سندرم نزاری در بیماران سرطانی؛ چرا و چگونه اتفاق می‌افتد؟

به گزارش رکنا، یکی از جنبه‌های سهمگین سرطان پیشرفته، حالتی است که بسیاری از بیماران را تحت تأثیر قرار داده و باعث می‌شود شور و شوق آن‌ها به فعالیت‌هایی که پیش‌تر برای‌شان ارزشمند بود، کاهش یابد. این پدیده به نوعی احساس بی‌انگیزگی و بی‌تفاوتی تعبیر می‌شود.

پژوهشی جدید درباره تأثیر سرطان بر مغز

گروهی از متخصصان در یک مطالعات تازه، تأثیر سرطان بر مغز و انگیزه را روی موش‌ها بررسی کرده‌اند. این پژوهش همچنین راه‌های احتمالی درمان این حالت را مورد توجه قرار داده است.

سندرم نزاری؛ چالشی برای بیماران مبتلا به سرطان

این وضعیت که تحت عنوان «سندرم نزاری» یا «ضعف سرطانی» (cachexia) شناخته می‌شود، می‌تواند بر تقریباً ۸۰ درصد از بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته اثر بگذارد. نکته قابل توجه این است که با وجود تغذیه کافی، شاهد تحلیل شدید عضلانی و کاهش وزن در بیماران هستیم. بی‌انگیزگی، علاوه بر تشدید درد و رنج بیماران، ممکن است باعث شود که آن‌ها از خانواده و دوستان خود فاصله بگیرند. این در حالی است که بیماری و درمان‌های مرتبط با آن، مقاومت زیادی را از بیماران می‌طلبد و تاثیرات جانبی آن بر خانواده نیز قابل کتمان نیست.

رابطه میان زوال جسمی و روانشناسی بیماری

تا به امروز تصور می‌شد این بی‌انگیزگی، واکنشی روانی به تغییرات جسمی ناشی از بیماری است. اما این تحقیق جدید نشان می‌دهد که شاید حالت بی‌اعتنایی تنها نتیجه زوال جسمی نبوده و یکی از اثرات مستقیم سرطان بر مغز باشد.

دانشمندان حتی ادعا کرده‌اند که سرطان، علاوه بر حمله به بدن، مدارهای خاصی در مغز که اراده و انگیزه را کنترل می‌کنند نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. این یافته در پژوهشی منتشر شده در مجله علمی «Science» به ثبت رسیده است.

تحقیق بر نورون‌ها در مغز زنده

متخصصان به منظور بررسی جزئیات این مسئله، التهاب در مغز را ردیابی کرده و توانسته‌اند به مغز زنده موش‌ها نگاه کنند، آزمایشی که در انسان به دلیل محدودیت‌های موجود امکان‌پذیر نیست. علوم اعصاب مدرن امکان انجام آزمایش‌های پیشرفته‌ای را فراهم آورده که می‌توان از آن‌ها در موش‌ها استفاده کرد. فناوری‌های پیشرفته همچنین این قابلیت را فراهم می‌کند تا دانشمندان بتوانند نقشه‌برداری مغز را در سطح سلولی انجام داده و فعالیت‌های عصبی را در هنگام رفتار مورد بررسی قرار دهند.

کشف نقش ناحیه پوسترما در کاهش انگیزه

بررسی‌ها نشان داده‌اند که بخشی از مغز به نام ناحیه پسین یا «پوسترما» (area postrema) مسئول تشخیص التهاب مغز است. با رشد تومور سرطانی، مولکول‌های محرک التهاب یا «سیتوکین‌ها» به خون آزاد می‌شوند. ناحیه پوسترما که فاقد حائل خون-مغز معمولی است، می‌تواند به راحتی این سیگنال‌های التهابی موجود در خون را شناسایی کند.

زمانی که این ناحیه افزایش مولکول‌های التهابی را تشخیص می‌دهد، زنجیره‌ای از نواحی مغزی دیگر را فعال کرده و ترشح دوپامین در مرکز انگیزش مغز (هسته اکومبنس) را سرکوب می‌کند. این حالت با کاهش میزان انگیزه و بی‌تفاوتی همراه است.

شواهد تأثیر مستقیم سرطان بر مغز

بر اساس بررسی‌های انجام شده بر روی موش‌ها، سرطان نه تنها باعث زوال کلی مغز می‌شود، بلکه سیگنال‌های التهابی هدفمندی را ارسال می‌کند که مغز می‌تواند آن‌ها را شناسایی کرده و با کاهش دوپامین، انگیزه را در فرد کاهش دهد. این موضوع با گزارش‌های بیماران مطابقت دارد: آن‌ها احساس می‌کنند که انجام همه چیز دشوار و پیچیده است.

امیدواری به بازگرداندن انگیزه

یکی از جنبه‌های جالب این تحقیق، روش‌هایی بود که متخصصان برای برگرداندن انگیزه طبیعی به موش‌ها کشف کرده‌اند. در این زمینه، نورون‌های حسگر التهاب در ناحیه پوسترما غیرفعال شدند و با تحریک مستقیم، دوپامین به طور مصنوعی آزاد شد که نتیجه آن بازگشت انگیزه به موش‌ها بود.

راه دیگر، استفاده از دارویی است که یک سیتوکین خاص در موش‌ها را مسدود می‌کند. این دارو که مشابه داروهای تاییدشده برای آرتریت است، گرچه به رفع تحلیل جسمی موش‌ها کمکی نکرد، اما توانست انگیزه و تمایل موش‌ها برای پاداش را تحریک کند.

لزوم تحقیقات بیشتر

با وجود این پیشرفت‌ها، محققان تأکید کرده‌اند که برای یافتن روشی ایمن و مؤثر جهت کاهش پیامدهای سرطان پیشرفته، نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد تا راه‌کارهای کاربردی برای بیماران پیشنهادی شود.