آداب ورسوم چهارشنبه سوری در هشترود "قسمت اول"

به گزارش رکنا از هشترود؛ هنوز رسم‌هایی در شهرهای کوچک آذربایجان شرقی ازجمله هشترود وجود دارد که در عید نوروز و چهارشنبه آخر سال انجام می‌شود و از یادها نرفته است.

بردن بایراملیخ (عیدی) برای نوعروسان تا شال اندازی در چرشنبه گجسی رسومی است که در روستاهای هشترود انجام می‌گیرد.

در عصر سه‌شنبه آخر سال از طرف خانواده داماد هدایایی به‌عنوان عیدی یا بایراملیخ تهیه می‌شود و به همراه زنان و دختران درحالی‌که دست می‌زنند و شادی می‌کنند به منزل عروس می‌روند و هدایا را به عروس می‌دهند. به همراه این هدایا غذایی مخصوص توسط مادر داماد پخته می‌شود بنام رشته‌پلو محلی با خورشت مخصوص تهیه‌شده از زردآلو.

فلسفه این خورشت را یکی از بانوان روستا چنین به خبرنگار رکنا توضیح می‌دهد: از قدیم زردآلو در اکثر روستاها بود چون در باغات روستاها درخت زردآلو به‌وفور یافت می‌شد و خانم‌ها نیز بعد از چیدن خشک می‌کردند و یک گونی مخصوص برای استفاده در اعیاد ملی و مذهبی نگهداری می‌کنند.

دو سه ساعت زردآلوهای خشک را در آب ولرم خیس می‌کنند، بعد از روی آتش با شعله کم می‌گذاریم بپزد. سپس لپه و پیاز را که قبلاً پخته‌ایم به زردآلو اضافه می‌کنیم؛ بعد روی حرارت کم با اضافه کردن ادویه‌جات مانند زردچوبه و فلفل و نمک می‌گذاریم بجوشد. چون زردآلوها طعم مختلفی دارند، ترش و شیرین وقتی روی رشته محلی ریخته می‌شود طعم فوق‌العاده‌ای می‌گیرد که این غذا پر از خاصیت است.

خبری از ترقه و مواد محترقه خطرناک در روستاها نیست!

از ظهر سه‌شنبه آخر سال شور و شوقی مخصوص جوانان و نوجوانان روستاها را فرامی‌گیرد. چون هر کس هر چیزی که قابل سوختن باشد از قبیل چوب و کنده جمع می‌کند و در پشت‌بام یا گوشه‌ای از حیاطشان تل انبار می‌نمایند .

نکته جالب اینکه خبری از ترقه و نارنجک در روستاهای هشترود نیست. جوانان تنومند روستا هم بیکار نمی‌نشینند و با پارچه‌های کهنه و کاه وسیله می‌سازند بنام «لوپ پا» که یک سیم بزرگ به آن می‌بندند؛ با ریختن نفت یا الکل آن را آتش می‌زنند و چون چرخاندنش سخت است به همین جهت جوانانی که قدرت بدنی خوبی دارند این کار را انجام می‌دهند.

لوپا گردانان همراه با چرخاندن با یک ریتم مخصوص این جملات را تکرار می‌کنند: «چله گدی بهار گلدی… خیرچینان خیار گلدی…» یعنی چله زمستان رفت، بهار آمد و خربزه و خیار آمد. بعد از اتمام این مراسم شال اندازی آغاز می‌شود.

"شال سالاماق به روش های مختلف توسط جوانان و نوجوانان روستاها"

شال سالاماق نوجوانان و جوانان روستا به چند گروه تقسیم می‌شوند، خصوصاً جوانانی که نامزد هستند دستمال قرمزی را به طناب سفیدی می‌بندند و به پشت‌بام نامزد خود می‌روند واز روزنه پشت‌بام که در اصطلاح محلی باجا گفته می‌شود شال را می‌اندازند.

دخترخانم نیز که منتظر هست با بستن جوراب و تخم‌مرغ و آجیل شال را پر می‌کنند.

شهریار شیرین‌سخن نیز در منظومه حیدربابا نیز این رسم را به زیبایی آورده است؛ بایرامیدی گجه قوشی اوخوردی، اداخلی قیز بیگ جورابی توخوردی، هرکس شالین بیر باجا دان سوخوردی، ای نه گوزل قایدادی شال سالاماق، بیگ شالینا بایراملیقی بالاماق.

رفتن دختران دم بخت و نامزد کرده به سرچشمه و رودخانه

رفتن دختران دم بخت و نامزد کرده به سرچشمه و رودخانه نیز یکی دیگر از رسوم عید نوروز است. آب مایه حیات و زندگی است به همین جهت دختران روستاهای هشترود طبق سنت قدیمی خود صبح روز چهارشنبه آخر سال به سرچشمه و رودخانه‌ها می‌روند و با پریدن از روی آب و ریختن کمی آجیل به آب برای خود آرزوی بخت‌گشایی می‌کنند.

بعضی‌ها نیز با قیچی کردن آب و سرمه کشیدن از خدا می‌خواهند صحت و سلامت باشند.

موقع برگشتن از سرچشمه و رودخانه از روی آب می‌پرند و این سرود را زمزمه می‌کنند؛ « اتیل ماتیل چرشنبه، بختیم اچیل چرشنبه»

مسابقه شکستن تخم‌مرغ‌های رنگی در بین جوانان روستا یک بازی مهیج 

در بین جوانان روستا بازی تخم‌مرغ رنگی شکستن را انجام می‌دهند؛ یکی از بازی‌های مهیج و پرنشاط و از آدابی که در اکثر روستاهای هشترود انجام می‌شود.

این بازی نیز به این صورت است که هر کس تخم‌مرغی را انتخاب می‌کند و با زدن به دندان خود استحکام و مقاومت تخم‌مرغ را می‌سنجد و بعد که مطمئن شد تخم‌مرغ را در لای انگشتانش قرار می‌دهد و از طرف مقابل می‌خواهد که با تخم‌مرغش ضربه بزند، تخم‌مرغ هرکسی که شکست طرف مقابل تخم‌مرغ وی را برمی‌دارد و این‌چنین بازی ادامه می‌یابد.

اسماعیل رحیمی / هشترود