نزدیک شدن خطر فلاکت اکولوژیک به ایران / تغییرات اقلیمی 20درصد مقصر؛ مداخلات انسانی بیشترین سهم را دارد

به گزارش رکنا، مسائل زیست محیطی از جمله کاهش بارندگی، میزان کم بارندگی به دلیل تغییرات اقلیمی ، کم‌آبی ایران را در سال‌های اخیر تشدید کرده است.

کمبود آب در ایران یک موضوع بسیار پیچیده، چند وجهی و پویا است که به یک چالش جدی تبدیل شده است. به طور کلی، شیوه‌ها و سیاست‌های مدیریت منابع آب در ایران باید مورد ارزیابی مجدد قرار گیرند تا شامل رویکرد مدیریت تفکر سیستمی باشد اگر مسیر مدیریت آب در ایران تغییر نکند به حتم به زودی این چالش جدی به یک بحران جدی تبدیل خواهد که نه فقط در چند نقطه کشور که سراسر ایران را درگیر خود خواهد کرد .

ایران از چیزی رنج می‌برد که کارشناسان آب از آن به عنوان « ورشکستگی آبی » نام می برند. سیاست‌های نادرست ترویج کشاورزی و توسعه باعث شده است که مصرف آب برای این منظور از عرضه پیشی بگیرد.

در حال حاضر با خشک شدن آب های زیرزمینی و مخازن، خشکسالی ها تشدید شده  و تغییرات اقلیمی باعث افزایش دما شده است. ایرانیان در نواحی روستایی به طور فزاینده ای قادر به پرداخت هزینه های آبی نیستند که باید به آن تکیه کنند. کمبود آب به اعتراض‌ها در شهرها تبدیل می شود و نارضایتی‌ را افزایش می دهد. گفتن از بحران آب در ایران یک گفتن تازه از یک بحران تازه نیست بلکه سالها قبل هشدار آن داده شد. سپس راهکارهای گسترش آن گفته شد. اما هیچ کدام از این موارد مورد توجه قرار نگرفته و حال هر روز با بحران آب بیشتری در کشور مواجه هستیم.

چندی پیش  گزارشی مبنی بر قرارگیری 5 استان کشور در شرایط ورشکستگی آبی و 6 استان دیگر کشور در شرایط در حال ورشکستگی  منتشر شد. این گزارش با استفاده از داده های بارش باران، ذخیره سدها و چند مولفه دیگر مورد بررسی قرار گرفته بود و با استفاده از شاخص ورشکستگی نسبی مورد تحلیل قرار گرفت .

بررسی زوایای پیدا و پنهان این موضوع با استفاده از شاخص های دیگر از جمله شاخص فلاکت آب نشان می دهد که وضعیت برخی از استان ها وخیم تر از آن است که داده ها و آمارهای موجود بیانگر آن است. بررسی ها نشان می دهد که استان های سیستان و بلوچستان، اصفهان و خراسان رضوی در شرایطی وخیم تر به سر می برند. این استان ها با توجه به شاخص فلاکت در شرایط فلاکت آبی قرار دارند و این به منزله آن است که حتی  با وجود منابع آب در آیندە تبعات آن رفع نخواهد شد.

بررسی مساله آب  تنها با شاخص ورشکستگی می تواند توجیهی برای انتقال آب توسط وزارت نیرو باشد! چراکە تامین آب از منابع جدید شاید راە حلی برای عبور از ورشکستگی آب تلقی شود!   که خود ضربه محکم تری بر پیکره اکولوژیک مناطق مختلف وارد می سازد.  در حالیکه این مناطق دچار شرایطی هستند که در آن منابع آب زیرزمینی  با کسری تجمعی بسیار زیادی روبرو هستند.  در صورت تامین آب  در این مناطق، شرایط در بلند مدت نیز به حالت قبل بازنخواهد گشت. در حقیقت هیچ منبع جدید آبی هم نخواهد توانست آثار  منفی بحران در این منطقه را از بین ببرد،  زیرا به دلیل برداشت های بی رویه از منابع آب زیرزمینی، این مناطق با خطر فرونشست جدی مواجە هستند و مناطقی هم کە فرونشستەاند دوبارە بە حالت قبل بر نمی گردند.  

ویرانی های فلاکت آبی برای ایران

نتیجه فلاکت آبی ؛ فرونشست زمین، بیابانزایی، کانون های جدید ریزگرد و نهایتا مهاجرت دسته جمعی و تغییر در تنوع زیستی خواهد بود. کە فلاکت آبی در نهایت فلاکت اکولوژیک را در پی خواهد داشت و حیات در این سرزمین بە خطر خواهد افتاد..

بسیاری تغییرات آب و هوایی را از جمله عوامل تاثیرگذار در این شرایط می دانند. بررسی ها نشان می دهد که تغییرات اقلیمی در ایران نزدیک به 20 درصد در به وجود آمدن شرایط فعلی موثر بوده است و عمده علت آن مداخلات انسانی در طبیعت است. مدیریت سرزمین و میزان برداشت های ما از طبیعت جزء اصلی ترین عواملی بوده است که شرایط کنونی را پیش آورده و  ادامە این روند ما را وارد یک شرایط بسیار بدتر خواهد کرد و این زیست میلیون ها ایرانی را در فلات ایران تهدید می کند.

عدم دستکاری بیش از حد در سیکل هیدرولوژیک مهمترین نکته ای است که سیاستگذاران حوزه آب درکشور باید به آن توجه کنند. مدیریت سیلاب برای تغذیە آبخوان ها در کنار کاهش برداشت آب در حوزه کشاورزی می‌تواند بهترین مواجهه ما با بحران پیش آمده باشدو اینکە همه ایرانیان نیازمند سواد آبی و زیست محیطی هستند تا شاید بتوان جلوی بحران بزرگتر را گرفت.

خبرنگار: آزاده مختاری