گردشگری در وضعیت قرمز

رکنا : صنعت گردشگری در شرایط بسیار نابسامانی قرار دارد. کوچ شغلی فعالان این صنعت، تعطیلی اقامتگاه‌های بومگردی و ورشکستگی دفاتر مسافرتی نشان از وضعیت بحرانی این صنعت دارد. با اینهمه مسئولان و کارشناسان دست روی دست گذاشته اند و کاری نمی کنند. هنگامی که عزت الله ضرغامی به عنوان وزیر گردشگری منصوب شد، بسیاری امید داشتند که این صنعت جانی تازه بگیرد، اما نتیجه کاملا برعکس شد. دلیل هرچه که باشد وزیر می توانست از فعالان این صنعت حمایت کند، اما دریغ کرد.

به گزارش رکنا ، جمعی از تشکل‌های خصوصی گردشگری و نمایندگان مجلس شامگاه دوشنبه ۱۲ دی‌ماه، درحالی در هتلی چهارستاره در تهران گردهم آمدند که اعلام شده دولت بزودی برنامه هفتم توسعه را به مجلس تحویل می‌دهد، اما تشکل‌های خصوصی گردشگری می‌گویند از محتویات این برنامه به عنوان مجریان آن، بی‌اطلاع هستند و نه تنها تا پیش از این نظری از آن‌ها دریافت نشده بود که حالا کمتر از ۲۴ ساعت به آن‌ها مهلت داده شده تا پیشنهادهایشان را مطرح کنند. علاوه‌بر این، موضوع لایحه بودجه ۱۴۰۲ انگیزه‌ای برای طرح برخی مطالبات بخش خصوصی گردشگری شد، آن‌هم در شرایطی که مجلس به تازگی با مصوبه "توسعه و مانع‌زدایی از صنعت برق کشور" تأسیسات گردشگری را وارد کانال گرانی‌ می‌کند.

حس امنیت، مهم ترین امر در جذب گردشگر

محسن حاجی‌سعید، رئیس هیات مدیره انجمن صنفی راهنمایان گردشگری ایران در این نشست گفت: تا کنون در صنعت گردشگری ۵ بار زلزله آمده، ‌ اما بیشترین آمار مهاجرت راهنمایان گردشگری در این دوره رخ داده است.

او با تاکید بر این‌که داشتن حس امنیت، مهم‌ترین موضوع در صنعت گردشگری است، بیان کرد: باید گردشگر خارجی و داخلی این احساس را داشته باشد تا به  ایران سفر کند.

این راهنمای گردشگری با بیان این‌که پیشنهادهای بخش خصوصی در برنامه هفتم توسعه لحاظ نشده است، ‌گفت: به نظر می‌آید همان برنامه‌های قدیمی نوشته شده باشد، چون دولت می‌خواهد همچنان مسائل اجرایی را دست بگیرد. درحالی‌که پررنگ شدن نقش بخش خصوصی در حوزه‌های اجرایی گردشگری تقاضای ما است.

افزایش تعطیلی اقامتگاه های بومگردی

یاور عبیری، رئیس هیات مدیره جامعه اقامتگاه‌های بومگردی ایران نیز با اشاره به افزایش بیکاری صاحبان بومگردی‌ها از نمایندگان مجلس درخواست کرد با توجه به ادامه رکود سفر، تدبیری درباره امهال وام‌های بومگردی‌ها به عنوان اقامتگاه‌های کوچک و روستایی داشته باشند.

او همچنین به مصوبه اخیر مجلس درباره سامان‌دهی قیمت برق اشاره کرد و افزود: با اجرای این مصوبه، تعرفه برق در بومگردی‌ها به ۱۰ می رسد و تعرفه مصرف برق در بومگردی مثل یک مجتمع پتروشیمی محاسبه خواهد شد.

رئیس هیات مدیره جامعه اقامتگاه‌های بومگردی ایران همچنین خطاب به نمایندگان حاضر در این نشست، گفت:‌ انتظار داریم با توجه به تکرار وقایع و حوادث در گردشگری، یک صندوق حمایتی ایجاد شود و همچنین مشوق‌های بیمه‌ای لحاظ شود.

عبیری همچنین نسبت به طرحی برای افزایش مالیات که به بومگردی‌ها تحمیل می‌شود، معترض شد.

محمد گنج خانلو، رئیس جامعه مجتمع های خدمات رفاهی بین‌راهی با اشاره به مشکلات این صنف، از نمایندگان مجلس درخواست کرد مجتمع‌های بین‌راهی در برنامه هفتم توسعه از شمول دریافت مالیات بر ارزش افزوده معاف شوند ، ضمن آن‌که با توجه به کاهش حجم سرمایه‌گذاری در این حوزه، مشوق‌های مالیاتی و زمین رایگان به ویژه در استان‌های مرزی برای آن‌ها درنظر گرفته شود.

صندوق حمایت از گردشگری

عباس بیدگلی، به عنوان دبیر اجرایی مجمع تشکل‌های ملی گردشگری نیز در این نشست درباره نقص اجرای قانون سخن گفت و افزود: به نظر می‌رسد در برنامه هفتم توسعه صراحتا توسعه گردشگری در بند ۱۷ اشاره شده، ولی امیدوار نیستیم در لایحه‌ای که دولت به مجلس ارائه می‌کند، اثراتی از گردشگری باشد. ضمن آن‌که قانون گردشگری نیز بیش از ۳۰ سال است بازنگری نشده، در عین حال که بندهای این قانون تقریبا اجرا نمی‌شود.

او اضافه کرد:‌ در قانون گردشگری آمده که مهمانسرای دولتی ممنوع است، ولی این تخلف قانونی سال‌ها بدون هیچ منعی، ‌ ادامه پیدا کرده است.

بیدگلی همچنین، ‌ راه‌اندازی صندوق حمایت از توسعه گردشگری در همکاری با نمایندگان مجلس را پیشنهاد کرد و گفت:‌ محل تامین درآمد این صندوق مشخص است، ‌می‌تواند از محل عوارض خروج و یا فروش مهمانسراهای دولتی باشد. 

او از نمایندگان مجلس درخواست کرد برخی بندهای برنامه ششم توسعه، از جمله قانون تبدیل صنف به صنعت گردشگری، دائمی شود.

حسین نکونام، رییس هیات مدیره جامعه گردشگری سلامت ایران هم گفت: مشکل گردشگری تحریم و یا مسائل دیگر نیست، ‌ بلکه دخالت بخش‌های دولتی است. در گردشگری سلامت، 5 وزارتخانه متولی هستند، ‌ اما هیچ‌یک خوب کمک نمی‌کنند و فقط خوب شعار می‌دهند و خارج از جلسه هم، همان رویه غلط را ادامه می‌دهند.

او با انتقاد از رانتی که در وزارت بهداشت و در حوزه گردشگری سلامت ایجاد شده است، ‌ افزود:‌ برخی در وزارت بهداشت به دفاتر خدمات گردشگری اجازه همکاری با بیمارستان‌هایی که مجوز درمان بیماری خارجی را دارند، نمی‌دهند و از آن طرف کار را به شرکت‌های خودشان می‌سپارند.

رییس هیات مدیره جامعه گردشگری سلامت ایران با اشاره به پیشتازی دیگر کشورهای منطقه در گردشگری سلامت، گفت: کشور کوچک اردن با ۶۴ بیمارستان  سال گذشته فقط با جذب بیماران عراقی حدود سه میلیارد دلار درآمد به دست آورد، امارات و قطر هم پیشتاز شده‌اند، درحالی‌که ما درجا می‌زنیم. سال‌هاست بخش دولتی به ما می‌گوید شرایط جنگ و تحریم است، آن‌ها را درک کنیم، یک بار هم دولت، بخش خصوصی را درک کند. بخش خصوصی در هر شرایطی سرمایه خود را وسط گذاشته و همه چیز خود را از دست داده است. در اروپا، اسپانیا به عنوان رقیب جدید به میدان آمده که ۱۵۰ میلیون دلار فقط برای یک سال برای بازاریابی و تبلیغات گردشگری سلامت هزینه کرده است، ترکیه یک سریال برای گردشگری سلامت ساخته که هدفش فقط بازار عراق بوده است، ولی اینجا هیچ کمکی نمی‌شود، درحالی‌که وظیفه دولت است تبلیغات کلان را به عهده گیرد، حداقل عوارض واردات آمبولانس را حذف کنید، بیشتر آمبولانس‌ها مستهلک هستند.

نیما آذری، رئیس هیات مدیره انجمن مؤسسه‌های آموزش گردشگری در ایران از بی‌اطلاعی بخش خصوصی از محتوای برنامه هفتم توسعه انتقاد کرد و در ادامه از نمایندگان مجلس خواست برای توسعه سرمایه‌گذاری تسهیل‌گر باشند و برخی قوانین مفید از جمله مشوق مالیاتی برای تولید محتوا درباره ایران را به سال‌های بعد نیز تعمیم دهند.

غلام‌حیدر ابراهیم بای سلامی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و بنیانگذار انجمن علمی گردشگری ایران نیز به تعطیلی شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری اشاره کرد و گفت:‌ گردشگری در شرایط فورس‌ماژور به سر می‌برد که به کمک فوری احتیاج دارد و باید دولت همت کند و مجلس مصوبات خوب و همراهی داشته باشد، در عین حال که فعال شدن شورای میراث فرهنگی و گردشگری هم می‌تواند در چنین شرایطی، جریان‌ساز باشد.

چین بازار هدف ایران است

ایمان دهاقین، مشاور فراکسیون گردشگری مجلس ‌ نیز با اشاره به خلاء زیرساخت حقوقی و قانونی در گردشگری، اظهار کرد: در سند توسعه گردشگری ۲۳ دستگاه مسؤول هستند که کمک کنند، ولی آیا این‌ها کمک می‌کنند؟ چندی پیش بلیت هواپیما دو نرخی شد، وزیر راه نتوانست جلوی این اتفاق را بگیرد، چه برسد وزیر گردشگری. از طرفی، بازار هدف گردشکری ایران، کشورهای چین، روسیه، عراق و عمان هستند، اما گران‌ترین خطوط هوایی را با چین داریم، در واقع برنامه‌ریزی گردشکری همسو با اجراییات آن نیست.

ندا زرندیان، کارشناس گردشگری مرکز پژوهش‌های مجلس در سخنانی اظهار کرد: از سال ۹۸ که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وزارتخانه تبدیل شد، هنوز شرح وظایف این وزارتخانه به مجلس ارائه نشده است.

مرتضی رحمانی‌موحد، معاون اسبق گردشگری که در این نشست حضور داشت، بر تنقیح قوانین تاکید کرد و گفت: گردشگری پدیده‌ای یکپارچه است و به هیچ‌وجه تزاحم را تحمل نمی‌کند.

آنقدر خودتحریمی داریم که تحریم ها را نمی بینیم

سمیه رفیعی ، رییس فراکسیون محیط زیست گفت: ما می‌گوییم تحریم، ولی یک جاهایی تحریم را نمی‌بینم! گردشگر خارجی وقتی یک مقصد را جست‌وجو می‌کند گوگل امکاناتی را در اختیارش می‌گذارد که در ایران آن امکانات قفل می‌شود، چقدر از این ماجرا دادمان درآمده است!؟ البته حق می‌دهم ما آن‌قدر خودتحریمی داریم که شاید به این موارد نرسیم.

او همچنین اظهار کرد:‌ متوجه شدم تشکل‌های خصوصی گردشگری هیچ اطلاعی از برنامه هفتم توسعه ندارند، اگر قانونی با حضور ذی‌نفعان نوشته نشود که ارزش ندارد.

اقبال شاکری، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نیز در عین حال که به بخش خصوصی پیشنهاد کرد مطالبات خود را از برنامه هفتم توسعه به نمایندگان اطلاع دهند، در ادامه اظهار کرد:‌ بخش‌هایی از صنعت گردشگری در اختیار حوزه‌های دیگر است تلاش کنیم به گردشگری برگردد و تزاحم‌ها و موانع برداشته شود.

صنعت اولویت است نه گردشگری

محمد رشیدی، عضو هیات رییسه مجلس‌ نیز به غفلت‌هایی که در همه سطوح نسبت به گردشگری شده و همچنان حاکم است، ‌ اشاره کرد و گفت: ایران می‌تواند برند گردشکری حلال باشد، ولی ما آن‌ را معرفی نکردیم، چون گردشگری اولویت ما نبوده است، حتی اولویت استانداران نیست، آن‌ها صنعت را اولویت می‌دانند. حتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم برای مجلس اولویت ندارد، برای ما (نمایندگان مجلس) ‌ وزارت رفاه، وزارت صمت و وزارت بهداشت مهم‌تر است، حتی ما هم از آن غافل بودیم.

این نماینده مجلس نسبت به برخورد دولت با مجلس در زمان تحویل لایحه بودجه و قانون برنامه توسعه انتقاد کرد و افزود: در واقع بودجه برای دولتی‌ها است و نه مردم، حتی وقتی حرف حقوق و دستمزد می‌شود فقط کارمندان دولت مدنظر هستند. درحالی‌که بودجه باید برای مردم باشد، ما از تشکل‌ها و اتحادیه‌های خصوصی می‌خواهیم که مطالبات و درخواست خود را مطرح کنند تا ما بر آن اساس، اقدام کنیم.

در این میان، حرمت‌الله رفیعی، رییس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران که مدیریت این نشست را به عهده داشت، درباره دخالت ندادن بخش خصوصی، گفت: در تدوین برنامه هفتم توسعه یک بار هم بخش خصوصی را مداخله ندادند، درحالی که مجری صنعت گردشگری، بخش خصوصی است. هرچند ما مطالباتمان را برای لحاظ در برنامه هفتم اعلام کردیم، ولی آن را نخوانده‌اند و حالا یک نامه فرستاده‌اند و کمتر از ۲۴ ساعت زمان داده‌اند که پیشنهادهایمان را برای قانون برنامه هفتم توسعه ارائه دهیم. برای همین هم ما توانمان را بر این گذاشتیم دست روی زانوی خود بگذاریم و در این نشست هم نماینده‌ای از بخش دولتی و وزارت میراث فرهنگی، ‌ گردشگری و صنایع دستی دعوت نشده است.

رشیدی، دبیر هیات رییسه مجلس در ادامه این اظهارات، ‌گفت: حتما باید گوشی از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بپیچانیم. نباید فضایی ایجاد شود که بخش خصوصی نخواهد بخش دولتی را دعوت کند.

مطالبه خود را فریاد بزن!

رمضانعلی سنگدوینی، عضو کمیسیون انرژی مجلس گفت:‌ اگر دولت گردشگری را به عنوان صنعت می‌شناخت باید در کنار شما قرار می‌گرفت. تعجب کردم درباره تدوین برنامه هفتم توسعه، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برنامه‌ای از بخش خصوصی نخواسته است. ما در استان گلستان جزیره آشوراده را داریم هر کسی آن را دیده، ‌ گفته که این جزیره بهشت است، اما وقتی داخل آن می‌روید افسوس می‌خورید که چرا سرمایه‌گذاری نمی‌شود. در این کشور، پول، منابع و نیروی انسانی و برنامه‌ریزی وجود دارد، اما باید به حال خود افسوس بخوریم که نمی‌توانیم از توان بخش خصوصی استفاده کنیم.

او افزود:‌ اگر دولت نظر بخش خصوصی را نخواسته، شما هم پیشنهادهای خود را به نماینده‌های مجلس بدهید، حتی می‌توان یک جلسه با آقای قالیباف هماهنگ کرد.

این نماینده مجلس در عین حال که به تشکل‌های خصوصی توصیه کرد مطالبات خود را فریاد بزنید، وگرنه کسی به فریادتان نمی‌رسد، گفت: ما که از وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هیچ اقدامی ندیدم، بیاید وسط میدان، نمایندگان مجلس این آمادگی را دارند که همراه باشند.

رشیدی، عضو هیات رییسه مجلس در ادامه سخنان نیز قول داد جلسه‌ای را با قالیباف، رییس مجلس هماهنگ کند.

در ادامه، رحمت‌الله فیروزی پوربادی، یکی دیگر از نمایندگان مجلس اظهار کرد:‌ ما در شرایطی هستیم که بحران اقتصادی به هر دلیل بر کشور حاکم شده است، اگر به گردشگری به عنوان ضرورت و نیاز نگاه کنیم باید به اقتضایات و الزامات آن نیز توجه نشان دهیم و زیرساخت‌ها را فراهم کنیم. حال شاید، گردشگر نیازهایی هم داشته باشد، اما مهمتر از آن سیاست‌های کشوری است، گردشگر می‌خواهد به آن سفر کند و معمولا از همان ابتدا به سیاست آن کشور توجه می‌کند. امیدوارم عقلا، مجریان و دست‌اندرکاران کارهایی که لازم است در این باره انجام دهند. البته که می‌دانم گردشگری درحال حاضر شرایط سختی را می‌گذراند.

او با اشاره به افزایش مالیات‌ها درباره برخی ناهماهنگی‌ها در حوزه عملکرد و رفتار، گفت:‌ در جلسه‌ای، دامداری بود که می‌گفت بیش از یک میلیارد تومان مالیات اضافه از او گرفته‌اند، وقتی همه تلاش بر این باشد که دستمان در جیب مردم باشد معلوم است کارها پیش نمی‌رود. در شهری برای ساخت یک مجتمع رفاهی و خدماتی سرمایه‌گذاری شده بود، هنوز آن مجتمع را راه‌اندازی نکرده بودند، وسط کار پولی را طلب کرده بودند که وقتی موفق نشدند دریافت کنند از ادامه کار مانع شدند. ما یک نواختی و هماهنگی در حوزه رفتار و عملکرد نداریم، برای همین از ماست که بر ماست.

رحمت‌الله نوروزی، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی‌ هم در پایان این نشست که بیش از دو ساعت طول کشید، تاکید کرد: پیشنهادهای لازم برای برنامه هفتم و بودجه سنواتی را جمع‌بندی کنید، نمایندگان مجلس آمادگی دارند ابزارهای تشویقی را که پیشنهاد می‌دهید، پیگیری کنند.