تهدید حیات وحش ایران با توزیع سالانه چند صد میلیون فشنگ شکاری در بین مردم / مرگ ۱۲۰ راس کل و بز در طالقان با طاعون

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، روز پنجشنبه ۱۰ شهریور ۱۴۰۱ در حاشیه مراسم امضای تفاهم نامه همکاری های مشترک میان اداره کل محیط زیست چهارمحال و بختیاری با ادارات کل منابع طبیعی و دامپزشکی استان که با حضور دکتر حسن اکبری، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد، این مقام ارشد سازمان محیط زیست ضمن شرکت در نشست خبری، توضیحاتی را درباره تنوع زیستی کشور و آسیب هایی که در چند دهه اخیر به حیات وحش کشورمان وارد شده است، مطرح کرد.

اکبری در این نشست خبری به تشریح آسیب های وارده به تنوع زیستی کشور در ۷۰ سال گذشته پرداخت و گفت: شرایط محیط زیست ایران تا اوایل قرن گذشته شمسی مناسب بود، اما از اواخر دهه ۱۳۳۰ متاسفانه ادوات شکار و صید در سطح کشور گسترش یافت و بسیاری از مردم توانستند سلاح شکاری یا جیپ های مخصوص تردد در طبیعت را برای خود تهیه کنند. این مساله باعث رونق شکار و صید بی رویه شد و ما در مدت دو تا سه دهه، بخش زیادی از داشته های زیستی و حیات وحش کشورمان را از دست دادیم؛ به نحوی که در گذشته گله های چند ده هزار راسی گورخر ایرانی یا آهو و گله های چند صد هزار راسی قوچ و میش یا کل و بز در زیستگاه های مختلف کشور دیده می شدند، اما امروزه دیگر خبری از این گله های عظیم حیات وحش در زیستگاه های ایران نیست.

وی افزود: از اواخر دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ نیز گسترش تعارضات مربوط به توسعه ناپایدار شامل تاسیس کارخانجات آلاینده، گسترش چرای بی رویه دام ها، سدسازی گسترده در حاشیه یا درون زیستگاه های حیات وحش و برداشت بی قاعده از منابع طبیعی جنگل ها و مراتع باعث تخریب شدید زیستگاه ها شد و عرصه را بر حیات وحش تنگ کرد. 

این مقام ارشد سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: در دهه ۸۰ نیز معدن کاوی و جاده کشی های گسترده و ناایمن در حاشیه یا داخل زیستگاه ها به عوامل تهدیدکننده جمعیت حیات وحش اضافه شد و بیش از پیش تنوع زیستی کشورمان را تهدید کرد.

تغییر اقلیم، آسیب مضاعف برای جمعیت حیات وحش ایران  

اکبری با اشاره به نقش تغییرات اقلیمی در تهدید جمعیت حیات وحش ایران گفت: با وجود این که حیات وحش کشورمان در ۷۰ سال گذشته آسیب های زیادی را متحمل شده، اما در دهه های اخیر پدیده تغییر اقلیم فشار مضاعفی را بر تنوع زیستی ایران وارد کرده است؛ بخصوص که با توجه به عرض جغرافیایی و اقلیم خشک کشورمان، اساسا ایران بیش از متوسط جهانی درگیر تبعات تغییرات آب و هوایی شده است. همچنین متاسفانه در سال های اخیر عواملی مثل خشکسالی و تشدید گرد و غبار که ایران نقش چندانی در ایجاد آنها ندارد، فشارهای مضاعفی را به تنوع زیستی کشورمان وارد کرده است.

معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست ادامه داد: مجموع آسیب ها و فشارهایی که در چند دهه گذشته بر طبیعت و تنوع زیستی کشورمان وارد شده، باعث شده است که شبکه زیستگاهی کشور به شدت تخریب شود و اکنون حیات وحش ایران در زیستگاه هایی حضور دارند که مانند جزایر جداگانه کاملا از یکدیگر پراکنده هستند و گونه های جانوری ایران هر جزیره با چنگ و دندان و با تلاش شبانه روزی محیط بان ها حفظ می شوند.

وی در ادامه تاکید کرد: وضعیت جزیره ای حیات وحش ایران باعث شده است که تعادل در اکوسیستم های ایران از بین برود و در چنین شرایطی وقتی یک معضل مانند شیوع یک بیماری حیات وحش در یک زیستگاه بروز پیدا می کند، ناگهان آن معضل گسترده می شود و تلفات بسیاری را برجای می گذارد؛ همان طور که اخیرا در بازه زمانی کوتاهی، شاهد تلف شدن ۱۲۰ راس کل و بز وحشی در منطقه طالقان استان البرز بودیم.

لزوم جلب مشارکت مردم و دستگاه های اجرایی در کمک به پایداری اکوسیستم ها

اکبری با تاکید بر لزوم بازگرداندن تمام اکوسیستم ها به حالت تعادل طبیعی گفت: ما برای این که بتوانیم زیستگاه های کشورمان را حفظ کنیم و از فشارهای وارده بر آنها بکاهیم، چاره ای نداریم جز این که حالت تعادل طبیعی را به این زیستگاه ها بازگردانیم. برای رسیدن به این هدف نیز حتما باید مشارکت مردم، جوامع محلی و تمام دستگاه های اجرایی جلب شود.

معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست ادامه داد: در بسیاری از کشورهای جهان تنها یک دستگاه متولی حفاظت از محیط زیست وجود ندارد و تمام دستگاه های اجرایی مکلف به حفظ تعادل طبیعت هستند؛ زیرا در سطح جهان به این نتیجه رسیده اند که نمی شود نهادهای توسعه ای تعادل اکوسیستم را به هم بزنند و آلودگی زیست محیطی ایجاد کنند، اما خودشان هیچ نقشی در حفظ محیط زیست نداشته باشند. به همین دلیل است که در کشورهای پیشرفته علاوه بر وضع جرایم سنگین برای واحد‌های صنعتی و دستگاه های مخرب طبیعت، حتما آنها را مکلف به مشارکت در حفاظت از محیط زیست می کنند.

وی در ادامه تاکید کرد: ما برای حفظ تنوع زیستی ایران علاوه بر جلب مشارکت دستگاه های اجرایی بخصوص نهادهایی که در فرآیندهای عمرانی و توسعه ای نقش دارند، حتما به جلب مشارکت مردم و جوامع محلی نیاز داریم. این در حالی است که متاسفانه همین حالا نه تنها بسیاری از مردم درباره لزوم حفاظت از محیط زیست و حیات وحش آموزش ندیده اند، بلکه چند میلیون سلاح شکاری مجاز در دست مردم وجود دارد و سالانه صد فشنگ نیز به صورت قانونی به مالک هر سلاح مجاز تحویل داده می شود و همین مساله به عامل مهمی برای تهدید جمعیت حیات وحش کشورمان تبدیل شده است.

دستگاه های اجرایی باید به لحاظ قانونی مکلف به جبران خسارات زیست محیطی شوند

اکبری با بیان این که مشکلاتی که در طول ۷۰ سال برای حیات وحش ایران ایجاد شده است، ظرف مدت کوتاهی قابل حل نیست، عنوان کرد: رفع مشکلات و کاهش فشارهای وارده بر تنوع زیستی ایران جز با مشارکت تمام دستگاه های اجرایی و همراهی مردم و جوامع محلی میسر نیست. به همین دلیل، ما در حال تدوین پیش نویس لوایحی هستیم تا بتوانیم به صورت قانونی تمام دستگاه های توسعه ای را به جبران خسارت های زیست محیطی و کمک به حفظ محیط زیست و حیات وحش مکلف کنیم. 

معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست ادامه داد: ما برای حفاظت از محیط زیست و حیات وحش کشور به اعتباراتی بسیار بیشتر از آنچه تا کنون در اختیار سازمان محیط زیست قرار داده شده است، نیاز داریم. در همین راستا نیز برای گونه های شاخص حیات وحش ایران از جمله یوزپلنگ، میش مرغ، خرس سیاه، گوزن زرد، پلنگ ایرانی و ... برنامه اقدام و عمل تدوین کرده ایم و به دنبال آن هستیم که برای این گونه ها، بودجه های ویژه ای را از سازمان برنامه و بودجه دریافت کنیم.

این مقام ارشد سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید مجدد بر لزوم جلب مشارکت جوامع محلی در حفاظت از محیط طبیعی و تنوع زیستی گفت: حفظ طبیعت و حیات وحش کشور جز با تغییر معیشت ساکنان حاشیه زیستگاه ها و عرصه های طبیعی امکان پذیر نیست. البته در سال های اخیر اقداماتی برای توسعه گردشگری طبیعت انجام شده است، ولی ما برای این که بتوانیم از گردشگری طبیعت برای حفاظت از عرصه های طبیعی درآمد کسب کنیم و مشارکت جوامع محلی را نیز جلب کنیم، باید گردشگری پایدار را توسعه‌ دهیم. در این راستا نیز دستگاه های متولی اشتغالزایی در کشور وظیفه دارند که برای ایجاد مشاغل جایگزین در حاشیه عرصه های طبیعی به ویژه در حوزه گردشگری برنامه‌ ریزی کنند تا بهره برداری جوامع محلی از طبیعت، چه به صورت کشاورزی و دامداری در اراضی طبیعی چه به شکل های دیگر، به شیوه سنتی و آسیب زننده موجود ادامه پیدا نکند.

وی در پایان تصریح کرد: حفاظت از محیط زیست و بازگرداندن اکوسیستم های طبیعی به حالت تعادل قطعا به برنامه ریزی و اجرای برنامه های فرادستگاهی نیاز دارد و ما در این راستا نه تنها به حمایت دستگاه های همکار نظیر سازمان منابع طبیعی و سازمان دامپزشکی نیاز داریم، بلکه سایر دستگاه های اجرایی نیز باید سازمان حفاظت محیط زیست را در این زمینه یاری کنند.