دیفنوکسیلات برای چیست؟ + مواد غذایی ضد اسهال

به گزارش رکنا، دیفنوکسیلات (Diphenoxylate) یک داروی ضد اسهال است که معمولاً به همراه آتروپین به صورت قرص یا محلول برای درمان اسهال حاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو با کاهش حرکت و انقباضات عضلات روده عمل می‌کند، که به کاهش دفع سریع مواد غذایی و آب از بدن کمک می‌کند و در نتیجه اسهال را کاهش می‌دهد.

دیفنوکسیلات به عنوان یک داروی شبه‌مرفین عمل می‌کند و می‌تواند اثرات مشابهی به مورفین داشته باشد، از جمله کاهش تحرک روده‌ها. به همین دلیل، ممکن است در دوزهای بالا یا در مصرف طولانی‌مدت، منجر به وابستگی شود. به همین علت معمولاً همراه با آتروپین تجویز می‌شود تا از سوءمصرف آن جلوگیری شود.

این دارو فقط تحت نظر پزشک و طبق دستور پزشک باید مصرف شود.

دیفنوکسیلات (Diphenoxylate) یک داروی ضد اسهال است که به‌طور معمول برای درمان اسهال حاد تجویز می‌شود. این دارو به‌ویژه زمانی که اسهال ناشی از عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی نباشد، موثر است. دیفنوکسیلات برای کاهش تعداد دفعات اجابت مزاج و افزایش مدت زمان بین هر بار رفتن به دستشویی استفاده می‌شود.

نحوه عملکرد

دیفنوکسیلات یک داروی آنتی‌موتیلتی است، به این معنا که حرکت طبیعی روده‌ها (موتیلیتی روده) را کاهش می‌دهد. این دارو با تأثیر بر روی گیرنده‌های اوپیوئیدی (که مشابه با اثرات مواد مخدر مانند مورفین هستند) در روده‌ها عمل می‌کند. این گیرنده‌ها باعث کاهش انقباضات عضلات روده‌ای شده و در نتیجه حرکت مواد از روده‌ها به سمت مقعد کاهش می‌یابد. این امر موجب کاهش اسهال می‌شود.

با کاهش حرکت روده‌ها، آب و نمک‌های بدن به‌طور مؤثرتری جذب می‌شوند و این به کاهش حجم مدفوع و کاهش تکرر آن کمک می‌کند.

ترکیب با آتروپین:

دیفنوکسیلات معمولاً با آتروپین ترکیب می‌شود. آتروپین یک داروی ضد اسپاسم است که اثرات جانبی دیفنوکسیلات (مانند سوءمصرف و وابستگی) را کاهش می‌دهد. آتروپین باعث می‌شود که فرد در صورت مصرف زیاد دارو دچار علائم ناخوشایند (مثل خشکی دهان، تاری دید، تپش قلب، و غیره) شود که از سوءاستفاده از این دارو جلوگیری می‌کند.

نحوه مصرف

دیفنوکسیلات معمولاً به‌صورت قرص یا محلول خوراکی مصرف می‌شود. دوز مصرفی بسته به وضعیت بیمار و نظر پزشک تعیین می‌شود. برای درمان اسهال حاد، ممکن است پزشک از دوز اولیه بالاتر استفاده کند و سپس به تدریج دوز دارو را کاهش دهد.

عوارض جانبی

استفاده از دیفنوکسیلات ممکن است عوارضی داشته باشد که شامل موارد زیر است:

• خشکی دهان

• خواب‌آلودگی یا گیجی

• تهوع و استفراغ

• یبوست

• درد شکمی

• تپش قلب یا مشکلات قلبی (در صورت مصرف زیاد)

نکات مهم:

• دیفنوکسیلات نباید در صورتی که اسهال ناشی از عفونت‌های باکتریایی یا شرایطی مثل کولیت اولسراتیو باشد، مصرف شود.

• این دارو باید تحت نظارت پزشک مصرف شود و از مصرف خودسرانه آن خودداری شود، زیرا مصرف بیش از حد آن می‌تواند منجر به وابستگی و عوارض جدی شود.

• مصرف دیفنوکسیلات در کودکان باید با احتیاط و تنها تحت نظر پزشک انجام شود.

به طور کلی، دیفنوکسیلات دارویی موثر در درمان اسهال است، اما باید با دقت و طبق دستور پزشک استفاده شود.

در جدول زیر، مقایسه‌ای از داروهای مشابه به دیفنوکسیلات برای درمان اسهال آورده شده است:

توضیحات اضافی:

• دیفنوکسیلات و لوپرامید دو داروی رایج ضد اسهال هستند که از طریق تاثیر بر سیستم اوپیوئیدی روده عمل می‌کنند. با این حال، لوپرامید به‌طور گسترده‌تری برای درمان اسهال استفاده می‌شود و احتمال وابستگی کمتری دارد.

• کلردیازپوکساید بیشتر برای اسهال ناشی از اضطراب تجویز می‌شود تا اسهال معمولی، زیرا خاصیت آرامبخش دارد.

• آلومینیوم هیدروکسید معمولاً برای درمان اسهال ناشی از مشکلات گوارشی مانند اسید معده مورد استفاده قرار می‌گیرد و اغلب با سایر درمان‌ها ترکیب می‌شود.

• سیملوس (Racecadotril) دارویی است که به‌طور خاص برای کاهش ترشح مایعات در روده استفاده می‌شود و فاقد اثرات وابستگی است، بنابراین گزینه‌ای مناسب برای درمان اسهال در کودکان و بزرگسالان است.

این جدول به شما کمک می‌کند تا بفهمید هر دارو چگونه عمل می‌کند و چه تفاوت‌هایی دارند. برای انتخاب مناسب‌ترین دارو همیشه بهتر است که با پزشک خود مشورت کنید.

دیفنوکسیلات (Diphenoxylate) ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد و در صورت مصرف همزمان با داروهای دیگر، خطر عوارض جانبی یا اثرات منفی افزایش یابد. در اینجا، به برخی از مهم‌ترین تداخل دارویی دیفنوکسیلات اشاره می‌شود:

نکات مهم در مورد تداخل:

1. اثر جمعی با داروهای اوپیوئیدی: ترکیب دیفنوکسیلات با داروهای اوپیوئیدی (مثلاً مورفین یا کدئین) ممکن است منجر به افسردگی تنفسی یا خواب‌آلودگی شدید شود، بنابراین باید از مصرف همزمان این داروها خودداری شود.

2. الکل و داروهای آرامبخش: ترکیب این داروها با دیفنوکسیلات می‌تواند اثرات خواب‌آلودگی را تقویت کند. مصرف الکل می‌تواند اثرات جانبی دارو را شدت بخشد و موجب سرگیجه و افت هوشیاری شود.

3. داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای (TCAs): این داروها می‌توانند اثرات جانبی دیفنوکسیلات را مانند خشکی دهان و یبوست افزایش دهند.

4. داروهای ضد قارچ و آنتی‌هیستامین‌ها: مصرف همزمان این داروها با دیفنوکسیلات می‌تواند خطر افزایش اثرات جانبی مانند خواب‌آلودگی، خشکی دهان و مشکلات گوارشی را بیشتر کند.

توصیه:

قبل از مصرف دیفنوکسیلات با هر دارویی، مهم است که با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید تا از تداخل دارویی و اثرات جانبی احتمالی جلوگیری کنید. همچنین اگر دچار هرگونه علائم ناخوشایند پس از مصرف دارو شدید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

برای کاهش علائم اسهال، مصرف برخی مواد غذایی می‌تواند کمک‌کننده باشد. این مواد غذایی به دلیل خاصیت جذب مایعات اضافی، تنظیم حرکات روده، یا آرام‌بخش بودن برای دستگاه گوارش می‌توانند در درمان یا کنترل اسهال موثر باشند. در اینجا چند ماده غذایی که معمولاً به عنوان مواد ضد اسهال توصیه می‌شوند، آورده شده است:

1. برنج سفید (Rice)

• خاصیت: برنج سفید به دلیل دارا بودن کربوهیدرات‌های ساده و قابل هضم، کمک می‌کند تا روده‌ها به آرامی عمل کنند و حرکت روده کاهش یابد. این ماده غذایی می‌تواند مایعات اضافی در روده را جذب کرده و به کاهش اسهال کمک کند.

• توصیه: برنج ساده و بدون ادویه یا چربی‌های سنگین مصرف کنید.

2. سیب‌زمینی پخته یا له‌شده (Boiled or Mashed Potatoes)

• خاصیت: سیب‌زمینی پخته، به ویژه زمانی که به شکل له‌شده و بدون چربی مصرف شود، می‌تواند به کاهش اسهال کمک کند. سیب‌زمینی مواد مغذی لازم را تأمین می‌کند و به دلیل عدم تحریک روده، یکی از بهترین گزینه‌ها برای رژیم ضد اسهال است.

• توصیه: از مصرف سیب‌زمینی سرخ‌شده یا همراه با کره و چربی‌های سنگین خودداری کنید.

3. سیب بدون پوست (Applesauce)

• خاصیت: سیب (در شکل پوره یا سیب‌سس) حاوی پکتین است که یک فیبر محلول است و به جذب مایعات اضافی در روده و کاهش اسهال کمک می‌کند. همچنین سیب به آرامش روده‌ها کمک می‌کند.

• توصیه: از سیب تازه خودداری کنید زیرا ممکن است فیبر زیادی داشته باشد و باعث تحریک روده شود.

4. موز (Bananas)

• خاصیت: موز یکی از بهترین میوه‌ها برای درمان اسهال است. این میوه حاوی پتاسیم است که می‌تواند مایعات از دست رفته بدن را جبران کند و همچنین به تقویت عملکرد دستگاه گوارش کمک کند.

• توصیه: مصرف موز رسیده و نرم توصیه می‌شود که به راحتی هضم می‌شود.

5. پنیر خامه‌ای یا ماست ساده (Yogurt)

• خاصیت: ماست حاوی پروبیوتیک‌ها است که می‌تواند به بازسازی فلور میکروبی روده کمک کرده و به بازگشت عملکرد طبیعی روده‌ها بعد از اسهال کمک کند.

• توصیه: مصرف ماست ساده بدون شکر و افزودنی‌ها ترجیح داده می‌شود.

6. سوپ‌های رقیق (Broth-Based Soups)

• خاصیت: سوپ‌های ساده و رقیق می‌توانند مایعات از دست رفته بدن را جبران کنند و به تسکین دستگاه گوارش کمک کنند. سوپ‌هایی که حاوی سبزیجاتی مانند هویج و سیب‌زمینی هستند، مناسبند.

• توصیه: از سوپ‌های چرب یا سنگین خودداری کنید.

7. چای گیاهی (Herbal Teas)

• خاصیت: برخی از چای‌های گیاهی مانند چای زنجبیل، چای نعناع و چای بابونه می‌توانند به آرامش روده‌ها و کاهش درد و التهاب ناشی از اسهال کمک کنند.

• توصیه: چای‌ها باید بدون شکر و شیر مصرف شوند.

8. هویج پخته (Boiled Carrots)

• خاصیت: هویج پخته به دلیل داشتن فیبر محلول و مواد مغذی می‌تواند به تنظیم حرکات روده کمک کند و به جذب مایعات اضافی کمک نماید.

• توصیه: هویج باید به‌صورت پخته و بدون افزودن چربی مصرف شود.

9. آب برنج یا آب سیب (Rice Water or Apple Water)

• خاصیت: آب برنج می‌تواند به بازسازی مایعات از دست رفته و تسکین دستگاه گوارش کمک کند. آب سیب نیز به دلیل دارا بودن قندهای طبیعی می‌تواند به هیدراتاسیون کمک کند.

• توصیه: این مایعات باید ساده و بدون افزودن شکر مصرف شوند.

10. پوره کدو حلوایی (Pumpkin Puree)

• خاصیت: کدو حلوایی حاوی فیبر محلول است که به جذب مایعات اضافی در روده و کاهش اسهال کمک می‌کند.

• توصیه: پوره کدو حلوایی ساده و بدون افزودنی‌های شکر یا چربی مصرف شود.

• مایعات فراوان: در هنگام اسهال، بدن مایعات زیادی از دست می‌دهد. به همین دلیل نوشیدن آب، آبمیوه‌های رقیق، سوپ‌های رقیق و نوشیدنی‌های الکترولیت‌دار (مثل محلول‌های ORS) برای جلوگیری از کم‌آبی بدن ضروری است.

• غذاهای چرب و ادویه‌دار باید اجتناب شوند: غذاهای چرب، سرخ‌شده، و ادویه‌دار ممکن است موجب تحریک بیشتر دستگاه گوارش شوند و اسهال را بدتر کنند.

• رژیم BRAT: رژیم غذایی BRAT (برنج، موز، سیب‌زمینی، و سیب‌سس) یکی از رژیم‌های توصیه‌شده در زمان اسهال است که بر مصرف غذاهای ساده، قابل هضم و کم‌چرب تمرکز دارد.

اگر اسهال طولانی‌مدت یا همراه با علائم شدید مانند تب، خون در مدفوع، یا درد شکمی شدید باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.