یارانه 50 دلاری هاری به صاحبان حیوانات خانگی / قتل 17 یوزپلنگ ایرانی به دست سگ ها

در سال های اخیر نگهداری از حیوانات خانگی به مساله ای پرچالش در ایران تبدیل شده است. از سویی، برخی شهروندان با راه اندازی کمپین های مختلفی تاکید دارند که دولت حق ندارد نگهداری از حیوانات خانگی توسط افراد مختلف را محدود کند و از سویی دیگر، برخی نمایندگان مجلس اخیرا طرحی را با عنوان «صیانت» برای ایجاد محدودیت در نگهداری از حیوانات خانگی مطرح کرده اند. در چنین شرایطی مشخص نیست که آیا موافقان نگهداری از حیوانات خانگی یا حتی مخالفان آن، اساسا از آسیبی که حیوانات خانگی به محیط زیست و حیات وحش وارد می کنند، با خبر هستند یا خیر.  

چالش نگهداری از حیوانات خانگی در ایران

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، نگهداری از حیوانات مزرعه از دیرباز در میان بشر رواج داشته و پای حیوانات شخصی یا همان حیوانات خانگی نیز تقریبا هم زمان با حضور حیوانات مزرعه در زندگی انسان ها باز شده است. اساسا هم اهلی کردن و نگهداری از حیوانات در محیط های انسانی، پدیده ای بسیار سنتی در تاریخ بشریت است و کمتر در طول تاریخ، این مساله مانند آنچه امروز در ایران مشاهده می کنیم، به موضوعی پرچالش تبدیل شده است.

در این میان، داشتن همدم، سرگرم شدن، گریز از تنهایی و نیاز به برطرف کردن حس تربیت کردن موجودی دیگر، از جمله مواردی است که به عنوان دلایل نگهداری از حیوانات خانگی در جامعه مدرن از سوی افراد مختلف مطرح می شود، اما آنچه در سال های اخیر منجر به پرچالش شدن این مساله در کشورمان شده، نخست برخی مسائل دینی و دوم حملاتی است که بعضا از سوی سگ های خانگی یا سگ های رهاشده به انسان ها بخصوص کودکان در نقاط مختلف کشور انجام شده است.

نکته ای که البته بسیاری از افراد از آن غفلت می کنند، این است که بخش زیادی از گربه ها و بخصوص سگ های رهاشده در طبیعت را همان حیوانات خانگی تشکیل می دهند که توسط صاحبان خود در دل طبیعت رها شده اند و خیلی زود خوی اهلی این حیوانات به خوی وحشی تغییر کرده است و آن طور که دکتر حسین آخانی، پژوهشگر محیط زیست و عضو هیات علمی دانشگاه تهران به رکنا می گوید، در 20 سال گذشته، حداقل 17 قلاده از گونه در معرض خطر یوزپلنگ ایرانی، توسط سگ های رهاشده خورده شده اند.

مخالفت فعالان حقوق حیوانات با نگهداری از حیوانات خانگی

نکته دیگری که باید توجه داشت، این است که صرف نظر از تمام چالش هایی که در چند سال گذشته درباره مساله نگهداری از حیوانات خانگی در کشورمان مطرح شده است و اخیرا حتی برخی نمایندگان مجلس، این حیوانات را به عنوان حیوانات خطرناکی معرفی کرده اند که باید از حقوق عامه در برابر آنان صیانت شود، نگهداری از حیوانات خانگی از چند منظر مورد مخالفت بسیاری از کارشناسان محیط زیست و فعالان حقوق حیوانات قرار دارد.

نکته اول این است که اساسا برای تامین غذای مورد نیاز حیوانات خانگی منابعی مصرف می شود که طبیعت تامین آنها را پیش بینی نکرده است و در درجه دوم هم باید توجه داشت که تبدیل حیوانات خانگی رهاشده به حیوانات ولگرد می تواند تهدیدهایی را برای حیات وحش به همراه داشته باشد؛ به طور مثال؛ حضور سگ های رهاشده در طبیعت منجر به تحدید منابع غذایی سایر گوشتخواران محسوب می شود و به همین دلیل سگ ها و گربه های رهاشده به عنوان موجوداتی مهاجم برای حیات وحش به حساب می آیند.

همچنین از نظر برخی فعالان حقوق حیوانات، انسان ها هیچ حقی درباره مالکیت بر حیوانات یا تصمیم گیری برای سرنوشت آنها و محدود کردن محیط زندگی حیوانات از طبیعت به فضایی محصور ندارند و در چنین شرایطی نگهداری از حیوانات خانگی نیز مانند ذبح حیوانات مختلف در کشتارگاه ها، از نظر این دسته از فعالان حقوق حیوانات مذموم تلقی می شود.

آسیب اجتناب ناپذیر نگهداری از حیوانات خانگی بر محیط زیست

در این میان اما آخانی معتقد است که نگهداری از حیوانات خانگی، حقی است که هر انسانی می تواند برای خود قائل شود و هیچ کس نباید برای کسانی که می خواهند حیوان خانگی داشته باشند، محدودیت ایجاد کند، البته به آن شرط که کسی که می خواهد از یک حیوان خانگی نگهداری کند، صلاحیت نگهداری از آن را داشته باشد و به گونه ای از حیوانان خود نگهداری کند که نه خود حیوان آزار ببیند، نه آن حیوان دیگران را آزار بدهد، نه حضورش در محیط های عمومی منجر به آسیب زدن به محیط زیست شود.

همچنین به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه تهران، اخیرا بروز برخی مسائل در کشورمان باعث شده است که موضوع نگهداری از حیوانات خانگی به چالشی جدی برای محیط زیست کشور تبدیل شود؛ به‌ویژه آن که در سال های اخیر این احساس در برخی افرادی که از حیوانات خانگی نگهداری می کنند، ایجاد شده است که آنها در برابر حیوانات رهاشده در محیط های شهری نیز مسئولیت دارند و باید به آنها غذارسانی کنند.

این در حالی است که از نظر این پژوهشگر محیط زیست، نگهداری از حیوانات خانگی به خودی خود دارای رد پای اکولوژیکی است، زیرا برای تهیه غذای حیوانات گوشتخواری مانند سگ های خانگی، حیوانات دیگری قربانی می شوند که برای تغذیه آن حیوانات نیز کشاورزان باید بیش از حد پیش‌بینی‌شده در طبیعت، علوفه بکارند. ضمن این که نگهداری از حیوانات خانگی حاوی رد پای بهداشتی در زندگی انسان ها نیز هست و اساسا وارد شدن آسیب بر اثر نگهداری از حیوانات خانگی بر محیط زیست اجتناب ناپذیر است.

به هیچ وجه نباید به حیوانات رهاشده غذا بدهیم

آخانی در بخش دیگری از صحبت هایش، غذارسانی برخی افراد به حیوانات رهاشده را نیز برای محیط زیست آسیب زا توصیف کرد و گفت: برخی کسانی که از حیوانات خانگی نگهداری می کنند یا برخی از دیگر افرادی که به طور خاص گونه هایی نظیر سگ و گربه را دوست دارند و به تاثیر مخرب ازدیاد نسل بیش از حد این حیوانات بر اکوسیستم و حیات وحش توجه نمی کنند، با غذارسانی به حیوانات رهاشده، شرایط را برای تولید مثل هرچه بیشتر آنها فراهم می کنند و این مساله منجر به وارد شدن فشار بیش از حد این موجودات مهاجم بر طبیعت ایران می شود.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران ادامه داد: ما باید شرایطی را فراهم کنیم که هر کسی که دوست دارد از حیواناتی مانند سگ یا گربه نگهداری کند، بتواند این حیوانات را در محیط زندگی شخصی خود داشته باشد، نه این که به محیط های عمومی بیاید و به سگ ها و گربه هایی غذا بدهد که حضور آنها می تواند معضلات زیادی را برای طبیعت و انسان ها به همراه داشته باشد و منابع غذایی حیات وحش را محدود کند.

وی در ادامه تاکید کرد: ما به هیچ وجه نباید به حیوانات رهاشده غذا بدهیم و باید به این نکته توجه داشته باشیم که این حیوانات، اهلی محسوب نمی شوند، زیرا جای حیوانات اهلی‌شده در خیابان نیست، بلکه حیوانات اهلی صرفا باید در محیط های خصوصی افراد از جمله خانه، مزرعه یا باغ نگهداری شوند. به همین دلیل، هرگونه غذارسانی به حیوانات رهاشده چه به صورت دستی و چه بر اثر ناکارآمد بودن سیستم جمع آوری زباله در شهرها، می تواند شرایط تکثیر این حیوانات را فراهم کند و مشکلاتی جدی را برای طبیعت به همراه داشته باشد.

محل بازی کودکان نباید به جولانگاه حیوانات رهاشده تبدیل شود

آخانی با اشاره به برخی مشکلات بهداشتی ناشی از حضور حیوانات رهاشده در محیط های شهری توضیح داد: طبیعی است که رها شدن مدفوع حیوانات رهاشده در محیط های شهری می تواند سلامت شهروندان را به خطر بیندازد و ما نباید اجازه دهیم محیط هایی مثل پارک ها که کودکان می خواهند در آن آزادانه بازی کنند، به محلی برای انباشت مدفوع حیوانات تبدیل شوند.

این پژوهشگر محیط زیست ادامه داد: در بسیاری از کشورهای اروپایی، افراد را موظف می کنند که اگر حیوانات خانگی خود را برای گردش به بیرون می آورند، حتما مدفوع آنها را جمع کنند و به سطل های مشخص شده بریزند. در کشوری مانند هند نیز که اتفاقا مردم آن به حیوان‌دوستی معروف هستند، جریمه های زیادی برای غذارسانی به حیوانات رهاشده وضع شده است.

وی در ادامه تاکید کرد: اگر ما در ایران به حقوق شهروندان اعتقاد داریم، نباید اجازه بدهیم که افراد با غذارسانی به حیوانات بی صاحب، منجر به ضرر و زیان عمومی جامعه بشوند؛ چراکه همین گربه های رهاشده در محیط های شهری حامل باکتری هایی هستند که می تواند تهدیدهایی از جمله عفونت پوستی را برای انسان ها به همراه داشته باشد.

با حذف غذارسانی، جمعیت حیوانات رهاشده به طور طبیعی کم می شود

در این میان اما نکته ای که برخی افراد مطرح می کنند، این است که اگر انسان ها به حیوانات رهاشده در محیط های شهری غذارسانی نکنند، سرنوشت محتوم این حیوانات مرگ زودرس خواهد بود و بنابراین بهتر است ما غذارسانی به حیوانات رهاشده را ادامه دهیم، اما برای حفظ طبیعت، آنها را عقیم کنیم.

آخانی اما با تاکید بر باطل بودن استدلال هایی از این دست گفت: در دستورالعمل های سازمان بهداشت جهانی تاکید شده است که انسان ها حتما باید دسترسی حیوانات رهاشده به منابع غذایی را قطع کنند، زیرا حیواناتی مثل سگ و گربه در صورت داشتن تغذیه مناسب، می توانند با سرعت بالایی تولید مثل کنند.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران ادامه داد: اگر ما جلوی دسترسی حیوانات رهاشده به منابع غذایی را نگیریم، به سرعت جمعیت این حیوانات به شدت زیاد خواهد شد، به نحوی که این جمعیت زیاد می تواند اپیدمی های گسترده ای را برای انسان ها ایجاد کند. در این شرایط هم طبیعتا هر دولتی جان انسان ها را ارجح می داند. بنابراین اگر ما به غذارسانی خود ادامه دهیم، ممکن است در آینده ای نه چندان دور، شاهد قتل عام حیوانات رهاشده توسط دولت ها باشیم.

وی در ادامه تاکید کرد: با توجه به اشکالات فراوانی که در نظام جمع آوری پسماند در کشورمان وجود دارد، اساسا منابع غذایی حیوانات رهاشده در ایران هیچ گاه به طور کامل از بین نمی روند. بنابراین حذف غذارسانی دستی، منجر به مرگ حیوانات رهاشده نمی شود، بلکه در آن صورت، انگیزه تولید مثل در این حیوانات کاهش می یابد و در بلندمدت، به طور طبیعی جمعیت آنها کم می شود.

حیوانات خانگی باید شناسنامه دار شوند

آخانی با تاکید بر لزوم شناسنامه دار شدن حیوانات خانگی در ایران گفت: دولت نباید هیچ گاه به طور مستقیم با پدیده نگهداری از حیوانات خانگی مبارزه کند، بلکه بهتر است دستگاه های حاکمیتی به ساماندهی این مساله بپردازند تا مردم ایران مانند بسیاری از دیگر کشورهای جهان، حیوانات خانگی را به صورت شناسنامه دار و از محل های معین خریداری کنند.

این پژوهشگر محیط زیست درباره فواید شناسنامه دار شدن حیوانات خانگی توضیح داد: اگر تمام حیوانات خانگی شناسنامه دار بوده و در مراکزی مشخص عقیم شده باشند، در آن صورت کسی نمی تواند با توله کشی های بی رویه به افزایش جمعیت برخی نژادهای سگ یا گربه خارج از ظرفیت اکوسیستم بپردازد و با استفاده از این توله کشی ها تجارت کند.

وی در ادامه تاکید کرد: با توجه به این که حیوانات خانگی می توانند تهدیدهایی را برای اعضای خانواده صاحبان آنها و دیگر انسان ها به همراه داشته باشند، بنابراین این حیوانات حتما باید شناسنامه، کارت بهداشت و حتی بیمه داشته باشند. همچنین با توجه به مشکلات بهداشتی و زیست محیطی که حضور حیوانات خانگی می تواند برای یک شهر به همراه داشته باشد، بهتر است شهرداری ها نیز از صاحبان این حیوانات عوارض بگیرند.

نفع مالی شناسنامه دار شدن حیوانات خانگی برای دولت

آخانی در بخش پایانی صحبت هایش با اشاره به آمارهای رسمی وزارت بهداشت گفت: حدود 70 درصد حیوان گزیدگی ها در کشورمان توسط حیوانات خانگی انجام می شود و این مساله نشان می دهد که ما علاوه بر شناسنامه دار کردن این حیوانات، باید به ارائه آموزش های عمومی لازم در زمینه نگهداری از حیوانات خانگی بپردازیم.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران ادامه داد: برخلاف تصور عمومی، دولت ما نه تنها حیوان ستیز نیست، بلکه به تمام کسانی که حیوانات خانگی دارند و توسط آنها گزیده می شوند، یارانه 50 دلاری برای واکسن هاری پرداخت می کند و گاهی تا 20 میلیون تومان هزینه های درمان گازگرفتگی توسط حیوانات خانگی بر نظام بهداشت و درمان کشور تحمیل می شود و این به نوعی یارانه ای است که دولت به صاحبان حیوانات خانگی می پردازد.

وی در پایان تصریح کرد: طبیعی است که در چنین شرایطی اگر حیوانات خانگی شناسنامه دار شوند و کسانی که از آنها نگهداری می کنند، حیوانات خانگی خود را بیمه کنند، بار مالی ناشی از تزریق عمومی واکسن هاری به صاحبان حیوانات خانگی که از سوی حیوانات خود گزیده می شوند، از روی دوش دولت برداشته می شود. بنابراین شناسنامه دار کردن حیوانات خانگی در کنار دریافت عوارض از صاحبان این حیوانات توسط شهرداری ها، می تواند منافع مالی گوناگونی را برای دولت ها به همراه داشته باشد.