولا ساده‌ترین آزمایشات کبدی عبارتند از:SGPT (میزان طبیعی: در خانم‌ها کمتر از ۳۱ واحد در لیتر و در آقایان کمتر از ۴۱ واحد در لیتر) و SGOT (میزان طبیعی:در خانم‌ها کمتر از ۳۱ واحد در لیتر و در آقایان کمتر از ۳۷ واحد در لیتر).

دلایل افزایش میزان SGPT و SGOT در خون عبارتند از:

عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت که باعث آسیب کبد می‌شود.

مصرف بعضی دارو‌ها که بر کبد تاثیر می‌گذارند.

آزمایش‌های مربوط به کلیه در آزمایش خون

در آزمایش خون، اوره (BUN) و کراتینین (Cr) دو آزمایش برای عملکرد کلیه هستند، اگر شما به کم کاری یا اختلالات شدید کلیوی دچار باشید، میزان اوره و کراتین شما از مقدار طبیعی بالاتراست. افرادی که مبتلا به کم کاری کلیه، درد‌های کلیوی، عفونت‌های کلیوی یا ناچار به دیالیز هستند باید این آزمایشات را به طور مرتب انجام دهند.

مقدار طبیعی اوره در خانم‌ها بین ۷.۹ تا ۲۰ mg/dl و مقدار طبیعی کراتینین بین ۰.۶ تا ۱.۲ mg/dl و در آقایان ۰.۸ تا ۱.۳ mg/dl است.

چه افرادی باید آزمایش اسید اوریک بدهند؟

اگر پزشک به وجود سنگ کلیه و بیماری نقرس در شما مشکوک شود، انجام آزمایش اسید اوریک را تجویز می‌کند. مقدار طبیعی اسید اوریک در آقایان ۳.۶ تا ۸.۲ میلی گرم در دسی لیتر و در خانم‌ها ۲.۶ تا ۶.۱ میلی گرم در دسی لیتر است.

لزوم اندازه گیری ویتامین‌ها برای این افراد در آزمایش خون

پزشک برای اندازه گیری ویتامین ها، آزمایش خون تجویز می‌کند. ویتامین‌های D و B۱۲ عمده‌ترین ویتامین‌هایی هستند که به طور روتین اندازه گیری می‌شوند. بررسی ویتامین D برای جذب کلسیم، پوکی استخوان بخصوص در بانوان، بررسی اختلالات سوء جذب، مطالعات و بررسی سرطان‌ها ازجمله سرطان سینه، سرطان پانکراس، سرطان کولون لازم است.

میزان طبیعی این ویتامین بین ۲۵ تا ۸۰ ng/ml است. برای دانستن نوعی کم خونی و بعضی اختلالات سیستم گوارشی، ویتامین B۱۲ را بررسی می‌کنند، میزان طبیعی این ویتامین بین ۱۶۰ تا ۹۵۰ pg/ml است.

اندازه گیری هورمون‌ها در آزمایش خون

پزشک برای اندازه گیری هورمون‌ها از آزمایش خون استفاده می‌کند و متناسب با نوع تشخیص، هورمون‌های مختلفی را برای اندازه گیری انتخاب می‌کند؛ زیرا هورمون‌ها طیف وسیعی دارند. رایج‌ترین هورمون‌هایی که بررسی می‌شوند عبارتند از:

هورمون بارداری (BHCG)، هورمون‌های تیروئیدی و هورمون‌های جنسی که بسته به نوع اختلال و جنس فرد در خواست می‌شوند. رایج‌ترین هورمون‌های جنسی در مردان PSA (برای بررسی عملکرد پروستات) و در خانم‌ها LH و FSH هستند.

اندازه گیری مواد معدنی در آزمایش خون و برای کدام افراد

کودکان، افراد سالخورده و بانوان در سنین و شرایط خاص که دچار اختلالات متابولیکی هستند باید از نظر مواد معدنی مورد آزمایش قرارگیرند.

تشخیص سرطان از روی آزمایش خون

خوشبختانه با پیشرفت علوم آزمایشگاهی، با یک آزمایش خون ساده می‌توان از بروز سرطان‌ها آگاهی یافت و به موقع جلوی پیشرفت آن‌ها را گرفت. البته این موضوع مشروط به انجام به موقع آزمایش و درمان سریع بیماری است.

علت کبود شدن دست بعد از آزمایش خون دادن

کبود شدن دست به علت حساس بودن پوست بیمار، مدت زمان اعمال فشار روی محل نمونه گیری و انجام رگ گیری غلط از سوی نمونه گیر ایجاد می‌شود.

عوامل ایجاد تداخل در نتیجه آزمایش خون

عوامل ایجاد تداخل و تیجه کاذب در آزمایشات خونی عبارتند از:

مصرف داروها، ورزش کردن، زمان خون گیری (صبح یا عصر)، حاملگی ، اضطراب، افسردگی، تروما (ضربه) و ناشتا نبودن در برخی آزمایشات؛ بنابر این همیشه باید مسئول پذیرش آزمایشگاه را از این موارد آگاه کرده و توصیه به ناشتا بودن را رعایت کنید.

آیا طبیعی نبودن نتیجه آزمایش خون نشانه بیماری است؟

وجود یک نتیجه خارج از محدوده طبیعی به تنهایی نمی‌تواند دلیل بر وجود بیماری باشد. در پنج درصد از افراد سالم هم ممکن است نتیجه یک آزمایش خارج از حدود طبیعی باشد.

میزان احتمال خطا در آزمایشات خون

با توجه به این که امروزه آزمایشات به صورت اتوماسیون دستگاهی انجام می‌شود، میزان خطا به حداقل ممکن رسیده است. علاوه براینآزمایشگاه‌ها با انجام کنترل کیفی و کالیبراسیون دستگاه‌ها سعی بر به حداقل رساندن میزان خطای کاری خود دارند.

نکاتی کلیدی قبل از انجام آزمایش خون

رعایت بعضی نکات باعث جواب گیری دقیق آزمایش‌ها می‌شود و بعضی فعالیت‌ها و بی دقتی‌ها باعث می‌شوند که جواب آزمایش به صورت کاذب منفی یا مثبت شود یا اینکه مقادیر پارامتر‌های آن تغییر یابد. این نکات عبارتند از:

ناشتا بودن

برای انجام بعضی آزمایش‌ها مانند آزمایش قند خون ناشتا، تری گلیسیرید وکلسترول، ناشتا بودن افراد الزامی است؛ زیرا غذا خوردن مواد غذایی باعث تغییر در نتیجه آزمایش می‌شود.

نکاتی درباره آزمایش‌های ناشتا

•خوردن شام سبک شب قبل از انجام آزمایش

•۱۰ تا ۱۲ ساعت نخوردن مواد غذایی به جز آب قبل از مراجعه به آزمایشگاه، البته مصرف آب هم به تجویز پزشک بستگی دارد.

•در زمان ناشتا بودن مسواک زدن مجاز است.

•از استعمال دخانیات، جویدن آدامس، مصرف قرص‌های نرم کننده گلو، شربت‌های سینه، انجام تمرین‌های بدنی و ورزش در زمان ناشتا بودن پرهیز کنید.

•مدت زمان ناشتایی در آزمایش‌های مربوط به چربی خون مثل تری گلیسیرید و کلسترول حداقل ۱۲ ساعت است.

•۸ ساعت ناشتایی برای اندازه گیری نیتروژن اوره خون (BUN) کافی است. برای آزمایش اسید اوریک خون نیز حداقل هشت ساعت و آزمایش آهن هم ۱۰ تا ۱۲ ساعت ناشتایی لازم است.

•ناشتا بودن برای انجام تست‌های کبد نیاز نیست، اما بهتر است برای گرفتن نتیجه دقیق ترحداقل چند ساعت ناشتا باشید. سه روز قبل از انجام این آزمایشات هیچ گونه تزریق عضلانی انجام ندهید.

•آزمایش هورمون‌های تیروئیدی به ناشتا بودن نیاز ندارد، اما بهتر است سه ساعت قبل از انجام آزمایش به دلیل تاثیر کدورت ناشی از خوردن چربی مواد غذایی مصرف نکنید.

•برای پیشگیری از تاثیر گرسنگی زیاد بیش از ۱۶ ساعت در حالت ناشتا نباشید.

•در بعضی آزمایش‌ها قطع قرص‌های مصرفی تان لازم است، بنابراین در این مورد از پزشک خود یا مسئول آزمایشگاه سؤال کنید.

نکات کاربردی قبل از انجام آزمایش قند خون

آزمایش قند خون دو ساعته یکی از آزمایشات لازم برای تشخیص بیماری دیابت است. پس از ۱۰ تا ۱۲ ساعت ناشتایی آزمایش قند خون ناشتا (FBS) انجام می‌شود و بعد برحسب درخواست پزشک در آزمایشگاه شربت قند می‌دهندو یا توصیه به صبحانه خوردن می‌کنند، سپس با گذشت دو ساعت دوباره آزمایش می‌گیرند.

در آزمایش قند خون به نکات زیر توجه کنید:

•اگر دیابتی هستید صبحانه‌ای را که هر روز به طور معمول می‌خورید، بخورید.

•در صورتی که دیابت ندارید، صبحانه‌ای شیرین حاوی ۴۰ تا ۷۵ گرم کربوهیدرات بخورید.

•با خوردن آخرین لقمه صبحانه زمان را یادداشت کرده و دقیقا دو ساعت بعد، برای خون گیری به آزمایشگاه مراجعه کنید.

•دو ساعت پس از صرف صبحانه از مصرف هرگونه خوراکی یا نوشیدنی یا کشیدن سیگار خودداری کنید. فقط نوشیدن آب مجاز می‌باشد.

•هیچ گونه تحرک غیرمتعارف مانند ورزش و پیاده روی در فاصله خون گیری اول و دوم نباید داشته باشید.

•دری ک روز آزمایش قند ناشتا و دو ساعته را انجام دهید.

•حتما قبل از ساعت ۱۰ صبح آزمایش را شروع کنید به طوری که آزمایش قند دو ساعته حداکثر تا ساعت ۱۲ به اتمام برسد.

نکات مهم در مورد رژیم غذایی قبل از انجام آزمایشات خون مختلف

•یک هفته پیش از انجام آزمایش کلسترول خون با مشورت پزشک، رژیم غذایی معمولی داشته باشید، اما منع مصرف چربی نداشته باشید.

•حداقل دو تا سه روز پیش از انجام آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) از مصرف گوشت زیاد خودداری کنید.

•مصرف الکل باعث افزایش آنزیم‌های کبدی از جمله آلکالین فسفاتاز، SGOT، SGPT می‌شود.

•شب قبل از تست آهن نباید غذای غنی از آهن مثل گوشت قرمز مصرف کنید.

توصیه‌های ضروری قبل از انجام آزمایش پروستات

برای تشخیص زودرس بزرگی و سرطان پروستات آزمایش PSA انجام می‌شود. اواسط دهه چهارم زندگی به طور منظم و حداقل سالی یک بار برای مردان توصیه می‌شود.

نکاتی که قبل از انجام آزمایش پروستات باید رعایت شوند، عبارتند از:

•معاینه پروستات، نمونه برداری از آن یا معاینه مقعد نباید یک هفته قبل از انجام آزمایش انجام شود.

•۴۸ ساعت قبل از انجام آزمایش انزال یا مقاربت جنسی نداشته باشید، همچنین در این فاصله دوچرخه سواری نکنید.

•در صورت سونوگرافی از پروستات تان در روز‌های اخیر آن را به مسئول آزمایشگاه ارائه دهید.

•رادیوتراپی و تستوسترون باعث افزایش نتایج این آزمایش می‌شوند. این موارد را به پزشک یا مسئول آزمایشگاه اطلاع دهید.

•برای نمونه گیری تستوسترون بهتر است صبح مراجعه کنید، زیرا سطح این هورمون صبح‌ها بالاتر است.

توصیه‌های برای قبل از انجام آزمایش ادرار

برای تشخیص و اثبات وجود بعضی از مواد و سلول‌ها از جمله قند، پروتئین، گلبول‌های سفید و گلبول‌های قرمز خون، آزمایش کامل ادرار انجام می‌شود. اگر در ادرار عفونت وجود داشته باشد با انجام کشت ادرار می‌توان به آن پی برد. در این صورت با رشد باکتری‌های مسبب عفونت، نوع آن‌ها و نحوه درمان مشخص می‌شود. نتایج آزمایش ادرار و کشت آن به خصوص از نظر تشخیص عفونت‌ها زمانی دچار اشکال می‌شود که نمونه ادرار در زمان جمع آوری آلوده شود؛ بنابراین به نکات زیر توجه کنید:

مواردی که قبل از انجام آزمایش ادرار باید رعایت شوند، عبارتند از:

•نخستین ادرار صبحگاهی بهترین نمونه جهت تشخیص عفونت‌های ادراری است.

•شب قبل از انجام آزمایش، برای تجزیه کامل ادرار، از مواد آبکی کمتری استفاده کنید. همچنین از نوشیدن مقادیر زیاد آب و مایعات پیش از انجام آزمایش خودداری کنید.

•شب قبل از نمونه برداری حمام کنید.

•محل خروج ادرار را قبل از نمونه گیری با آب و صابون شست وشو داده و با دستمال یک بار مصرف خشک کنید.

•دهانه یا قسمت داخلی درب یا داخل ظرف نمونه گیری نباید با پوست تماس داشته باشند.

•بعد از تخلیه چند قطره اول ادرار در توالت، ظرف نمونه را تا نیمه پر کنید.

•باید قبل از شروع مصرف آنتی بیوتیک آزمایش کشت ادرار انجام شود. اگر درطی یک هفته گذشته آنتی بیوتیک مصرف کرده اید و یا در حال مصرف آنتی بیوتیک هستید بهتر است پزشک معالج را در جریان بگذارید.

نکته: در حالت عادی پروتئین در ادرار وجود ندارد. دفع پروتئین در ادرار نشانه صدمات کلیوی، دیابت یا فشار خون بالا است.

علت انجام ندادن آزمایش تیروئید بعد از جراحی

جراحی باعث وارد شدن استرس‌های شدیدی به فرد می‌شود و این استرس‌ها باعث کاهش میزان هورمون‌های تیروئیدی می‌شوند؛ بنابراین توصیه می‌شود تا دو هفته بعد از جراحی، آزمایش‌های تیروئید را انجام ندهید. عوامل دیگری مانند قرص‌های ضد بارداری و آمیودارون (داروی قلبی) نیز موجب افزایش هورمون‌های استرس می‌شوند. غلظت هورمون‌های تیروئیدی در تابستان ۲۰ درصد کمتر از زمستان است.

آزمایش ادرار ۲۴ ساعته برای این افراد

در آزمایش‌های ادرار ۲۴ ساعته برای تشخیص بیماری به خصوص بیماری‌های کلیوی به فاکتور‌هایی نیاز داریم. بررسی کیفی و سریع بیماری‌هایی که وجودشان از طریق ادرار مشخص می‌شود از طریق آزمایش ادرار معمولی امکان پذیر است.

به این نکات در آزمایش ادرار ۲۴ ساعته توجه کنید:

•طی ۲۴ ساعت باید نمونه ادرار جمع آوری شود، به همین علت از طرف آزمایشگاه گالنی به شما داده می‌شود که حاوی مواد نگهدارنده مایع یا جامداست، شما باید از خالی کردن یا بو کردن این مواد اجتناب کنید.

•در زمان آزمایش طبق معمول مایعات را مصرف کنید.

•برای جمع آوری نمونه، اولین دفع ادرار را دور بریزید و سپس زمان دقیق را یادداشت کنید و بعد از آن به مدت ۲۴ ساعت یعنی همه نوبت‌های دفع ادرار را در ظرف مخصوص جمع کنید.

•ظرف نمونه را در جای خنک نگهداری کنید.آخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.