احتمال افول جایگاه سیاسی ایران به دلیل بی توجهی به انرژی های تجدیدپذیر

انرژی تجدید پذیر به مجموعه انرژی هایی گفته می شود که به دست آوردن آنها نیازی به مصرف منابع طبیعی محدود ندارد. انرژی های خورشیدی و بادی از جمله مهمترین انرژی های تجدید پذیر در سطح جهان محسوب می شوند. با وجود این که کشور ما پتانسیل بسیار بالایی برای توسعه استفاده از انرژی های تجدید پذیر دارد، اما دولت های متوالی ایران نه تنها توجه کافی را به لزوم گسترش انرژی های تجدید پذیر نداشته اند، بلکه به تعهدات قانونی خود برای توسعه استفاده از انرژی های تجدیدپذیر مطابق برنامه های پنج ساله توسعه نیز عمل نکرده اند.

ایران باید پیشگام اجرای برنامه های کربن زدایی باشد

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، شکی نیست که وجود منابع عظیم سوخت های فسیلی در منطقه خاورمیانه، یکی از مهمترین علل اهمیت استراتژیک این منطقه برای قدرت های دنیا تلقی می شود و حالا هم که از اهمیت سوخت های فسیلی در سطح جهان کاسته شده است و رفته رفته انرژی های تجدیدپذیر جایگزین این سوخت ها می شوند، طبیعتا اهمیت منطقه خاورمیانه نیز برای قدرت های جهان کمتر می شود و بسیاری از تحلیلگران، خروج نیروهای نظامی از منطقه خاورمیانه در سال های اخیر را در همین راستا ارزیابی می کنند.

این مساله در کنار بروز تغییرات اقلیمی ناشی از ازدیاد گازهای گلخانه ای در جو زمین، منجر به آن شده است که کارشناسان محیط زیست بر لزوم کربن زدایی از اقتصاد کشورهای مختلف تاکید کنند. باید توجه داشت که کربن زدایی به مجموعه اقداماتی گفته می شود که طی آن یا از انتشار کربن دی اکسید در جو زمین جلوگیری می شود یا دی اکسید کربن موجود در فضا جذب گیاهان می شود.

در این میان، حرکت به سمت توسعه استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، یکی از مهمترین راهکارهای کربن زدایی در سطح جهان محسوب  می شود و کشور ما با وجود این که یکی از تامین کننده های اصلی سوخت های فسیلی در جهان است، به دلیل آن که در چند سال گذشته بیش از متوسط جهانی از تغییرات اقلیمی آسیب دیده است، باید پیشگام اجرای برنامه های کربن زدایی در اقتصاد، صنعت و کشاورزی خود باشد.

عقب ماندگی شدید ایران در توسعه انرژی های تجدیدپذیر

این نکته ای است که دکتر مجید عباسپور، رئیس انجمن متخصصان محیط زیست ایران در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: تا چند سال پیش کشورهای تولیدکننده عمده سوخت های فسیلی در جهان بخصوص قدرت های عضو سازمان اوپک، معتقد بودند که اگر به سمت توسعه استفاده از انرژی های تجدیدپذیر حرکت کنند، تقاضای جهانی نفت کاسته خواهد شد و این مساله، کاهش قیمت نفت و صادرات نفت این کشورها را به همراه خواهد داشت.

وی افزود: در سال های اخیر که رفته رفته توجه به لزوم توسعه استفاده از انرژی های تجدیدپذیر در سطح جهان فراگیر شده است، کشورهای خاورمیانه نیز ناچار شده اند که خواه ناخواه به گسترش انرژی های پاک بپردازند؛ چراکه هم اکنون در کشورهای پیشرفته ای از جمله آلمان بیش از 25 درصد برق با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر تولید می شود یا کشوری مثل دانمارک اعلام کرده است که تا سال 2030 به میزان 70 درصد برق تولیدی خود را با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر تامین خواهد کرد.

این کارشناس محیط زیست ادامه داد: این آمار و ارقام درباره میزان استفاده از انرژی های تجدیدپذیر در کشورهای پیشرفته در حالی است که در ایران حدود یک درصد برق تولیدی با استفاده از انرژی های پاک تامین می شود و این مساله نشان می دهد که ایران دچار عقب ماندگی شدیدی در زمینه توسعه استفاده از انرژی های تجدیدپذیر است.

بی توجهی دولت های قبلی به لزوم گسترش انرژی های تجدیدپذیر

البته آن طور که عباسپور می گوید، از زمان تدوین برنامه سوم توسعه، کشورمان به دنبال گسترش استفاده از انرژی های تجدیدپذیر رفت و در این برنامه، سازمان انرژی های نوی ایران تشکیل شد. در برنامه پنجم توسعه نیز این سازمان با سازمان بهره وری انرژی ادغام شد و سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق (ساتبا) در ایران شکل گرفت.

به گفته رئیس انجمن متخصصان محیط زیست ایران، بعد از تشکیل سازمان ساتبا قرار شد که در برنامه ششم توسعه مجموعا 5 هزار هکتار ظرفیت استفاده از انرژی های تجدیدپذیر برای تولید برق در کشورمان نصب شود. این در حالی است که با وجود این که اکنون در سال پایانی برنامه ششم توسعه قرار داریم، تنها در حدود 800 مگاوات ظرفیت تبدیل انرژی های تجدیدپذیر به برق در سراسر کشور نصب شده است و این مساله نشان می دهد که دولت های قبلی به تعهدات خود برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشورمان پایبند نبوده اند.

کم توجهی شدید ایران به پتانسیل عظیم توسعه انرژی های پاک

نکته دیگری که عباسپور در صحبت های خود به آن اشاره کرد، این است که با وجود تلاش هایی که برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشورمان انجام شده، ایران هنوز بسیار کمتر از پتانسیل خود از این انرژی ها استفاده کرده است، زیرا به طور مثال، در حالی که ایران دارای پتانسیل نصب 40 هزار مگاوات نیروگاه بادی است، هم اکنون در سطح کشور ما تنها 310 مگاوات نیروگاه بادی نصب شده است.

رئیس انجمن متخصصان محیط زیست ایران در همین راستا به کم توجهی مسئولان در استفاده از پتانسیل توسعه نیروگاه های خورشیدی در کشورمان نیز اشاره کرد و گفت: متوسط میزان تابش خورشید در ایران بیش از 3 کیلووات ساعت به مترمربع در روز است و در بعضی مناطق کشور نیز این میزان به 8 کیلووات ساعت به متر مربع در روز می رسد. این در حالی است که براساس برآوردهای جهانی، اگر میزان تابش خورشید در یک منطقه به 3 کیلووات ساعت به مترمربع در روز برسد، توسعه نیروگاه های خورشیدی در آن منطقه از نظر اقتصادی به صرفه خواهد بود.

وی در ادامه تاکید کرد: متخصصان حوزه انرژی های تجدیدپذیر در سطح جهان معتقدند که بخش عمده ای از مناطق کشورمان پتانسیل بالایی برای توسعه نیروگاه های خورشیدی دارد و این در حالی است که اکنون تنها 455 مگاوات نیروگاه خورشیدی در سطح کشورمان نصب شده است، آن هم در شرایطی که ما می توانیم چندین برابر این مقدار نیروگاه خورشیدی در ایران نصب کنیم.

باید نفت و گاز را به فرآورده های ارزشمند تبدیل کنیم

موضوع دیگری که عباسپور به آن توجه داشت، این است که سوخت های فسیلی اعم از نفت، گاز، نفت کوره و ... مواد شیمیایی بسیار ارزشمندی هستند که قابلیت تولید به انواع فرآورده های شیمیایی با ارزش افزوده بالاتر را دارند و تا حد امکان بهتر است این مواد سوزانده نشوند، بلکه در فرآیندهای پتروشیمی به محصولات ارزشمندتری تبدیل شوند.

رئیس انجمن متخصصان محیط زیست ایران در همین راستا اظهار داشت: ما می توانیم به جای سوزاندن سوخت های فسیلی، از آنها در جهت تبدیل به فرآورده های ارزشمند دیگری استفاده کنیم و با صادارت این فرآورده ها، درآمد ارزی بیشتری نسبت به صادرات نفت یا گاز به صورت خام به دست آوریم؛ بخصوص که ایران دارای ظرفیت های مغفول مانده بسیاری در زمینه توسعه انرژی های تجدیدپذیر است و بهتر است ما هرچه بیشتر به جای بهره برداری از سوخت های فسیلی، از انرژی های پاک برای تولید برق استفاده کنیم.

وی در ادامه تاکید کرد: نفت و گاز مواد شیمیایی ارزشمندی هستند که ما نباید فقط به دید سوخت های لازم جهت تولید برق به آنها نگاه کنیم، بلکه همان طور که رهبر انقلاب در بیانات خود مطرح کرده اند، باید با پرهیز از خام فروشی نفت و گاز یا سوزاندن آنها به شکل خام، این سوخت های فسیلی را به فرآورده های شیمیایی ارزشمندتری تبدیل کنیم و درآمد ارزی کشور را با صادرات این فرآورده ها به شدت افزایش دهیم.

وعده وزیر نیرو برای توسعه 10 هزار مگاواتی انرژی های تجدیدپذیر در ایران

در این میان اما با وجود بی توجهی دولت های قبلی به تعهدات خود در قبال لزوم توسعه استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، اخیرا علی اکبر محرابیان، وزیر نیروی دولت سیزدهم وعده داده است که تا پایان این دولت یعنی تا شهریور 1404، به میزان 10 هزار مگاوات ظرفیت جدید به نیروگاه های تجدیدپذیر کشور اضافه خواهد شد. این در حالی است که در بیش از چهار دهه که از پیروزی انقلاب اسلامی می گذرد، تنها حدود 800 مگاوات ظرفیت استفاده از انرژی تجدیدپذیر در کشورمان نصب شده است و پیش از انقلاب نیز اقدامی عملیاتی در این زمینه در ایران انجام نشده بود.

عباسپور در همین راستا به وعده اخیر وزیر نیرو اشاره کرد و گفت: وزارت نیرو در چند ماه گذشته توافقنامه هایی با برخی نهادهای عمومی غیردولتی یا بخش خصوصی برای توسعه استفاده از انرژی های پاک در کشورمان امضا کرده و حتی حجم توافقنامه هایی که با شرکت های مختلف برای توسعه نیروگاه های تجدیدپذیر امضا شده است، به 35 هزار مگاوات می رسد، اما اگر زمینه لازم برای اجرای این توافقنامه ها فراهم نشود، ممکن است کشور ما در پایان برنامه هفتم توسعه نیز نتواند به ظرفیت مناسب استفاده از انرژی های تجدیدپذیر دست یابد.

نفع سیاسی و اقتصادی حرکت ایران به سمت گسترش انرژی های تجدیدپذیر

تعلل مسئولان ایران در توسعه استفاده از انرژی های تجدیدپذیر اما در شرایطی رخ می دهد که در سال های اخیر بسیاری از کشورهای دنیا به دلایل گوناگون از جمله لزوم مقابله با تغییرات اقلیمی، کاهش وابستگی به سوخت های فسیلی و توسعه فناوری های مدرن به سمت گسترش انرژی های پاک رفته اند و در این زمینه حتی کشورهای پیشرفته جهان وعده داده اند که تا سال 2050 بیش از 90 درصد ظرفیت تولید برق آنها با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر تامین خواهد شد.

عباسپور در همین راستا با بیان این که ایران باید به جای نفت و گاز از انرژی های تجدیدپذیر برای تولید برق استفاده کند، عنوان کرد: ما در سال های اخیر بارها مشاهده کرده ایم که وابستگی کشور در تولید برق به سوخت های فسیلی منجر به آن شده است که ما به سوزاندن سوخت های آلاینده ای از جمله مازوت روی بیاوریم یا حتی در صورت مواجه شدن با کمبود سوخت مورد نیاز صنایع و نیروگاه های کشورمان، به تعطیلی موقت برخی کارخانجات بپردازیم.

رئیس انجمن متخصصان محیط زیست ایران ادامه داد: تمام این مسائل نشان می دهد که ما باید هرچه زودتر به سمت توسعه استفاده از انرژی های تجدیدپذیر حرکت کنیم، زیرا این کار نه تنها از نظر زیست محیطی، بلکه از نظر اقتصادی نیز در بلندمدت به سود کشورمان خواهد بود و با توجه به کاهش اهمیت سوخت های فسیلی و افزایش اهمیت انرژی های پاک در سطح جهان، توسعه استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، می تواند ارتقای جایگاه سیاسی کشور را به همراه داشته باشد.

وی در پایان تصریح کرد: طبیعی است در شرایطی که تمام جهان به سمت توسعه استفاده از انرژی های تجدیدپذیر حرکت می کند، اگر ایران به استفاده از انرژی های پاک اهمیت ندهد، جایگاه سیاسی خود را در سطح جهان از دست خواهد داد. بنابراین نه تنها از نظر زیست محیطی، بلکه از نظر سیاسی هم ایران باید هرچه زودتر به سمت توسعه استفاده از انرژی های تجدیدپذیر حرکت کند، زیرا یکی از مهمترین جنبه های قدرت سیاسی، قدرت اقتصادی است و بی تردید آینده اقتصاد جهان بر مبنای توسعه انرژی های پاک جلو خواهد رفت.