ایران در وضعیت خطر / "فرونشست زمین" در حال متروکه کردن ایران+ فیلم و جزئیات

فرونشست های زمین در ایران همراه با گسترش خشکسالی خبر ترسناک و زنگ خطری بلند است.

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، فرونشست زمین در اصفهان در وضعیت فوق بحران قرار گرفته است.فرونشست زمین "بمب ساعتی" است. تعداد چاه‌های عمیق در ‎ مرکز ایران رو به افزایش است.

فرونشست زمین "بمب ساعتی" است که مطالبه جدی مردمی برای رسیدگی به آن را به همراه ندارد.خطر آرام آرام دارد بزرگ بزرگ تر میشود و "ما" حواسمان نیست.

کدام استان ها بیشتر در خطر

استان‌های تهران و اصفهان، از جمله حادترین محدوده‌های کشور از نظر میزان فرونشست زمین هستند.

علل فرونشست زمین

استخراج بیش از حد آب‌های زیرزمینی یکی از علل اصلی فرونشست زمین است. فرونشست زمین بر این اساس، عمدتا در زمین‌های کشاورزی واقع در حاشیه شهرها و روستاها رخ داده است که از رسوبات یا خاک ریزدانه تشکیل شده‌اند.

مطالعات سازمان زمین‌شناسی نشان می‌دهد که فرونشست در همه دشت‌های ایران که «دارای آب شیرین قابل برداشت هستند، وجود دارد»؛ و دیگر دشتی در ایران وجود ندارد که از فرونشست به دور باشد.

بی‌توجهی مسئولان نسبت به داده‌ها و مطالعات خطرناک است. هشدارهای لازم نسبت به رخداد فرونشست زمین باره و بارها از سوی کنشگران محیط زیست داده است ولی برنامه ریزی دولتی هیچ!

29 استان ایران در وضعیت خطر

از ۳۱ استان کشور ۲۹ استان در خطر پدیده فرونشست زمین قرار دارند و لازم است مسوولان تصمیمات قاطع در این زمینه بگیرند.فرونشست دارد ایران را متروکه و ویران میکند.

هشدار سازمان زمین‌شناسی درباره فرونشست زمین در ایران

رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی با بیان اینکه میزان آبی که درون زمین فرو می‌رود، با میزان آب استخراج شده متناسب نیست، گفت: همین امر باعث بروز پدیده فرونشست در همه جای کشور به جز استان‌های گیلان و مازندران شده است.

دکتر علیرضا شهیدی با تاکید بر اینکه پیش‌بینی می‌شود استان‌های گیلان و مازندران نیز طی سال‎‌‍‌های آینده دچار فرونشست شوند، افزود: از ۶۰۶ دشت موجود در کشور بیش از ۳۰۰ دشت ممنوعه هستند، به گونه‌ای که این دشت‌ها دچار وضعیت قرمز شده‌اند و بقیه دشت‌ها نیز شرایط مناسبی ندارند.

وی دشت‌های استان اصفهان را یکی از بحرانی‌ترین مناطق کشور دانست که با فرونشست جدی مواجه است، اظهار کرد: میزان فرونشست در شهر اصفهان حدود ۱۶ سانتی‌متر است و متاسفانه زبانه‌های فرونشست وارد شهر شده و قسمت‌های مرکزی و بافت تاریخی شهر نیز تحت تاثیر قرار گرفته است.

شهیدی با بیان این‌که در تهران نیز میزان فرونشست بسیار زیاد است، گفت: گفته می‌شود تهران روزی یک میلیمتر دچار فرونشست می‌شود که عدد بسیار زیادی است.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور روز دهم مهرماه یادآور شد: بر اساس آمارهای موجود در اتحادیه اروپا اگر در منطقه‌ای ۴ میلیمتر فرونشست ایجاد شود، آن منطقه وارد شرایط بحرانی می‌شود و وقتی ما در ایران صحبت از سانتیمتر می‌کنیم، باید متوجه شویم که دچار شرایط بسیار حادی شده‌ایم.

عوامل انسانی ایجاد کننده فرونشست بیشتر از گذشته

محمد آریا منش که دارای دکتری تخصصی ژئوفیزیک ومتخصص هیدروژئولوژی نیز 17 تیرماه 1400 نرخ سالیانه فرونشست در حدفاصل دشت فسا و جهرم را ۵۴ سانتی متر و در جنوب شهر تهران ۳۶ سانتی‌متر عنوان کرد و گفت: بر اساس اعلام مجامع بین المللی چهار میلی متر فرونشست باید بحران محسوب شود، در مقیاس جهانی رقم فرونشست تاکنون حداکثر ۳۲ سانتی متر بوده است.

آریا منش اضافه کرد: این روزها بیش از گذشته به عوامل انسانی این پدیده مخرب اشاره می شود. فعالیت‌های انسانی شامل پمپاژ بیش از اندازه آب سفره های آب زیر زمینی، نفت و گاز از منابع زیرسطحی، انحلال و تخریب آبخوان‌های سنگ آهکی، تخلیه و فروپاشی معادن زیرزمینی، زهکشی خاک‌های آلی و مرطوب‌سازی خاک‌های خشک در مناطق بیابانی است. اما در برخی از مناطق فعالیت‌های طبیعی منجر به ایجاد نشست می‌شود.

وی افزود: گاهی عوامل انسانی مستقیما باعث زمین نشست نمی شود بلکه زمینه های گسترش زمین‌نشست را به طور ثانویه سبب می شود. از آن جمله تغییرات اقلیمی  است که ناشی از تشعشات رادیویی و امواج ماهواره ای است که می تواند در کاهش بارندگی و سایر نزولات جوی سهم جدی را ایفا نماید. در نتیجه زمین نشست، تخریب جاده ها، فروریزش تونل ها، نشست بناهای مسکونی، جابجایی ریل های آهن و دهها رویداد تلخ دیگر رخ می دهد که وجهه اجتماعی این پدیده است.

مدیر گروه زمین شناسی دانشگاه پیام نور یزد در پاسخ به این سوال که چگونه می توان مشکل فرونشست زمین در کشور را حل کرد، اظهار داشت: گاهی پایش های علمی یک سازمان تحقیقاتی، وجود زمین نشست را اثبات می کند ولی برای پیشگیری از آن باید به دلیل یا دلایل ایجاد و گسترش این رویداد نیز پی برد برای مثال در شهر یزد مسوولیت یکی از طرح های پژوهشی را به عهده داشتم تقریبا در همه گزارش ها به جز یک مورد، موضوع زمین نشست را به برداشت بی رویه از آب های زیر زمینی نسبت می دادند اما من به نتیجه متفاوتی رسیدم.

آریان منش گفت: هرچند در برخی مناطق هم برداشت آب و در برخی مناطق پدیده های تکتونیکی و نو زمین ساخت، فرونشست خاک و زمین را به دنبال داشت. جنس خاک و ترکیب شیمیایی عناصر سازنده خاک از دیگر عواملی هستند که می تواند نشست خاک و زمین را در بر داشته باشد.

وی یادآور شد: البته همانگونه که گفته شد بین نشست خاک و نشست زمین تفاوت های بسیاری وجود دارد و هدف از عنوان کردن این مطالب، بیان اهمیت دلیل زمین نشست است تا بر اساس آن بتوان از گسترش زمین نشست پیشگیری کرد.  

این دانشیار ژئوفیزیک افزود: شاید جالب باشد که به این موضوع اشاره شود حتی استفاده از شوینده ها و نشت فاضلاب های خانگی و صنعتی، حتی در مواردی نشست خاک را به همراه داشته اند بنابراین بسته به این که عامل زمین نشست، کدام یک از موارد گفته شده است، می توان برای پیشگیری از آنها راه حل متفاوتی ارایه داد ولی برای بسیاری از دشت ها که ریشه در برداشت های بی رویه دارد باید میزان آب ورودی به دشتها با میزان آب برداشت شده برابری کند.

آریان منش در پاسخ به این سوال که اقدامات اولویت دار با هدف مقابله با فرونشست زمین در ایران چیست، گفت: این روزها کمتر کسی است که نشست زمین را به برداشت بی رویه از منابع آب زیر زمینی نسبت ندهد. این موضوع باعث می شود به دنبال دیگر عوامل ایجاد کننده نرویم. این عوامل در هر منطقه باید پایش و علت یابی شود سپس برای پیشگیری از یکایک آنها راه و چاره پیدا کرد.

وی یادآور شد: برخی دلایل و عوامل هم قابل پیش بینی هستند ولی قابل پیشگیری نیستند بلکه باید برای جلوگیری از خسارت،   رفتارمان را در برابر تغییرات دگرگون کنیم.  همچنین باید فرایندهای مصرف آب و ساختار اداری مدیریت آب دگرگون شود و برداشت از ذخایر آب های آبرفتی باید به سرعت مورد ارزیابی مجدد قرار گیرند.

این زمین شناس در پاسخ به این سوال که آیا فرونشست زمین خطری فراتر از زلزله در پایتخت است، اظهارداشت: همانطور که زمین لرزه ها به طور ناگهانی باعث از بین رفتن هزاران انسان می شوند و بسیاری از تاسیسات و زیرساخت های اقتصادی را نابود می کنند، زمین نشست ها هم می توانند در طول زمان باعث بلعیدن سرمایه های بزرگی شوند که ممکن است هیچ زمین لرزه ای نتواند به این میزان آسیب وارد کند. راه های مقابله با هرکدام متفاوت است و متاسفانه هر دو در کشور ما بحران آفرین بوده اند

فیلم از محمد درویش - کنشگر محیط زیست

آزاده مختاری