قرارداد اجاره کشتی در حمل و نقل بین المللی

در این میان، چارتر پارتی (Charter Party) به‌عنوان ستون اساسی این ساختار، نقش مهمی در تنظیم روابط بین مالکان کشتی‌ها و اجاره‌کنندگان آن‌ها ایفا می‌کند. قرارداد اجاره کشتی شکل‌های مختلفی چون اجاره کامل، اجاره زمانی و قرارداد سفر را در بر می‌گیرد. در این مقاله انواع قراردادهای اجاره کشتی را بررسی می‌کنیم و شرایط هرکدام را توضیح خواهیم داد.

چارتر پارتی (Charter Party)؛ قرارداد اجاره کشتی

چارتر پارتی (Charter Party)، قراردادی حقوقی برای اجاره کشتی‌هاست که در حمل‌و‌نقل بین‌المللی دریایی کاربرد دارد. این قرارداد بین مالک کشتی (فرد حقیقی، حقوقی یا شرکت کشتیرانی) و اجاره‌کننده کشتی بسته شده و شامل کلیه شرایط و تعهدات مربوط به اجاره کشتی است. 

این شرایط ممکن است شامل مدت زمان اجاره، مقصد، نوع بار، هزینه‌های مرتبط و دیگر جزئیات مرتبط باشند. سه نوع اصلی قرارداد چارتر پارتی عبارت‌اند از:

• قرارداد اجاره کامل (demise charter)
• قرارداد سفر (voyage charter)
• قرارداد زمانی (time charter)

در ادامه هر‌کدام از این قراردادها را شرح می‌دهیم.

قرارداد اجاره کامل (demise charter)

قرارداد اجاره در قالب واگذاری (Demise Charter)، اغلب به‌عنوان اجاره کشتی بدون خدمه (Bareboat Charter) شناخته می‌شود. طی این قرارداد، مالک کشتی آن را به اجاره‌کننده برای یک دوره زمانی مشخص واگذار می‌کند. در طول این دوره، کنترل کامل و مدیریت کشتی به اجاره‌کننده منتقل خواهد شد. اجاره‌کننده مسئول پرداخت کلیه هزینه‌های عملیاتی و نگهداری کشتی است و خدمه و افسران کشتی به خدمت‌گزاران اجاره‌کننده تبدیل می‌شوند. این نوع قرارداد به اجاره‌کننده حق مالکیت یا تملک کشتی را برای مدت زمانی مشخصی می‌دهد.

در قرارداد اجاره کامل، کشتی ممکن است توسط شرکت‌های مختلفی مالکیت، بهره‌برداری، استفاده و مدیریت شود. به‌عنوان مثال، فرض کنید مالک اصلی یک کشتی، یکی از بانک‌های کشور باشد. این بانک ممکن است کشتی را به یک فرد یا شرکت عملیاتی در زمینه دریا و کشتی اجاره دهد. سپس، این فرد یا شرکت، کشتی را به اجاره‌کننده‌ای برای واردات و صادرات از جمله صادرات مواد اولیه پلاستیک و سایر محموله‌ها واگذار کند. اجاره‌کننده در این نوع قرارداد مسئولیت قانونی کلیه حوادث مربوط به مالکیت از جمله بیمه، استخدام خدمه، تامین، تعمیر و نگهداری و بارگیری و تخلیه را برعهده می‌گیرد.

قرارداد اجاره زمانی (Time Charter Party)

قرارداد اجاره کشتی با عنوان Time Charter Party بین مالک کشتی و اجاره‌کننده امضا می‌شود. این قرارداد جزئیات مختلفی از جمله نام مالک کشتی، اجاره‌کننده، نام کشتی، تناژ، حجم ظرفیت، ظرفیت ثبت شده، زمان و مکان تحویل، بازگشت، مدت زمان اجاره، منطقه دریایی اجاره شده، توزیع هزینه‌های عملیاتی کشتی مانند سوخت، آب شیرین و سایر موارد این چنینی را مشخص می‌کند. 

در قرارداد اجاره زمانی، مالک کشتی آن را برای یک دوره زمانی مشخص به اجاره‌کننده (زمانی) واگذار می‌کند. در این نوع قرارداد ناوبری و مدیریت داخلی کشتی با مالک آن خواهد بود و اجاره‌کننده در مورد بندرها و محموله‌ها می‌تواند تصمیم‌گیری کند.

برای مثال در صادرات سیمان به ترکیه ممکن است یک بازرگان از طریق قرارداد اجاره زمانی یک کشتی را برای مدت مشخصی به‌منظور تحویل بار به ترکیه اجاره کند. بازرگان باید در تاریخ معین قرارداد، محموله را جا‌به‌جا کند و کشتی را به مالک آن تحویل دهد.

قرارداد سفر (voyage charter)

قرارداد سفر معمولاً توسط اجاره‌کنندگانی انجام می‌شود که باری برای حمل دارند. در این قرارداد، بنادر تماس، مقصد و محدودیت‌هایی در مورد بار، در صورت وجود، لیست می‌شوند. این نوع قرارداد برای یک سفر یک‌طرفه بین بنادر مشخص با بار معین و با نرخ حمل‌و‌نقل مذاکره شده است. 

قرارداد سفر به‌عنوان رایج‌ترین شکل قراردادهای اجاره کشتی شناخته می‌شود و به‌طور گسترده‌ای برای حمل بارهای خاص در سفرهای یک‌طرفه استفاده خواهد شد. در این قرارداد، مدت زمان مشخصی برای بارگیری و تخلیه (laytime) تعیین می‌شود. در صورت انجام نشدن عملیات بارگیری و تخلیه در مدت زمان مشخص شده، جریمه‌ای نیز در قرارداد در نظر می‌گیرند.

نکات مهم برای عقد قرارداد چارتر پارتی کشتی

در قراردادهای اجاره کشتی، چندین نکته مهم وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرند؛ در ادامه به این شرح این نکات پرداخته‌ایم.

جزئیات مالی و عملیاتی: قراردادهای چارتر شامل مفاد مختلفی هستند که جنبه‌های مهمی برای مالکان کشتی را تعریف می‌کنند. این جزئیات شامل نرخ‌های حمل (هزینه اجاره کشتی)، زمان بارگیری و تخلیه (laytime)، دموراژ (هزینه‌های اضافی در صورت تاخیر در عملیات بارگیری) و سایر موارد مربوطه است.

الزامات قانونی: قراردادهای چارتر، پس از توافق هر دو طرف بر شرایط مندرج در قرارداد، به اسناد حقوقی الزام‌آور تبدیل می‌شوند؛ به این معنی که هر دو طرف موظف به انجام مسئولیت‌های خود طبق شرایط ذکر شده در قرارداد هستند.

تعیین وظایف و مسئولیت‌ها: قراردادهای چارتر نقش مهمی در تسهیل تجارت جهانی دارند و حمل‌و‌نقل کارآمد کالاها از طریق دریا را تضمین می‌کنند. این قراردادها مسئولیت‌ها و تعهدات واضحی برای هر دو طرف (مالک کشتی و اجاره‌کننده) تعیین می‌کنند، که به کاهش اختلافات کمک شایانی خواهد کرد.

سرعت کشتی و مصرف سوخت: در قراردادهای اجاره زمانی، سرعت کشتی نقش حیاتی در تعیین مصرف سوخت دارد. سرعتی که کشتی با آن حرکت می‌کند، مستقیماً بر میزان سوخت مصرفی آن در طول سفر تأثیر می‌گذارد. کاهش سرعت کشتی (slow steaming) می‌تواند به‌طور قابل توجهی هزینه‌های سوخت را کاهش دهد؛ اما ممکن است مدت زمان سفر را افزایش دهد. ارزیابی دقیق تاثیر سرعت کشتی بر مصرف سوخت برای بهینه‌سازی سودآوری موضوع بسیار مهمی است.

قراردادهای اجاره کشتی، با تعیین جزئیات مالی، عملیاتی و مسئولیت‌های قانونی، نقش حیاتی در تضمین شفافیت، کارآمدی و حمایت از هر دو طرف مالک کشتی و اجاره‌کننده در فرآیند حمل‌ونقل دریایی دارند. ازاین‌رو، آگاهی از موارد موجود در انواع قراردادها اهمیت بسیاری دارد.

عقد قرارداد اجاره کشتی با هانزا در بهترین شرایط 

در این مقاله درباره انواع قرارداد اجاره کشتی صحبت کردیم. قرارداد اجاره کشتی نه‌تنها به‌عنوان اسناد حقوقی الزام‌آوری که مبنای تعاملات حرفه‌ای در عرصه حمل‌و‌نقل دریایی است؛ بلکه به‌عنوان ابزاری حیاتی برای تضمین کارآمدی و امنیت در فرآیندهای حمل و نقل دریایی عمل می‌کنند. 

در قرارداد اجاره کشتی، قوانین طرفین به‌طور واضح مشخص شده است و ازاین‌رو از بروز هرگونه مشکل در تجارت جهانی جلوگیری خواهد شد. هانزا یکی از بهترین و معتبرترین شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی است که انواع روش‌های حمل‌ونقل بین‌المللی را به تاجران ارائه می‌دهد.