علی مطهری : به خودم رای می دهم / روحانی نبود جنگ می شد + فیلم

نایب رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی با بیان این که تنها خط قرمز برای برخورد با اعتراضات باید اقدام عملی و ایجاد آشوب باشد، در گفت وگوی اختصاصی با رکنا عنوان کرد: اگر ما رفتارهای مسالمت‌آمیز در مواجهه با اعتراضات را تمرین می‌کردیم، اتفاقاتی مانند آبان 98 در کشورمان کمتر رخ می داد.

اصلاح طلب سابقا اصولگرا، در استودیوی رکنا

به گزارش خبرنگار رکنا، مشهورترین فرزند شهید آیت‌الله مرتضی مطهری که حدود دو دهه است نامش در فضای سیاسی کشور مطرح شده، این روزها عزم خود را برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری آتی جزم کرده است. سیاستمداری که در شروع دوران سیاست‌ورزی به عنوان یک اصولگرا شناخته می‌شد، اما رفته رفته و به ویژه پس از حوادث سال 88 و مخالفت‌های بعدی او با مواضع فرهنگی و سیاسی محمود احمدی‌نژاد به اصلاح طلبان نزدیک شد؛ گرچه هنوز به عنوان یک اصلاح طلب کامل شناخته نشده است و حتی نامش در فهرست 14 نفره جبهه اصلاحات برای انتخابات 1400 نیز مشاهده نمی‌شود.

مطهری که سابقه 12 سال حضور در مجلس را دارد و در مجالس هشتم، نهم و دهم نمایندگی مردم تهران را برعهده داشته است، پیش از برگزاری انتخابات مجلس دهم گفته بود که از نظر فرهنگی به اصولگرایان نزدیکتر است، اما از نظر مواضع سیاسی، خودش را به اصلاح طلبان نزدیکتر می‌داند.

همین شد که در سال 94 نامش در فهرست امید اصلاح طلبان برای انتخابات مجلس قرار گرفت و توانست با کسب بیش از یک میلیون و 440 هزار رای، نفر دوم تهران شود. او که البته در مجلس دهم، سه سال نایب رئیس دوم مجلس بود، در سال 98 برای حضور در انتخابات مجلس یازدهم از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد و حالا امیدوار است با تغییر رویه این شورا، در جمع نامزدهایی نهایی انتخابات 1400 حاضر باشد.

در سال‌های اخیر مواضع فرهنگی این مرد عرصه سیاست بخصوص درباره مسائل مربوط به زنان و موضوع حجاب، همواره با حاشیه‌های زیادی همراه شده است و همین اواخر صحبتهایش در پاسخ به سؤالی در کلاب‌هاوس منتقدانش را به حرکت درآورد و موجی از موضع‌گیری‌ها علیه و له او در فضای مجازی به راه افتاد.

اما سخنان سیاسی مطهری، همواره از سوی هواداران جریان اصلاحات به عنوان دلیلی محکم برای آزادگی‌اش مطرح شده است و حتی برخی معتقدند که او در بیان مواضع سیاسی، از جمله درباره موضوعاتی مانند لزوم رفع حصر یا انتقاد به نهادهای حاکمیتی مختلف، از عمده اصلاح‌طلبان صراحت لهجه بیشتری دارد.

با مطهری 64 ساله در حالی در استودیوی رکنا به گفت و گو نشستیم که کمتر از 6 هفته به برگزاری انتخابات 1400 باقی مانده است و هنوز شور و حال انتخابات قبلی در این دوره مشاهده نمی‌شود. او البته معتقد است که تغییر رویه شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌ها و حتی شاید به نتیجه رسیدن مذاکرات وین و امید به ایجاد گشایش اقتصادی، می‌تواند فضا را تغییر دهد. مطهری همچنین تاکید دارد که نباید به سراغ تحریم انتخابات رفت، چون این کار هیچ کمکی به ایجاد تغییر اساسی در کشور نمی‌کند.

این نامزد انتخابات 1400 می‌گوید صحبت‌هایش در آن جلسه کذایی در کلاب‌هاوس در پاسخ به یک سؤال، به گونه‌ای دیگر در رسانه‌ها بازتاب یافت. او همچنین تاکید دارد که با سخت‌گیری در زمینه حجاب مخالف است؛ البته این بخش از صحبت‌های استاد فلسفه دانشگاه تهران، نشان می‌دهد که مواضع امروز او با جملات 11 سال پیشش که گفته بود «دولت باید در مبادی ورودی دانشگاه‌ها از ورود دانشجویان بد پوشش جلوگیری کند» تا چه حد فرق کرده است و جالب‌تر این که وقتی در همین مصاحبه از او درباره حقوق بر زمین مانده زنان پرسیدیم، گفت که «من نمی دانم مشکلات خاص خانم‌ها دقیقا چه مواردی است.»

مطهری: مشارکت بالای مردم به رفتار شورای نگهبان بستگی دارد

نایب رئیس پیشین مجلس که در مصاحبه با ما تلویحا گفت که حاضر نیست به هیچ کدام از نامزدهای مطرح اصولگرا رأی بدهد، صحبت‌های ظریف در فایل صوتی اخیر را بیان واقعیت‌هایی دانست که پیش‌تر باید مطرح می‌شد. او در ادامه از وزیر امور خارجه بسیار تعریف و تمجید کرد و به صورت غیرمستقیم گفت که اگر تایید صلاحیت شود، اما احساس کند که رایش از ظریف کمتر است، بعید نیست که به نفع او کنار برود. با علی مطهری در آستانه انتخابات 1400 مصاحبه مفصلی داشتیم که آن را در ادامه می‌خوانید.

حدود شش هفته بیشتر به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری باقی نمانده، اما به نظر می‌رسد فضای انتخاباتی هنوز شور و حال لازم را پیدا نکرده است. به نظر شما استقبال مردم و گروه های سیاسی از این انتخابات چگونه خواهد بود؟

پاسخ: اکنون شور و حال زیادی در سطح جامعه برای انتخابات 1400 مشاهده نمی‌شود و فضای این انتخابات هنوز گرم نشده است، ولی من امیدوارم در فرصت باقی مانده تا انتخابات فضا گرم‌تر شود و این انتخابات به شکل رقابتی برگزار شود. البته عوامل مختلفی در رقابتی‌تر شدن فضا دخالت دارد که از جمله مهمترین آنها می‌توان به نوع رفتار شورای نگهبان در زمینه بررسی صلاحیت‌ها اشاره کرد. همچنین اگر مذاکرات وین به نتیجه برسد، راهی برای گشایش اقتصادی باز می‌شود و احتمالا افراد بیشتری در انتخابات شرکت خواهند کرد.

همچنین باید توجه داشت میزان مشارکت مردم در این دوره از انتخابات بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند پیام مهمی برای تمام دنیا از جمله کشورهای غربی، چین و روسیه داشته باشد؛ به نحوی که اگر در این انتخابات شاهد مشارکت بالایی باشیم، احتمالا این مساله در بهبود روابط خارجی و وضع اقتصادی کشور مؤثر خواهد بود.

پیش از این گفته بودید که «نباید یک نظامی رئیس جمهور شود». چرا با تصدی مسند ریاست جمهوری توسط نظامیان مخالفید؟

پاسخ: حرف من این بود که یک فرد نظامی در حالی که هنوز در یک نهاد نظامی عضویت دارد، خوب نیست که رئیس جمهور یا وزیر شود. ولی زمانی هست که یک شخص سابقه نظامی‌گری دارد، اما اکنون دیگر در آن نهاد خدمت نمی‌کند. به نظرم اشکالی ندارد که این فرد قدرت اجرایی را به دست بگیرد. ولی از نظر من منطقی نیست کسی که همین الان در ارتش یا سپاه خدمت می‌کند، بخواهد رئیس جمهور شود. به نظر می‌رسد تا زمانی که نامزدهای غیرنظامی هستند، نوبت به نظامیان نمی‌رسد.

مطهری: به صرف احتمال رد صلاحیت، نباید جلوی نامزدی افراد را گرفت 

این روزها نام افراد بسیاری از سوی احزاب گوناگون به عنوان نامزد انتخابات 1400 مطرح شده است و همچنین بسیاری از افراد خارج از فهرست‌های حزبی، اعلام نامزدی کرده‌اند. این در حالی است که به نظر می‌رسد بسیاری از این اشخاص توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شوند. به نظر شما، چرا این افراد در صورتی که می‌دانند احتمالا صلاحیتشان احراز نخواهد شد یا خودشان هم واقف هستند که توانایی ریاست جمهوری را ندارد، قصد دارند در انتخابات حضور پیدا کنند؟

پاسخ: این سوال را باید از خود آن افراد پرسید که چرا در عرصه انتخابات وارد می‌شوند، اما در هر صورت، مساله تایید یا رد صلاحیت اشخاص مختلف یک احتمال است و هر کسی ممکن است خودش را دارای صلاحیت بداند؛ بنابراین به صرف احتمال رد صلاحیت، نمی‌توان جلوی نامزدی افراد را گرفت. اما این که یک شخص اساسا توانایی ریاست جمهوری را نداشته باشد و وارد این عرصه شود، بستگی به خود اشخاص دارد و هر کسی می‌تواند خود را محک بزند و برای حضور یا عدم حضور در انتخابات ریاست جمهوری تصمیم بگیرد.

علاوه بر این، قانون هم می‌تواند محدودیت‌هایی را برای حضور افراد مختلف در فضای انتخابات ایجاد کند، همان طور که اخیرا دستورالعملی از سوی شورای نگهبان اعلام شده است که می‌تواند از ورود بسیاری از افراد به عرصه انتخابات جلوگیری کند.

اگر شما مسئولیت سنگین ریاست جمهوری را بر عهده بگیرید، با احزاب و جریانات سیاسی چگونه برخورد خواهید کرد؟

پاسخ: من معتقد به آزادی بیان هستم و تاکید دارم که منتقدان و مخالفان باید در اظهارنظرهای خودشان آزاد باشند. بنابراین معتقدم تا زمانی که یک گروه سیاسی دست به اقدامات عملی علیه نظام نزده است، می‌تواند در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی آزاد باشد. این یک اصل کلی است که قانون اساسی ما هم آن را تایید می‌کند، ولی متاسفانه گاهی ما در عمل محدودیت‌هایی را ایجاد کرده‌ایم که من آنها را قبول ندارم؛ چراکه به صرف اظهارنظر نمی‌توان برای کسی محدودیت ایجاد کرد و خط قرمز ما صرفا باید اقدام مسلحانه یا ایجاد آشوب و بلوا باشد.

در مصاحبه‌های قبلی مطلبی از شما نقل شده است مبنی بر این که «اگر آقایان رئیسی، قالیباف، دهقان، جلیلی و رضایی نامزد انتخابات باشند، به هیچ کدام رای نخواهم داد.» همچنین اخیرا این جمله از شما نقل شده است که «شاید آقای لاریجانی به نفع من کنار برود.» موضع کنونی شما نسبت به این دو جمله چیست؟

پاسخ: درباره مطلب اول منظور من این بوده است که وقتی خودم اعلام کاندیداتوری کردم، طبیعتا به شخص دیگری رای نمی‌دهم و به خودم رای خواهم داد. اما مطلب دوم را تکذیب می‌کنم، زیرا چنین حرفی نزدم که آقای لاریجانی به نفع من کنار خواهد رفت.

مطهری: اگر ظریف نامزد شود، بخت پیروزی دارد

* این روزها گمانه‌زنی‌های زیادی درباره احتمال حضور محمد جواد ظریف در عرصه انتخابات ریاست جمهوری مطرح می‌شود. این در حالی است که برخی کارشناسان معتقدند انتشار فایل صوتی اخیر می‌تواند خدشه‌ای به جایگاه سیاسی او وارد کرده باشد. نظر شما درباره نامزدی آقای ظریف و فایل صوتی اخیر چیست؟*

پاسخ: آقای ظریف یک فرد توانا در روابط بین الملل، سیاست خارجی و دیپلماسی است و وجودشان برای کشور مغتنم است و به نظر من هر کسی که در انتخابات پیروز شود، حتما باید از آقای ظریف در وزارت خارجه استفاده کند. اگر خود ایشان هم نامزد شود، فکر می‌کنم رای خوبی دارند و به نظر نمی‌رسد که انتشار فایل صوتی اخیر لطمه‌ای به ایشان زده باشد، چون صحبت‌های آقای ظریف بیان واقعیت‌هایی بود که باید زودتر از اینها بیان می‌شد. البته بسیاری از این حرفها را بیشتر مردم می‌دانستند و مطلب تازه‌ای نبود.

بنابراین به نظرم حملاتی که این روزها به آقای ظریف می‌شود، جوانمردانه نیست، ولی در هر صورت به نظر می‌رسد انتشار این فایل صوتی در مجموع بر محبوبیت آقای ظریف افزوده است و اگر ایشان وارد عرصه انتخابات شود، بخت پیروزی دارد.

آیا شما خودتان به آقای ظریف رای می دهید؟

پاسخ: اگر ما به مراحل بعدی انتخابات برسیم، باید ببینیم در روزهای پایانی میزان رای چه کسی بیشتر است و برای این که انتخاب بهتری انجام شود، ممکن است کسی به نفع دیگری کنار رود؛ اما همه چیز بستگی به نظرسنجی‌ها و میزان رای افراد در ایام منتهی به برگزاری انتخابات دارد.

در شبکه‌های اجتماعی این طور مطرح شده که پیش از فرا رسیدن زمان رسمی برای انتخابات ریاست جمهوری، به برخی کاندیداها گفته شده است که چون شما رد صلاحیت می‌شوید، بهتر است اصلا ثبت نام نکنید. آیا برای شما هم چنین پیامی آمده است؟

پاسخ: برای من چنین پیامی نیامده است و این مطلب را هم نشنیده‌ام که برای کسی چنین پیامی ارسال شده باشد.

بیان موضع مخالف با نظر نظام، به معنای عدم التزام عملی نیست

به صورت کلی نظر شما درباره عملکرد شورای نگهبان در انتخابات 1400 و روند بررسی صلاحیت‌ها چیست و آیا تصور نمی‌کنید که انتخابات به صورت تک حزبی پیش می‌رود؟

پاسخ: به نظر من هنوز باید منتظر روزهای بعدی بمانیم و ببینیم که در این دوره عملکرد شورای نگهبان چگونه خواهد بود و ممکن است این شورا تغییر رویه‌ای را در کار خود نسبت به انتخابات قبلی ایجاد کند؛ اما به طورکلی، من هم با ورود اشخاصی که شرایط عمومی برای تصدی سمت نمایندگی یا ریاست جمهوری را ندارند یا یک محکومیت مهم اقتصادی یا اخلاقی در کارنامه‌شان وجود دارد، مخالفم.

اما اشکال اصلی این است که گاهی شورای نگهبان برای تشخیص صلاحیت‌ها، به سراغ مواضع اجتماعی، سیاسی و اظهارنظرهای افراد می‌رود و اگر کسی در جایی انتقادی داشته یا نظری مخالف نظر رسمی نظام را مطرح کرده است، به بهانه این که این فرد التزام عملی به نظام ندارد، او را رد صلاحیت می‌کند. ما با این موضوع مخالفیم. اما طبیعی است که کسی با رد صلاحیت یک فرد به دلیل فساد مالی یا اخلاقی مخالف نیست.

ولی این که کسی در جایی نظری مخالف موضع رسمی نظام را مطرح کرده باشد، این به معنای عدم التزام عملی به نظام جمهوری اسلامی نیست، زیرا ممکن است کسی در بخشی از مواضع خود با نظام اختلاف‌نظر داشته باشد، اما در عمل نسبت به نظام التزام داشته باشد. این مشکلی است که در دوره‌های گذشته در نوع رفتار شورای نگهبان مشاهده شده است و باید ببینیم این شورا در انتخابات این دوره به چه صورت عمل خواهد کرد.

مطهری: حتما باید تلاش کنیم که تحریم ها برداشته شود

صرف نظر از مسائل سیاسی، این روزها مردم بیشتر از هر چیزی به دنبال ارائه برنامه‌های اقتصادی روشنی از سوی نامزدها هستند. جزئیات برنامه اقتصادی شما به عنوان یک نامزد انتخابات 1400، در صورت تداوم اعمال تحریم‌ها و در صورت رفع تحریم‌ها چیست؟

پاسخ: ما باید تلاش کنیم تا زودتر از این تحریم‌ها خارج شویم، چون تا زمانی که تحریم‌ها به همین شکل فعلی وجود دارد، نمی‌توانیم به یک شرایط عادی اقتصادی بازگردیم و رفاه قابل قبولی برای مردم ایجاد کنیم. بنابراین ما باید تلاش کنیم که حتما تحریم‌ها برداشته شود. البته به موازات این کار باید به خنثی‌کردن تحریم‌ها و بهره‌گیری از توان داخلی و افزایش تولید بپردازیم. به طور کلی باید برای رشد اقتصادی کشور تلاش کنیم؛ رشد اقتصادی نیز بر اثر سرمایه‌گذاری بیشتر و تاسیس کارخانجات جدید و احیای صنایعی که در شرایط رکود قرار گرفته‌اند، ایجاد خواهد شد و به این صورت امکان اشتغال برای مردم خصوصاً جوان‌ها فراهم می‌شود.

سرمایه‌گذاری بیشتر برای توسعه اقتصادی نیز یا باید داخلی باشد یا خارجی؛ در داخل کشور نیز باید میدان بیشتری به بخش خصوصی بدهیم. اکنون دست دولت بسته است و برای سرمایه‌گذاری باید بیشتر از ظرفیت بخش خصوصی استفاده کرد. برای سرمایه‌گذاری خارجی نیز گذشته از قرارداد با کشورهای دیگر می‌توان از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور استفاده کرد. زیرا بخش زیادی از ایرانیان سرمایه‌های کلانی دارند و اگر ما آنها را تشویق کنیم که سرمایه‌هایشان را به ایران بیاورند و البته امنیت ذهنی و اطمینان خاطر لازم برای سرمایه‌گذاری در کشور را برای این افراد ایجاد کنیم، قطعا بسیاری از آنها تمایل دارند که در ایران سرمایه‌گذاری کنند و به این ترتیب، ما می‌توانیم به رشد اقتصادی مناسبی دست یابیم، اما تا زمانی که رشد اقتصادی ایجاد نشود، هیچ رونقی در کشور به وجود نخواهد آمد.

در این شرایط، اگر تحریم‌ها برداشته شود، طبیعتا امکان فراهم کردن بسترهای رشد اقتصادی آسان‌تر است، اما اگر قرار باشد همچنان در همین شرایط باقی باشیم، باید ابتکار عمل‌های زیادی به خرج دهیم تا بتوانیم از اقشار ضعیف جامعه حمایت کنیم؛ چون با تداوم وضعیت کنونی ممکن است توان قشر ضعیف به آخر برسد و بنابراین حتما باید کاری کنیم که خیال قشر ضعیف و بخشی از قشر متوسط جامعه از تامین کالاهای اساسی‌شان راحت شود. یعنی مردم باید مطمئن باشند که در طول هر ماه می‌توانند مقدار مشخصی از کالاهای اساسی را با قیمت نازل تهیه کنند. البته باید برای تمام خانواده‌ها چنین تدبیری را در نظر گرفت و طبیعتا در آن شرایط، برخی خانواده‌های ثروتمند از حق خودشان استفاده نخواهند کرد و سهم خود را به فقرا خواهند داد. اجرای چنین برنامه‌ای دو حسن خواهد داشت، اولا باعث می‌شود نگرانی بسیاری از خانواده‌ها درباره تامین کالاهای اساسی برطرف شود و ثانیا نشان می‌دهد که ایران برنامه‌ریزی بلندمدتی برای مقاومت در برابر تحریم ها دارد.

روشن است که حتی در صورت تداوم تحریم‌ها باید تمام توان خود را برای افزایش تولید به کار بگیریم، همان طور که در سال‌های اخیر تحت تحریم‌های شدید قرار داشتیم، بسیاری از تولیدات داخل ما رونق پیدا کرد و پیشرفت‌های مناسبی در برخی صنایع در همین سال‌ها حاصل شد. اما نمی‌توان گفت که به خاطر این پیشرفت‌ها، ما نباید به دنبال رفع تحریم‌ها برویم. علاوه بر این ما هر مقدار هم تولیدمان را بالا ببریم، وقتی همچنان با مشکل مبادلات بانکی دست و پنجه نرم می‌کنیم، چطور می‌توانیم کالاهایمان را به کشورهای دیگر صادر کنیم و ارز حاصل از آن را به کشور بازگردانیم.

از این رو، بهترین کار این است که هر دو برنامه را هم‌زمان با یکدیگر پیش ببریم، یعنی هم به شدت به دنبال رفع تحریم‌ها باشیم و هم فرض را بر این بگذاریم که تحریم ها در آینده نزدیک رفع نخواهد شد و لازم است برای آن شرایط نیز برنامه‌ریزی کنیم.

مطهری: با وجود تحریم ها، کسی نمی‌تواند به جوانان قول قابل توجهی بدهد

در دوره‌های قبلی انتخابات، نامزدها همواره وعده‌هایی درباره بهبود اوضاع معیشتی جوانان، کاهش آمار بیکاری و حتی به‌کارگیری نسل جوان در سمت‌های مدیریتی مطرح کرده‌اند، اما در بسیاری از موارد، وعده‌های داده شده به جوانان، به نتیجه نرسیده و همین مساله باعث ایجاد نوعی ناامیدی در میان نسل جوان شده است. با توجه به این که برای پرشور بودن انتخابات پیش رو، این جوانان هستند که باید بیشترین توجه را به صندوق رای داشته باشند، شما چه برنامه‌ای برای بهبود شرایط زندگی این قشر دارید؟

پاسخ: اگر ما همچنان در شرایط کنونی باقی بمانیم، خیلی نمی‌توان برای بهبود اوضاع زندگی به جوان‌ها قول داد. یعنی هیچ نامزدی نمی‌تواند بگوید که اگر من سر کار بیایم برای مردم و بخصوص جوانان یک انقلاب اقتصادی ایجاد می‌کنم؛ چون در حال حاضر دست دولت بسته است و وقتی خود دستگاه اجرایی با کسری بودجه مواجه است، چگونه یک نامزد می‌تواند قول بدهد که به جوانان وام کلان اشتغال خواهد داد؟

اما اگر ما بتوانیم با تلاش برای رفع تحریم‌ها و برنامه‌ریزی مناسب، رشد اقتصادی را در کشورمان رقم بزنیم، قطعا به دنبال آن شرایط بهتری در زندگی جوانان ایجاد خواهد شد. یعنی وقتی ما بتوانیم سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی داشته باشیم و کارخانجات جدید تاسیس کنیم و برنامه‌های عمرانی بیشتری را اجرا کنیم، طبیعتا اشتغال مناسبی ایجاد خواهد شد و بسیاری از جوانان بیکار در مشاغل مختلف استخدام خواهند شد.

در شرایط دشوار اقتصادی کنونی، فرضا ما برای هر جوان یک وام 100 میلیون تومانی اشتغال در نظر بگیریم یا برای کارگاه‌های کوچک تسهیلات مختلفی را فراهم کنیم، این اقدامات با وجود تحریم‌ها چندان کارساز نخواهد بود و صرفا به عنوان یک مسکن اقتصادی عمل می‌کند و مشکل اشتغال را حل نخواهد کرد.

بنابراین مساله اساسی یعنی ایجاد شغل برای آحاد جامعه، با وجود تحریم‌ها به راحتی حل نمی‌شود. در شرایط فعلی اگر مدیریت قویتری دولت را به دست گیرد حداکثر 10 تا 20 درصد می‌تواند وضع معیشت مردم را بهبود ببخشد.

در این میان، به نظر می‌رسد شاید بخشی از مشکلات جوانان با رجوع به تفکرات نوین خود آنها حل شود. آیا شما تصمیم دارید در صورت پیروزی در انتخابات، در کنار مشاوران باتجربه، از جوانان هم در بدنه مدیریتی دستگاه اجرایی استفاده کنید تا آنها، خودشان برای بالا بردن سطح زندگی‌شان برنامه‌ریزی کنند؟

پاسخ: بله، قطعا باید این کار انجام شود؛ بخصوص که اکنون جوان‌های ما با مهارت‌هایی آشنا شده‌اند که نسل گذشته چندان به آنها آشنا نیست. به طور مثال، در حال حاضر استارت‌آپ‌ها و سایر مشاغل جدید توسط جوان‌ها اداره می‌شود و نسل جوان در سال‌های اخیر توانسته‌اند ابتکارهای بسیار متنوعی را برای اشتغالزایی اجرا کنند.

بنابراین حتما دولت باید از این جوانان، تجربه‌هایشان و ابزارهای جدیدی که در فضای مجازی به کار می‌برند، استفاده کند و لازم است که دستگاه اجرایی از نسل جوان چه به عنوان مدیر و چه به عنوان مشاور در حوزه‌های نوین استفاده کند؛ بخصوص که این روزها شرکت‌های خصوصی در همین زمینه با یکدیگر رقابت می‌کنند و هر کدام در تلاش هستند تا از مهارت‌های جدید جوانان بیشترین استفاده را ببرند.

مطهری: می توانستم پاسخ آن خانم در کلاب هاوس را ندهم

صحبت‌های شما درباره زنان در گفت و گوی قبلی‌تان در شبکه اجتماعی کلاب هاوس، موجی از واکنش‌ها را در پی داشت و سوءتفاهم‌های بسیاری را ایجاد کرد. البته شما 12 سال در مجلس حضور داشتید و حتما می‌دانید که زنان ایرانی سال‌هاست که به دنبال به نتیجه رسیدن بسیاری از حقوق اجتماعی و اقتصادی خود هستند. اما سخنان شما درباره پوشش بانوان، این تصور را در جامعه زنان ایجاد کرد که مردان عرصه سیاست، گویی بیشتر از این که به حقوق اجتماعی و اقتصادی زنان توجه داشته باشند، به ظاهر آنها توجه می‌کنند. حال اگر شما رئیس جمهور شدید، برای سرعت بخشیدن به روند تامین حقوق مختلف زنان چه برنامه‌ای دارید و اساسا مساله پوشش بانوان تا چه حد برایتان اولویت دارد؟

پاسخ: ابتدا باید توجه داشته باشید که اظهارنظرهایی که در یک نشست یا مصاحبه مطرح می‌شود، بستگی به سوالات پرسش‌کنندگان دارد. بنابراین وقتی درباره حجاب و پوشش سوال می‌شود، جواب در همین زمینه خواهد بود و وقتی هم که درباره حقوق زنان پرسش می‌شود، پاسخ متناسب با همین مساله خواهد بود.

اما در برنامه‌ای که شما به آن اشاره می‌کنید، صحبت‌های عجیب و غریبی مطرح شد، از جمله این که یک خانم گفت که در کشورهای اروپایی مردان و زنان به صورت عریان در کنار دریا حضور دارند و آقایان چنان تهذیب نفس کرده‌اند که هیچ مشکلی برایشان ایجاد نمی‌شود و هیچ کدام تحریک نمی‌شوند.

من هم متناسب با این صحبت‌های ایشان، آن پاسخ را دادم، اما متاسفانه این مساله به صورت دیگری در رسانه‌ها منعکس شد، یعنی بسیاری از رسانه‌ها یک جمله خاصی را از صحبت‌های من برداشت کردند و به ویژه کلمه «تحریک» را که از طرف سؤال‌کننده مطرح شده بود، بازتاب دادند و بدون این که سوال و جواب را بنویسند، تیترهایی زدند که منعکس‌کننده نظر من نبود. به قول خودشان می‌خواستند کلیک‌خور مطلب زیاد باشد، اما اصلا به آبروی اشخاص فکر نکردند.

بنابراین بحث‌هایی که در آن نشست مطرح شد، بحث‌های خاصی بود که به خاطر صحبت‌های آن خانم بیان شد و اصلا نمی‌دانم که چرا ایشان ناگهان آن سؤال را مطرح کرد و من اساسا می‌توانستم پاسخشان را ندهم. ضمن این که مسائلی از این دست، مسائل علمی است که جنبه‌های روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و فلسفی دارد و جای آن در یک نشست سیاسی و انتخاباتی نیست.

وقتی هم که ما این مسائل را مطرح می‌کنیم، ممکن است برخی از خبرنگاران اصلا متوجه صحبت ما نشوند و مطلب را به گونه دیگری منعکس کنند. مثلاً من گفتم انسان استعدادها و ویژگی‌هایی مختص به خود دارد و برخی استعدادهای او نیز با حیوان مشترک است، اما برخی رسانه‌ها کلمه «حیوان» را به معنای توهین تلقی کردند. این در حالی است که حیوان از نظر فلسفی یعنی موجود دارای حیات.

صرف نظر از این موضوع خاص نیز من تا کنون چند بار در مصاحبه‌هایم گفته‌ام که امروز موضوع «حجاب» مساله اصلی کشور ما نیست، چون اکنون بیشتر خانم‌ها و آقایان روی اعتقاد خودشان پوشش اسلامی را رعایت می‌کنند و شرایط به گونه‌ای است که شاید 80 درصد خانم‌ها حجاب کامل دارند و برخی هم به طور نسبی رعایت می‌کنند و حکومت هم کاری با آنها ندارد. در مجموع وضع حجاب در کل کشور قابل قبول است ولی برخی افراد به آن دامن می‌زنند.

مطهری: نمی توان گفت زنان ایرانی تحت تبعیض قرار دارند 

البته اکنون لوایح حمایتی زیادی در حوزه زنان وجود دارد که سال‌هاست در مجلس خاک می‌خورد و علاوه بر این، بانوان ایرانی دارای حقوق عقب مانده بسیاری در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی هستند. این در حالی است که در تمام ادوار انتخابات، نامزدها وعده‌های زیادی برای حل مشکلات زنان داده‌اند، اما هنوز بخش زیادی از لوایح مربوط به زنان به نتیجه نرسیده و بسیاری از حقوق آنها تامین نشده است. شما برای حل این مساله چه برنامه‌ای دارید؟

پاسخ: به نظر من این طور نیست که بانوان ما نسبت به بانوان سایر کشورها مشکلات بیشتری داشته باشند. بسیاری از مشکلات، مسائل عمومی است و مشکلاتی است که آقایان هم دارند. بنابراین نمی‌توان گفت که اکنون زنان ایرانی با چندین مشکل اساسی مواجه هستند. البته ممکن است یکی دو مورد باشد، ولی آن طور نیست که بگوییم در ایران حقوق زنان به طور کلی نادیده گرفته می‌شود. ریشه این نگاه این است که فکر می‌کنند تساوی حقوق زن و مرد به معنی تشابه حقوق آنهاست، در حالی که این مطلب درست نیست. استاد مطهری این مطلب را در آثارشان به خوبی تشریح کرده‌اند. بخصوص که بعد از انقلاب، حضور اجتماعی‌ خانم‌ها نسبت به قبل از انقلاب بیشتر شده است و اکنون رفته رفته تعداد تحصیلکرده‌های زن از مردان بیشتر می‌شود؛ چراکه در سال‌های اخیر عمدتا تعداد دختران دانشجو از تعداد پسران دانشجو بیشتر بوده است. مواردی از این دست نشان می‌دهد که نمی‌توان گفت در ایران، علیه زنان تبعیض قابل توجهی وجود دارد.

البته ممکن است در برخی موارد حقوق زنان تضییع شده باشد و طبیعتا هر کسی که رئیس جمهور شود، باید این مسائل را دنبال کند و اگر نیاز به وضع قانون در این زمینه هست، رئیس جمهور باید به مجلس لایحه بدهد و برای حل این موارد خاص، پیگیری‌های لازم را انجام دهد. البته من نمی‌دانم که شما راجع به موضوع خاصی در زمینه زنان صحبت می‌کنید یا خیر.

بله، در این زمینه به طور مثال می‌توان گفت که سال‌هاست لایحه منع خشونت علیه زنان در مجلس بلاتکلیف مانده یا مثلا سال‌هاست که مادران مجرد با مشکلات زیادی حتی در زمینه ثبت نام فرزندان خود در مدارس دست و پنجه نرم می‌کنند. موارد این چنینی در حوزه زنان در ایران زیاد است، اما بسیاری از این موارد در جوامع مترقی حل شده است. این در حالی است که بیش از 13 سال است، فقط یکی از لوایح حمایتی مربوط به زنان در مجلس خاک می‌خورد و بارها نمایندگان زن مجلس تاکید کرده‌اند که نمایندگان مرد و مسئولان دولتی باید به حقوق زنان توجه بیشتری داشته باشند و در کنار برنامه های اقتصادی، به لوایح مربوط به زنان توجه بیشتری کنند. اما این بی توجهی ها موجب تشدید خشونت علیه زنان در سطح جامعه و تضییع بیشتر حقوق آنها شده است.

پاسخ: در ابتدای پاسخ به این سوال شما باید عرض کنم این طور نیست که لزوما این مسائل در کشورهای پیشرفته حل شده باشد؛ به طور مثال، مساله خشونت علیه زنان در تمام دنیا مطرح است و در خبرها مشاهده می‌کنیم که این مشکل در انگلستان، آمریکا و بسیاری از کشورهای اروپایی به نحو شدیدتری وجود دارد و این طور نیست که خشونت علیه زنان مختص ایران یا دیگر کشورهای شرقی باشد.

ضمن این که در سال‌های اخیر برخی اقدامات نیز در مجلس یا دولت برای حل مسائل بانوان انجام شده است؛ مثلا در مجلس دهم تکلیف خانم‌هایی که با یک تبعه غیرایرانی ازدواج کرده‌اند و بچه‌دار شده‌اند، مشخص شد. این در حالی است که مدت‌ها تکلیف فرزندان این زنان مشخص نبود و آنها نمی‌توانستند درس بخوانند و پیشرفت کنند. علاوه بر این، در مجلس دهم برای جلوگیری از ازدواج دختران زیر 13 سال طرحی ارائه شد که اگرچه به نتیجه نرسید، اما بازهم مطرح شدن این بحث در مجلس تا حدودی توانست فضا را در این زمینه بهتر کند.

به هر حال اگر چنین مواردی باشد، همه اینها قابل پیگیری است و من نمی‌دانم مشکلات خاص خانم‌ها دقیقا چه مواردی است و در کجاها تبعیض وجود داشته که باید برای رفع آن اقدامات لازم انجام شود.

مطهری: محتوای غیراخلاقی فضای مجازی فیلتر شود؛ اظهار نظرها آزاد باشد

* نظر شما درباره فیلترینگ و محدودیت های اعمال شده بر شبکه های اجتماعی چیست؟*

پاسخ: این که یک موضوعی در جامعه مطرح شود و عکس‌العمل‌های زیادی در فضای مجازی داشته باشد، بد نیست و اتفاقا نشانه رشد جامعه است، زیرا اگر یک جامعه نسبت به مسائل مختلف بی‌تفاوت باشد، در آن صورت باید نگران بود؛ بنابراین هیچ اشکالی ندارد که درباره یک موضوع خاص، اظهار نظرهای مختلفی در فضای مجازی مطرح شود و حتی پویش‌های مختلفی به راه بیفتد و هر کسی حرف خودش را بزند.

من با فیلتر شدن اظهارنظرها مخالفم، ولی نکته مهم اینجاست که ما در فضای مجازی بعضا با فضای غیراخلاقی هم مواجه هستیم که این گونه محتوا می‌تواند روی اراده ملت تاثیر منفی بگذارد. اگر این امکان فراهم باشد که بتوان صرفا بخش‌های غیراخلاقی فضای مجازی را حذف کرد، باید انجام داد و سایر بخش‌ها در دسترس عموم مردم باشد؛ چون بخش‌های نامناسب فضای مجازی می‌تواند تاثیر زیادی در متلاشی کردن خانواده‌ها داشته باشد. اما اگر مقصود از فیلترینگ، بستن راه اظهار نظر باشد، من با این کار مخالفم.

البته در این شرایط، توان فنی کشور هم باید مد نظر قرار گیرد که آیا اصلا امکان فیلتر کردن موارد غیراخلاقی و باز گذاشتن سایر بخش‌های اینترنت وجود دارد یا خیر. به همین دلیل، ما باید بیشتر روی تصمیم و اراده خود مردم تکیه کنیم و کاری انجام دهیم که خود خانواده‌ها، جوانان و نوجوانان با اراده خودشان، به سراغ محتوای غیراخلاقی نروند.

اما در زمینه آزادی بیان و اظهار نظرهای مختلف در فضای مجازی، ما نباید هیچ محدودیتی ایجاد کنیم هرچند ممکن است برخی افراد نظراتی مخالف سیاست‌ها و مواضع رسمی نظام داشته باشند. به نظرم هیچ اشکالی ندارد که موضوعات مختلف در فضای مجازی مورد بحث قرار گیرد. همچنین ما نباید انتقاد کردن را به معنای توهین تلقی کنیم و فرضا اگر کسی در فضای مجازی انتقادی را مطرح کرد، با او به عنوان این که به مقامات کشور توهین کرده است، برخورد کنیم.

من معتقدم که فضای نقد باید باز باشد نه فقط در فضای مجازی، بلکه در همه جا باید امکان نقد فراهم باشد و تنها خط قرمز ما برای برخورد، باید اقدام مسلحانه یا اقدامات عملی علیه نظام مانند ایجاد آشوب و بلوا باشد.

اگر شرایطی که گفتید پیش بیاید، شما چه اقدامی انجام می‌دهید؟ آیا برای معترضان حکم تیر صادر می‌کنید؟

پاسخ: خیر، من معتقدم که این مسائل باید با تدبیر حل شود. اگر ما اعتراض را از ابتدا به رسمیت می‌شناختیم و شرایط را به گونه‌ای فراهم می‌کردیم که مردم بتوانند به راحتی حرف خودشان را بزنند و حتی راهپیمایی کنند، دیگر وضعیت به این شکل درنمی‌آمد که اندک تجمع و اعتراضی بلافاصله به درگیری کشیده شود.

ولی متاسفانه ما اعتراض و نیز شیوه برخورد با اعتراضات را تمرین نکرده‌ایم و اگر از سال ها قبل، کاری می‌کردیم که گروه های مختلف بتوانند تجمعات اعتراضی مسالمت‌آمیز خود را برگزار کنند، دیگر شرایط به این شکل نبود. این موضوعی است که در قانون اساسی هم پیش بینی و تصریح شده است که هرگونه راهپیمایی، مگر این که مسلحانه یا مخل به مبانی اسلام یعنی مخالف یک حکم مسلم اسلام باشد، آزاد است.

اگر ما از ابتدا اجازه می دادیم که این کار انجام شود، مردم هم یاد می‌گرفتند که چگونه باید اعتراضاتشان را مطرح کنند. در آن صورت، می‌توانستیم زمان و محل اعتراض را با گروه‌های معترض هماهنگ کنیم و برقراری نظم راهپیمایی‌ها را هم به خود این گروه‌ها بسپاریم و حتی صدا و سیما هم می‌توانست به جمع معترضان می‌آمد و صحبت‌های آنها را بازتاب دهد.

بنابراین اگر ما عادت به انجام چنین رفتارهایی در مواجهه با اعتراضات می‌کردیم، اتفاقاتی مانند آبان 98 در کشورمان کمتر رخ می‌داد. درست است که گاهی در صحبت‌هایمان می‌گوییم که مردم حق اعتراض دارند، اما در عمل با این کار مخالفت می‌کنیم. به خاطر همین، وقتی موضوعی پیش می‌آید و مردم اعتراض می‌کنند، خیلی زود این اعتراضات به درگیری کشیده می شود.

این مساله باید به مرور حل شود و بالاخره ما باید در نحوه اعتراض و شیوه مواجهه با اعتراضات تمرین کنیم، یعنی چند بار باید اجازه دهیم که مردم به صورت مسالمت‌آمیز اعتراض کنند و با آنها برخورد نکنیم. در این شرایط اگر مردم ببینند که هیچ مساله خاصی نیست و می‌توانند به راحتی اعتراضات خود را مطرح کنند و خود نظام هم ببیند که هیچ خطری تهدیدش نمی‌کند، کم‌کم اعتراضات مردمی شکل طبیعی به خود می‌گیرد و کمتر درگیری‌هایی از این دست در کشور پیش می‌آید.

مطهری: جایگزینی برای جمهوری اسلامی نیست؛ همین نظام را اصلاح کنیم

اکنون در کشورمان با جمعیت نه چندان اندکی مواجهیم که شاید در جایگاه برانداز قرار نداشته باشند، اما مطالباتی داشتند که در انتخابات قبلی به نتیجه نرسیده است و اکنون شعار «نه به رای» را انتخاب کرده اند. البته شاید بسیاری از این افراد با تمام حاکمیت مخالف نباشند، اما چون احساس می کنند که صدایشان شنیده نمی‌شود، تصمیم گرفته‌اند که در انتخابات شرکت نکنند. نگاه شما به شعار «نه به رای» و علت انتخاب این شعار از سوی بخش قابل توجهی از جامعه چیست؟

پاسخ: همه افراد در کار خودشان آزاد هستند و این افراد هم به هر حال قشری از جامعه هستند که حق دارند نظرشان را مطرح کنند و چون دست به اقدام عملی نمی‌زنند، نباید نسبت به آنها حساسیت خاصی نشان دهیم. هرچند که من با نظر این افراد مخالفم و فکر نمی‌کنم بتوان با تحریم انتخابات، تغییری در کشور ایجاد کرد.

البته به نظر می‌رسد ریشه تصمیم این افراد این است که می‌گویند ما هر کسی را که انتخاب کردیم، در نهایت دیدیم که تغییری در کشور ایجاد نشد، بنابراین به این نتیجه رسیده‌اند که بهتر است در انتخابات شرکت نکنند تا مشارکت پایین بیاید و شاید در آن صورت نظام به این نتیجه برسد که باید تغییری اساسی در کشور ایجاد کند.

اما راه ایجاد تغییر اساسی در کشور، این نیست؛ بخصوص که با یک انتخاب خوب، قطعا می‌توان تغییراتی را ایجاد کرد. البته ممکن است که ما هیچ وقت نتوانیم به سقف مطالباتمان برسیم، اما با انجام یک انتخاب مناسب، شاید به 70 درصد مطالبات‌مان دست پیدا کنیم. همان طور که در گذشته هم این انتخاب‌های مردم بی‌تاثیر نبوده است. مثلا در دوره آقای خاتمی تغییرات مهمی در کشور ایجاد شد، از جمله این که فضای نسبتا مناسبی برای آزادی بیان فراهم شد و مساله قتل‌های زنجیره‌ای فاش شد و مشخص شد که گروه‌هایی در وزارت اطلاعات وجود دارند که فکر می‌کنند به بهانه حفظ نظام می‌توانند هر کاری انجام دهند و حتی دست به آدمکشی بزنند. همین که در آن دوره مسئولان دولت حاضر شدند در این زمینه با مردم صحبت کنند، نشان می دهد که انتخاب آقای خاتمی باعث ایجاد تغییرات مثبتی در کشور شده بود.

مطهری: روحانی نبود جنگ می شد

حتی در دولت آقای روحانی نیز شاهد برخی تغییرات مثبت بوده‌ایم؛ اگر ایشان در سال 92 انتخاب نمی‌شد، احتمال این که کشور به سمت جنگ پیش برود، وجود داشت؛ چون ایران در ذیل بند هفتم منشور ملل متحد قرار داشت و همین مساله می‌توانست منجر به صدور مجوز سازمان ملل برای حمله به ایران شود. اما همین که این دولت توانست با دستیابی به توافق برجام این مساله را حل کند، نشان می دهد که انتخاب آقای روحانی توسط مردم حداقل در این زمینه باعث ایجاد تغییرات خوبی در کشور شد.

حالا این که بعدا برجام به درستی اجرایی نشد، حرف دیگری است؛ البته بخشی از علت همین اجرا نشدن درست برجام نیز ناشی از کارشکنی‌های داخلی بود و بعد هم پدیده ای به نام ترامپ، باعث به نتیجه نرسیدن این توافق شد. اما در مجموع دستیابی به برجام بر ما ثابت کرد این طور نیست که هر کسی در کشور رئیس جمهور باشد، هیچ تفاوتی برای آینده مردم نداشته باشد، زیرا اگر در سال 92 فرد تندرویی به جای آقای روحانی انتخاب می شد، واقعا ممکن بود که کشورمان وارد یک جنگ تازه شود.

بنابراین نباید بگوییم که شرکت در انتخابات هیچ سودی به حال ما ندارد و بهتر است اصلا شرکت نکنیم، بلکه باید وارد عرصه انتخابات شویم و از امکان صندوق رای که در اختیار ما قرار دارد، استفاده کنیم و تلاش کنیم حتی 20 تا 30 درصد هم که شده برای کشورمان تغییر ایجاد کنیم و نسبت به این مساله ناامید نشویم. چون اگر که بگوییم هیچ راهی برای شرکت در انتخابات نیست و اساسا اصل نظام باید تغییر کند، در آن صورت سوال اصلی این است که چه چیزی باید جایگزین این نظام شود؟ یعنی فرض کنیم که اصلا بخواهیم نظام را تغییر دهیم، واقعا چه کسی قرار است قدرت را به دست گیرد؟ مثلا مجاهدین خلق بر سر کار بیایند؟ جنایتکاری این گروه که بر تمام جهان ثابت شده است.

بنابراین هیچ جایگزینی نیست و ما باید همین نظام فعلی را اصلاح کنیم. البته قبول دارم که در برخی موارد، بعضی نهادها تندروی می‌کنند یا در برخی موارد، حقوق مردم و آزادی بیان نادیده گرفته می‌شود. اما این موارد را باید در چارچوب همین نظام اصلاح کنیم و به نظرم این کار شدنی است، البته به شرط این که مشارکت بالایی در انتخابات داشته باشیم. چون وقتی مشارکت پایین باشد، یک گروه خاص در انتخابات پیروز می‌شوند، اما هر مقدار که مردم بیشتر در انتخابات شرکت کنند، احتمال انتخاب شدن فرد اصلح بیشتر است.

از این لحاظ، من معتقدم که مردم باید به صورت فعال در انتخابات شرکت کنند، حتی با وجود این که قبول داریم برخی عملکردها درست نیست و حتی ممکن است در همین انتخابات هم شورای نگهبان با همان رویه قبلی وارد شود و بسیاری از افراد صالح را از گردونه رقابت حذف کند، ولی چاره‌ای نداریم و به نظر من، قهر کردن با صندوق رای و تحریم انتخابات راه درستی برای ایجاد تغییر در کشور نیست.آخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.