تبعیض و فساد عامل پرخاشگری جامعه / بیمه ها از خدمات روانشناسی حمایت کنند

روانشناسی علم مطالعه رفتار و ذهن انسان است و روانشناسان، با استفاده از این علم به معالجه اختلالات روانی و شناخت روان انسان مشغول هستند. نهم اردیبهشت مصادف است با 29 آپریل و روز روانشناس و مشاوره. روانشناسان در جایگاه امین بیماران خود، آنچه باعث رنجش روان آن ها شده است را بررسی می کنند و نشان می دهند برای حل یک مسئله هزاران راه وجود دارد.

آموزش تاب آوری، راهی که مسیر روانشناسی را هموار می کند

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، دکتر فرامرز سهرابی، استاد تمام روانشناسی بالینی دانشگاه علامه طباطبایی، عضو انجمن روانشناسی بالینی ایران، عضو انجمن روانشناسان آمریکا و مشاور خانواده است. او به مناسبت روز روانشناس با خبرنگار رکنا به گفت و گو می نشیند.

سهرابی باب صحبت را از جایی که در وجود افراد، حس خشونت تبدیل به پرخاشگری می شود باز می کند و سپس نقش روانشناس در این موارد را تبیین می کند. او می گوید: «خشونت یک امر درونی است و وقتی بیرونی شود به پرخاشگری (کلامی و رفتاری) تبدیل می شود. عواملی که موجب خشونت می شود متعدد است؛ اما آنجایی که این حس، مربوط به شخصیت می شود، روانشناسان در بررسی آن، جایگاه ویژه ای دارند. ناکامی یکی از مواردی است که موجب ایجاد خشونت می شود. وقتی افراد به آرزوهای خود نمی رسند و مانعی برای رسیدن به آن می بینند خشونت به وجود می آید. افراد وقتی نیازهای افراد از جمله زیستی، بهداشتی، امنیت، عزت نفس و... را برآورده نشوند پرخاشگر می شوند. فرد در این شرایط ممکن است دست به کارهای نا هنجار بزند و از نظر روانشناسی، اینجا مشکلات زیادی پدید می آید.»

سهرابی با اشاره به اینکه خواب و استراحت کافی نیز یکی دیگر از راه های از بین بردن احساس خشم است می گوید: «همچنین کسی که در فشار زمانی قرار گرفته باشد نیز ممکن است پرخاشگری کند. فردی که عجله دارد و برنامه ریزی درستی برای رسیدن به امور زندگی ندارد، احساس بی حوصلگی می کند و همزمان با عجله، رفتار پرخاشگرانه به وجود می آید. برای مثال در ایران از هر کسی که دیر به مقصدش برسد می گوید در ترافیک بودم. با اینکه همه می دانیم ترافیک جزئی از زندگیمان شده است و باید برای آن برنامه ریزی داشته باشیم.»

او تبعیض را از دیگر مواردی می داند که موجب بروز پرخاشگری در افراد می شود. همچنین فساد در مسائل اجتماعی یا عدم بهره مندی از امکانات اجتماعی را عاملی برای بروز پرخاشگری در افراد می داند.

این روانشناس در ادامه می افزاید: «عامل دیگر رعایت نکردن قانون است. اگر افراد به قانون احترام بگذارند خشونت کمتر به وجود می آید. همچنین افرادی که پرخاشگری جزء ویژگی رفتاری آن ها به حساب می آید نیز از این دسته هستند. اینجا، تاب آوری مناسب و کم تحملی بسیار نمود پیدا می کند.»

چرا کم تحمل شده ایم؟

وی در پاسخ به اینکه دلیل کم تحمل شدن افراد جامعه چیست؟ می گوید: «این روزها مشکلات افراد بیشتر شده و آموزش تاب آوری کمتر به مردم ارائه شده است. اینکه افراد یاد بگیرند چگونه در شرایط استرس‌زا قرار نگیرند نکته مهمی است. برخی مسائل استرس‌زا مثل تنش های اجتماعی یا عدم رعایت قانون و... اجتناب ناپذیر است؛ اما برخی از این ها مربوط به فرد است.»

این استاد دانشگاه گریزی به سختی شغل روانشناسی می زند و می گوید: «روانشناس ها سپر بلای جامعه هستند؛ یعنی وقتی افراد از عهده کاری بر نمی آیند و از امتحان کردن تمام راه ها خسته شده اند به ما مراجعه می کنند.»

کنش اجتماعی روانشناسان، لازمه این روزهای جامعه

وی در پاسخ به اینکه چرا روانشناسان کمتر واکنش های اجتماعی نشان می دهند؟ به رکنا می گوید: «این مهم غالبا به این دلیل است که روانشناسان در حوزه فردی کار می کنند. یکی از مواردی که در این زمینه می تواند موثر باشد، روی آوردن به روانشناسی اجتماعی که یکی از گرایش های روانشناسی به حساب می آید است. من از مدت ها قبل این مورد را یادآور شدم که روانشناسی اجتماعی در ایران مغفول واقع شده است.»

فرامرز سهرابی تصریح می کند: «اخیرا در کارگروه روانشناسی وزارت علوم، مقطع کارشناسی ارشد این گرایش را تاسیس کردیم و از امسال و سال آینده، دانشگاه ها می توانند در این رشته دانشجو جذب کنند. پیش از این، دانشگاه تهران در یک الی دو دوره در دانشکده علوم اجتماعی این مهم را داشت؛ اما چون ماهیت این رشته، روانشناسی است؛ بنابراین لازم است در دانشکده های روانشناسی متولد شود. همچنین در دانشگاه علامه طباطبایی نیز از سال 1403 این کار انجام می شود.»

کنشگری اجتماعی روانشناسان، مانع بروز اتفاقات ناگوار

استاد تمام دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به اینکه به جامعه روانشناسان چه نمره ای می دهد می گوید: «17. چراکه در هر شغلی کم و کاستی وجود دارد و هیچکس کامل نیست.»

مشکلات این روزهای روانشناسان در ایران چیست؟

«مشکلات درون سازمانی»؛ مشکلی که به نظر سهرابی لازم است به سرعت در جامعه روانشناسان حل شود. او در این راستا می گوید: «اگر سازمان نظام روانشناسی و مشاوره جمهوری اسلامی ایران، قوی عمل کند، کنشگری اجتماعی روانشناسان نیز به وجود خواهد آمد. در این سازمان مدیریت واحد وجود ندارد و دو گانه است. شورای مرکزی سازمان و سازمان نظام روانشناسی، دو مدیریت جداگانه دارند. این هم باعث می شود موازی کاری شکل بگیرد و هم تداخل در کارها. با این وجود اگر مدیریت واحد باشد این مشکل برطرف خواهد شد. اختلاف نظرها مانع به ثمر رسیدن اهداف است.»

وزارت بهداشت: سرانه بهداشت روان افراد در ایران بسیار کم است

وی می گوید: «وقتی با همکاران وزارت بهداشت صحبت می کنیم می گویند سرانه بهداشت روان افراد در ایران بسیار کم است. با این وجود با آموزش هایی که در خانه های بهداشت ارائه می شود در همین راستاست؛ اما کافی نیست. اگر این آموزش ها به صورت فراگیر ارائه شود، بسیاری از افراد اصلا امکان پرخاشگری پیدا نمی کنند و از بروز حس خشونت نیز پیشگیری می کنند.»

این استاد دانشگاه دوباره گریزی به اهمیت برطرف شدن اختلافات داخلی در سازمان نظام روانشناسی سخن می گوید و می افزاید: «اگر این سازمان رویکرد ملی داشته باشد، معمولا این آموزش ها قوت بیشتری می گیرد.»

تعرفه خدمات روانشناسی زیاد است یا کم؟

فرامرز سهرابی به تعرفه هایی که سازمان نظام روانشناسی برای روانشناسان تصویب کرده است گریزی می زند و می گوید: «45 دقیقه ویزیت، برای کسی مثل من که استاد تمام روانشناسی بالینی هستم، حدود 200 هزار تومان است. در نظر بگیرید وقتی یک بیمار نزد هر پزشک دیگری برود حق وزییتش بیشتر از 10 دقیقه طول نمی کشد؛ این یعنی تفاوت زمان ویزیت چهار یا پنج برابری. به نظر نمی رسد این تعرفه آنقدر ها هم زیاد باشد.به هر حال روانشناسی جزء کارهای زیان آور است؛ چون کسی که نزد ما می آید از روزهای خوب و خوشش نمی گوید؛ بلکه تمام مشکلات زندگی خود را مطرح می کند تا به راه حل مناسب دست پیدا کند.»

وی می گوید: «البته اگر این تعرفه ها رعایت شود خیلی خوب است! مشکل از جایی شروع می شود که عده ای دو یا سه برابر تعرفه ها حق ویزیت دریافت می کنند. اگر نظام روانشناسی قوی باشد می تواند جلوی این افراد را بگیرد.»

بیمه ها از خدمات روانشناسی حمایت کنند

فرامرزی به اهمیت پشتیبانی بیمه ها از جلسات مشاوره اشاره می کند و می افزاید: «به همان دلیلی که یک بیمار نزد دکتر عمومی، جراح و... می رود و بیمه بیمار را حمایت می کت، -همانند سایر کشورها- لازم است جلسات مشاوره روانشناسی نیز تحت پوشش بیمه ها قرار بگیرند تا افراد در این خصوص دغدغه مالی نداشته باشند. من از زمانی که نظام روانشناسی تاسیس شد این موضوع را مطرح کردم اما همچنان هم جزء خواسته های من باقی مانده است و امیدوارم عملی شود.»

وی در پایان در تبیین گفته هایش می افزاید: «این اقدام، دائمی و پایدار است. اینطور افراد احساس راحتی می کنند و می توانند به روانشناس مراجعه کنند. همچنین مورد دیگر جلوگیری از پیشروی روانشناسی زرد است. لازم است روانشناسی ماهیت اصلی خودش را پیدا کند. در آخر نیز لازم است در یک بررسی کارشناسانه و جامع، بین جامعه شناسان و روانشناسان هماهنگی ایجاد شود تا بخشی از مشکلات کشور حل شود.»