کمبود نیروی متخصص برای زنده گیری حیات وحش در سراسر ایران / دست سازمان محیط زیست در مجلس به جایی نمی رسد + صوت

در سال های اخیر بسیاری از کارشناسان و دلسوزان محیط زیست کشور بارها نسبت به کمبود امکانات و نیروهای سازمان محیط زیست هشدار داده اند، اما متاسفانه در بسیاری از این موارد هشدارهای فعالان محیط زیست جدی گرفته نشده است و هر بار شاهد آن هستیم که کمبودهای سازمان حفاظت محیط زیست، یک فاجعه تلخ زیست محیطی در گوشه و کنار کشور به بار می آورد. آخرین نمونه از این فجایع نیز ماجرای تلف شدن پلنگ قائمشهر است؛ زیرا روایت های مختلفی که از سوی مسئولان سازمان محیط زیست درباره کشته شدن این پلنگ ایرانی با سلاح جنگی منتشر شده است، همگی از ضعف شدید نیرو و امکانات در اداره کل محیط زیست مازندران حکایت دارد. البته آن طور که خود مسئولان سازمان محیط زیست اذعان دارند، باید اعتراف کرد که این ضعف در تمام استان های کشور به طور مشابه وجود دارد. 

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در روزهای ابتدایی این هفته وقوع یک حادثه تلخ زیست محیطی در شمال کشور، نه تنها بسیاری از مردم ایران را متاثر کرد، بلکه بازهم نشان داد که بودجه، امکانات و تعداد نیروهای موجود برای حفاظت از محیط زیست و حیات وحش کشور، بسیار کمتر از میزان مورد نیاز است؛ به نحوی که با وجود اهمیت فراوان حیات وحش استان مازندران، آن طور که مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست کشور ماجرای تلف شدن پلنگ قائمشهر در روز چهارم اردیبهشت را تشریح کرده اند، می توان دریافت که در این استان صرفا دو تفنگ بیهوشی به عنوان مهمترین ابزار لازم برای زنده گیری حیات وحش وجود دارد که البته یکی از این تفنگ ها ظاهرا در اختیار دامپزشکی بود که در روز حادثه در مازندران حضور نداشت، زیرا سازمان حفاظت محیط زیست کشور به دلیل مهارت بالای این دامپزشک، او را برای رسیدگی به یوزپلنگ در حال زایمان «ایران» به استان مازندران اعزام کرده است. 

این نکته ای است حسن اکبری، سرپرست محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با رکنا به صورت تلویحی به آن اشاره کرد و در پاسخ به سوال ما در این باره که چرا فقط دو تفنگ بیهوشی در استان مازندران وجود دارد، گفت: متاسفانه ما در شرایطی قرار داریم که محیط زیست، وزن اندکی از اعتبارات کشور را به خود تخصیص داده است، به نحوی که اکنون در بسیاری از ادارات سازمان محیط زیست در شهرستان های کشور که پاسگاه های محیط بانی نیز در آن وجود دارد، صرفا دو یا سه نیرو حضور دارند. این مساله اولا باعث می شود که حجم کارهای تعریف شده برای برخی نیروهای سازمان محیط زیست در شهرهای مختلف کشور، بیش از حد توان این نیروها باشد و ثانیا در بسیاری از مناطق ایران با کمبود نیروهای متخصص برای بسیاری از امور از جمله زنده گیری حیات وحش مواجه باشیم. 

وی افزود: استفاده از تفنگ بیهوشی به افراد کارآزموده، متخصص و ترجیحا دامپزشک نیاز دارد و حتی در صورت وجود تفنگ بیهوشی در یک منطقه به تعداد کافی، بازهم این طور نیست که همه افراد بتوانند از آن استفاده کنند. یعنی همان طور که ما با کمبود امکاناتی مانند سلاح بیهوشی مواجه هستیم، در بسیاری از موارد با معضلات ناشی از کمبود نیرو نیز دست و پنجه نرم می کنیم؛ به نحوی که ما در بسیاری از شهرستان ها با کمبود نیروهای لازم برای انجام امور تخصصی از جمله زنده گیری حیات وحش روبه‌رو هستیم. 

در روز حادثه، دامپزشک متخصص مازندران، به سمنان اعزام شده بود 

اکبری در پاسخ به سوال رکنا درباره علت عدم تامین نیروهای مورد نیاز سازمان حفاظت محیط زیست در سال های اخیر توضیح داد: در چند سال گذشته تلاش های زیادی از سوی مسئولان سازمان های برنامه و بودجه و امور استخدامی برای افزایش تعداد مجوزهای استخدامی سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه های مختلف صورت گرفته است، اما این تلاش ها نتوانسته کمبود بسیار زیاد ما در زمینه نیروهای تخصصی را جبران کند؛ به نحوی که 80 درصد چارت نیروهای محیط زیست در بسیاری از استان ها خالی است و در چنین شرایطی طبیعی است که در برخی موارد ما با کمبود دامپزشک متخصص برای استفاده از سلاح بیهوشی مواجه شویم. 

وی در ادامه تاکید کرد: زمانی استفاده از سلاح بیهوش کننده برای زنده گیری حیات وحش منجر به موفقیت می شود که یک فرد دامپزشک خبره از این سلاح استفاده کند. اتفاقا در استان مازندران نیز یک دامپزشک متخصص برای استفاده از این سلاح حضور داشت، ولی ما به دلیل اهمیت مساله زایمان یوزپلنگ «ایران»، این دامپزشک را در روز حادثه تلف شدن پلنگ قائمشهر، برای انجام ماموریت به استان سمنان فرستاده بودیم و ایشان در آن روز در مازندران حضور نداشت. 

بسیاری از دامپزشکان محیط زیست قصد دارند از سازمان خارج شوند 

نکته دیگری که اکبری به آن اشاره کرد، این است که نه تنها بسیاری از دامپزشک های متخصص سازمان حفاظت محیط زیست که توانایی زنده گیری حیات وحش را دارند، از این سازمان خارج شده اند، بلکه تعداد زیادی از دامپزشکان باقیمانده در سازمان نیز قصد خروج از محیط زیست را دارند؛ زیرا اکنون درآمد دامپزشکان بخش خصوصی که به درمان حیوانات خانگی می پردازند، بسیار بیشتر از دامپزشکان زیر نظر سازمان محیط زیست است که در زمینه حیات وحش فعالیت می کنند. بنابراین بسیاری از دامپزشکان محیط زیست ترجیح می دهند که برای کسب درآمد بیشتر، هرچه زودتر از این سازمان خارج شوند. 

سرپرست معاونت محیط طبیعی سازمان محیط زیست در توضیح بیشتر این مساله گفت: اساسا حقوق نیروهای مختلف سازمان حفاظت محیط زیست نسبتا اندک است و در چنین شرایطی حقوق پایین دامپزشکان زیر نظر سازمان نیز به هیچ وجه قابل قبول نیست. همین مساله باعث می شود که بسیاری از دامپزشکان سازمان بعد از این که مهارت و تجربه لازم را پیدا می کنند،  از محیط زیست خارج می شوند و این روند منجر به آن شده است که ما در بسیاری از استان های کشور با کمبود دامپزشک متخصص مواجه باشیم. 

کشته شدن پلنگ قائمشهر به دست رئیس اداره محیط زیست 

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که اخیرا سرهنگ جمشید محبت خانی، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور در تشریح گوشه هایی از حادثه تلخ تلف شدن پلنگ قائمشهر، گفته است که مرکز استان مازندران دارای 2 قبضه سلاح بیهوشی است، اما به دلیل ترافیک شهر‌های شمالی، فرد آموزش دیده برای استفاده از این سلاح ها به همراه اسلحه بیهوشی در زمان مناسبی به قائمشهر نرسید و با توجه به این که پلنگ حاضر در صحنه به افراد مختلف حمله می کرد، رئیس اداره حفاظت محیط زیست قائمشهر پس از رویت پلنگ در فاصله 2 متری خود ناچار شد به این حیوان شلیک کند. 

اکبری ضمن تایید تلویحی این مساله با اشاره به جزئیات دیگری از حادثه تلف شدن پلنگ قائمشهر گفت: مسئولان اداره کل محیط زیست استان مازندران بعد از با خبر شدن از حضور یک قلاده پلنگ در خیابان های قائمشهر، ابتدا به دامپزشک متبحر این استان که یک قبضه سلاح بیهوشی در اختیار او قرار گرفته است، مراجعه می کنند. اما چون این فرد در دسترس نبود و برای ماموریت به سمنان رفته بود، مسئولان اداره  کل مازندران ناچار می شوند که به سراغ دومین فرد آموزش دیده در این استان بروند و مدتی زمان می برد تا این فرد به همراه دومین قبضه سلاح بیهوشی موجود در استان در صحنه حاضر شود. 

علت استفاده نیروهای محیط زیست از سلاح جنگی

سرپرست معاونت محیط طبیعی سازمان محیط زیست در ادامه توضیحات خود درباره جزئیات حادثه تلف شدن پلنگ قائمشهر گفت: زمانی که نیروهای محیط زیست به همراه فرد آموزش دیده برای استفاده از سلاح بیهوشی در صحنه حاضر شدند، پلنگ در لابه‌لای درختان یک باغ پنهان شده بود، به نحوی که حتی نیروهای سازمان حفاظت محیط زیست تلاش کردند با استفاده از یک هلی شات، پلنگ را در این باغ پیدا کنند. بعد هم وقتی پلنگ در تصاویر هلی شات دیده نمی شود، نیروهای انتظامی و محیط زیست گمان می کنند که این حیوان از باغ خارج شده است، اما این اتفاق نیفتاده بود. 

وی در ادامه تاکید کرد: در چنین شرایطی دو نفر از عوامل نیروی انتظامی از روی یکی از دیوارهای باغ می پرند تا بتوانند ارزیابی دقیق تری از موقعیت پلنگ داشته باشند، اما ناگهان پلنگ به آنها حمله می کند و در همین صحنه این دو نفر زخمی می شوند. سپس با توجه به این که در این لحظه پلنگ قصد دارد به سایر انسان های حاضر در صحنه نیز حمله کند، متاسفانه یکی از همکاران محیط زیست ناچار می شود با سلاح جنگی و از فاصله نزدیک به پلنگ شلیک کند. 

نکته تاسف باری که از مجموع صحبت های اکبری و سایر مسئولان سازمان محیط زیست درباره جزئیات حادثه تلف شدن پلنگ قائمشهر مشخص می شود، این است که حفاظت از محیط زیست و حیات وحش ایران آن چنان با کمبود نیرو مواجه است که اگر یک دامپزشک برای رسیدگی به یوزپلنگ در حال زایمان «ایران» به استان سمنان برود، در آن صورت استان مازندران با کمبود فرد متخصص برای استفاده از تفنگ بیهوشی مواجه می شود و بعد هم زمان زیادی طول می کشد تا فردی دیگر برای به‌کارگیری سلاح بیهوشی در سطح استان پیدا شود؛ تمام این اتفاقات نیز در مازندرانی رخ داده است که اهمیت حفاظت از حیات وحش آن بر هیچ کدام از دلسوزان کشور پوشیده نیست. 

در این میان، سرپرست معاونت محیط طبیعی سازمان محیط زیست نیز در صحبت هایی که با رکنا داشت، تاسف‌بار بودن تبعات کمبود نیرو در سازمان متبوع خود را پذیرفت و اظهار داشت: متاسفانه ما در تمام استان های کشور با کمبود نیروی متخصص برای حفاظت از محیط زیست مواجه هستیم و شرایط برای رسیدگی به حیات وحش ما به قدری نامناسب است که با وجود این که ایران دارای 200 گونه پستاندار است، ولی در ستاد مرکزی سازمان محیط زیست فقط چهار نیرو، تمام برنامه های پستانداران در سراسر کشور را رصد می کنند. این در حالی است که با توجه به حساس بودن مساله یوزپلنگ ایرانی، یک کارشناس خبره فقط باید به برنامه های این گونه ارزشمند پستاندار ما توجه کند. 

اقبال لازم برای بهبود امکانات محیط زیست وجود ندارد 

اما در این وضعیت بسیار نامناسب کمبود نیرو و امکانات در سازمان حفاظت محیط زیست، سوال مهمی که باید به آن توجه داشت، این است که مدیران دوره جدید، چه برنامه ای برای تحقق شعار رئیس خود یعنی علی سلاجقه، مبنی بر لزوم قدرتمند کردن نهاد اصلی متولی حفاظت از طیبعت ایران دارند؟ البته سوال مهمتر این است که اساسا بودجه سازمان حفاظت محیط زیست در چند سال گذشته چقدر بوده است که اکنون شاهد بروز چنین وضعیت فاجعه باری در این سازمان هستیم؟ در واقع، ارزش لزوم حراست از طبیعت و حیات وحش ایران برای برخی مسئولان کشور چقدر است که بودجه سازمان حفاظت محیط زیست کشورمان این قدر پایین است؟ 

اکبری در پاسخ به این سوالات گفت: تمام رؤسای سازمان محیط زیست در دوره های گذشته، تلاش های خود را برای بهبود وضعیت نیروها و امکانات این سازمان انجام داده اند و آقای سلاجقه هم در همین راستا گام برمی‌دارد، اما در سمت مقابلِ ما نیز باید تمایل لازم برای بهتر کردن شرایط سازمان محیط زیست وجود داشته باشد. در واقع، ما باید ببینیم که آیا مسئولان سازمان محیط زیست برای ارتقای سطح بودجه و امکانات این سازمان پیگیری نکرده اند، یا این که در طرف مقابل، اقبال لازم برای این مساله وجود نداشته است. در پاسخ به این سوال هم شما مطمئن باشید مسئولان سازمان در دوره های گذشته پیگیری های زیادی را برای بهبود وضعیت امکانات و نیروهای محیط زیست انجام داده اند. 

وی در ادامه تاکید کرد: سازمان محیط زیست در سال های اخیر اقدامات زیادی برای ارتقای سطح مهارتی کارشناسان خود انجام داده و به ویژه در زمینه زنده گیری حیات وحش، آموزش های زیادی به دامپزشکان متخصص ارائه کرده است، اما متاسفانه ما همچنان با کمبود نیروهای متخصص دست و پنجه نرم می کنیم و در چنین شرایطی قطعا حمایت های دولتی برای افزایش بودجه، امکانات و مجوزهای استخدامی سازمان محیط زیست باید بیشتر شود.

دست سازمان محیط زیست در مجلس به جایی نمی رسد 

سرپرست معاونت محیط طبیعی سازمان محیط زیست با تاکید بر این که روسای قبلی این سازمان تلاش های زیادی را برای ارتقای سطح بودجه و امکانات و افزایش تعداد نیروهای محیط زیست انجام داده اند، عنوان کرد: روسای قبلی سازمان حفاظت محیط زیست همگی افرادی مطالبه گر بوده اند و مکاتبات زیادی را برای بهبود وضعیت این سازمان انجام داده اند، اما متاسفانه اعتباری که در عمل برای محیط زیست کشور در نظر گرفته می شود، بسیار پایین است. این در حالی است که امروزه همه مسئولان در اظهارات خود بر اهمیت محیط زیست تاکید دارند، اما در عمل وزن و اعتبار زیادی برای محیط زیست کشور در نظر گرفته نمی شود.

وی در پایان تصریح کرد: اساسا وزن و اعتبار محیط زیست در لوایح بودجه سنواتی کشور بسیار اندک است و این در حالی است که ما در بسیاری از موارد تلاش کرده ایم که در کنار فرهنگ سازی، اعتبارات لازم برای حفاظت از محیط زیست و حیات وحش کشور را در لایحه بودجه بیاوریم، اما متاسفانه در برخی موارد، بعضی ردیف های پیشنهادی ما برای تامین اعتبارات محیط زیست در مجلس حذف می شود یا کاهش می یابد و دست ما هم در مجلس به جایی نمی رسد.