آینده مشاغل ایران؛ لیست مشاغلی که تا 2030 کاهش خواهند یافت + جایگزین ها

به گزارش رکنا، تازه‌ترین برآوردهای مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد: حدود ۲۰ درصد از مشاغل موجود بازار کار ایران در سال‌های آینده تحت تأثیر هوش مصنوعی قرار خواهند گرفت؛ تحولی که می‌تواند سالانه تا ۱.۲ درصد بهره‌وری اقتصاد ایران را افزایش دهد.

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی اعلام کرد: بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران و مطالعات بین‌المللی، ۲۰ درصد از موقعیت‌های شغلی دربازار کار ایران در معرض اتوماسیون و هوش مصنوعی قرار دارند.

در کشورهای توسعه‌یافته، میانگین تأثیر هوش مصنوعی بر مشاغل ۲۵ درصد و در کشورهای در حال توسعه ۱۶ درصد اعلام شده است.

ایران نیز با عدد ۲۰ درصد، در جایگاهی میان این دو گروه قرار دارد. در این میان، صنایع کشاورزی و فروش بیشترین تأثیر را از هوش مصنوعی خواهند پذیرفت.

هوش مصنوعی؛ مکمل یا جایگزین؟

بررسی‌ها نشان می‌دهد: در ۹۰ درصد موارد، هوش مصنوعی نقش مکمل را در مشاغل ایفا خواهد کرد؛ در حالی که فقط در کم‌تر از ۱۰ درصد موارد، جایگزینی کامل نیروی انسانی را به همراه خواهد داشت.

بر این اساس، انتظار می‌رود از مجموع ۲۰ درصد مشاغل، ۲ درصد از مشاغل موجود در بازار کار ایران به‌طور کامل دگرگون شوند و جای خود را به فناوری بدهند، در حالی که ۱۸ درصد دیگر از هوش مصنوعی برای بهبود عملکرد بهره‌مند خواهند شد.

افزایش بهره وری

طبق گزارش بازوی پژوهشی مجلس، ایران از حیث سهم در معرض اتوماسیون هوش مصنوعی در کنار کشورهای ترکیه، پرو و کلمبیا قرار می‌گیرد.

در مطالعه صورت‌گرفته، میزان بهره وری در این کشور ها به دلیل گسترش هوش مصنوعی سالانه ۱.۱ تا ۱.۲ درصد افزایش خواهد یافت و در ایران نیز وضع به همین صورت است.

با این حال بالفعل شدن اثر هوش مصنوعی بر مشاغل نیازمند وجود زیرساخت‌های مناسب و حرکت به‌سمت هوش مصنوعی است.

مشاغلی که در جهان رشد خواهند کرد

مطالعات جهانی نشان می‌دهد: مشاغلی مانند متخصصان داده های کلان، مهندسان فناوری مالی فین‌تک، توسعه‌دهندگان نرم‌افزار و اپلیکیشن و متخصصان هوش مصنوعی و یادگیری ماشین از جمله مشاغلی هستند که به صور مستقیم تحت تاثیر هوش مصنوعی قرار می گیرند و این موضوع به رشد این مشاغل منجر خواهد شد. رشد این مشاغل در برخی موارد تا ۸۷ درصد گزارش شده است.

مشاغلی که در جهان کاهش خواهند یافت

در مقابل، صندوق‌داران و متصدیان فروش بلیت، متصدیان بانک و کارمندان مرتبط، اپراتورهای ورود داده و دستیاران اداری و منشی های اجرایی بیش‌ترین کاهش را تجربه خواهند کرد. درصد کاهش این مشاغل بین ۳۷ تا ۴۰ درصد تخمین زده می‌شود.

استفاده از هوش مصنوعی و خودکارسازی فرایندها و وظایف، به‌عنوان یکی از استراتژی‌های پرکاربرد در میان کارفرمایان شناخته می‌شود، به‌طوری‌که ۷۳ درصد از کارفرمایان از این رویکرد بهره می‌برند.

این فناوری‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تحول در مشاغل عمل کرده و در برخی صنایع، میزان استفاده از آن‌ها حتی فراتر از میانگین جهانی است.

برای مثال، در صنعت الکترونیک، ۹۵درصد از کارفرمایان انتظار دارند که هوش مصنوعی و خودکارسازی تأثیر چشمگیری بر کسب‌وکارشان داشته باشد.

در برخی حوزه‌ها مانند مخابرات و خدمات فناوری اطلاعات، تمرکز بیشتری بر توسعه و بهره‌گیری از این فناوری‌ها وجود دارد، به‌گونه‌ای که حدود ۸۰ درصد از کارفرمایان در این بخش‌ها برنامه‌هایی برای تقویت آن‌ها دارند.

با وجود جایگزینی تدریجی برخی مهارت‌های انسانی، این فناوری‌ها در برخی زمینه‌ها به بهبود مهارت‌های انسان‌محور، مانند انعطاف‌پذیری، توانایی تطبیق‌پذیری و سرعت واکنش کمک قابل‌توجهی می‌کنند.

اثر هوش مصنوعی برسایر کشور ها

درصد تأثیر هوش مصنوعی در اروپا و آمریکا در مشاغل مختلف از ۳ تا ۵۰ درصد متفاوت است، اما در گزارش‌های مختلف، تأثیر هوش مصنوعی به‌صورت میانگین در مشاغل بین ۲۰ تا ۳۰ درصد است.

در مطالعات صورت‌گرفته در اروپا و آمریکا، به‌صورت میانگین در تمام مشاغل، در ۶۸ درصد موارد، هوش مصنوعی هیچ یا تأثیر ناچیزی خواهد داشت و در ۲۷ درصد، به‌صورت مکمل خود را نشان خواهد داد(وظایف این دسته در بین ۱۰ تا ۵۰ درصد قابل انجام توسط هوش مصنوعی خواهند بود).

فقط در ۵ درصد موارد، به حذف افراد از شغل و جایگزینی آن‌ها منجر خواهد شد.

تأثیر هوش مصنوعی در کشورهای گوناگون بر مشاغل وابسته به متغیرهای تأثیرگذار مانند در دسترس بودن داده، زیرساخت، دیجیتالی‌سازی و... از بین ۱۲ تا ۲۸ درصد متفاوت و میانگین جهانی آن ۱۸ درصد خواهد بود.

کشورهایی که سهم بیش‌تری در پیشرفت دیجیتالی‌سازی و توسعه دارند، سهم بیش‌تری از تأثیر هوش مصنوعی خواهند داشت. میانگین تأثیر هوش مصنوعی بر مشاغل در بین بازارکشورهای توسعه‌یافته ۲۵ و در بین بازار کشورهای در حال توسعه ۱۶ درصدخواهد بود.

تغییر در حوزه اشتغال

پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰، حدود ۱۷۰ میلیون شغل جدید ایجاد شود؛ رقمی که معادل ۱۴ درصد از مشاغل فعلی است. از سوی دیگر، تحولات مذکور منجر به حذف ۹۲ میلیون شغل (۸ درصد مشاغل فعلی) نیز خواهند شد.

نسبت وظایف کاری که تنها توسط انسان‌ها انجام می‌شود از ۴۷ درصد فعلی به ۳۳ درصد کاهش می‌یابد، در حالی که سهم وظایف انجام‌شده توسط فناوری از ۲۲ درصد به ۳۳ درصد و ترکیب انسان–ماشین از ۳۰ درصد به ۳۴ درصد افزایش می‌یابد.

این روند در صنایع مختلف متفاوت است؛ به‌عنوان مثال در صنعت بیمه و مخابرات، بیش از ۹۵ درصدکاهش کار انسانی ناشی از خودکارسازی خواهد بود،

در حالی که در بخش‌های خدمات پزشکی و دولتی، تقریباً نیمی از این کاهش ناشی از افزایش همکاری انسان–ماشین است.

تخمین درصد تاثیر هوش مصنوعی بر مشاغل در بازار کار ایران

منبع: سنا