وجود 100 هزار پرستار بیکار در ایران / 60 درصد کادر پرستاری، نیروهای شرکتی هستند

پرستاران شرکتی آن بخش از کادر پرستاری کشور هستند که رابطه استخدامی مستقیمی با وزارت بهداشت ندارند. یعنی پرستاران شرکتی توسط شرکت های ظاهرا خصوصی زیرمجموعه بیمارستان ها استخدام شده اند و این شرکت ها هستند که پرستاران شرکتی را به بیمارستان های مختلف اعزام می کنند. پرستاران شرکتی قراردادهای نیم بند یک ساله ای را با شرکت های خصوصی زیرمجموعه بیمارستان ها می بندند و با توجه به این که حدود 100 هزار پرستار بیکار در کشورمان وجود دارد، پرستاران شرکتی عملا هیچ گونه امنیت شغلی ندارند و با کوچکترین اعتراضی نسبت به حقوق و مزایای خود از بیمارستان ها اخراج می شوند. به همین دلیل است که پرستاران شرکتی ناچارند که با کمترین حقوق و مزایا در خط مقدم مبارزه با کرونا فعالیت کنند.

از ابتدا قرار نبود که پرستار شرکتی داشته باشیم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در روزهای اخیر پرستاران بار دیگر با برگزاری تجمعات مختلف، نسبت به وضعیت دستمزد خود و عدم برقراری فوق العاده خاص در حقوق ماهیانه شان دست به اعتراض زده اند. در این میان پرستاران شرکتی که وضعیتی به مراتب بدتر از پرستاران رسمی دارند، نسبت به عدم برخورداری از امنیت شغلی و ثبت نشدن بخشی از سنوات خدمتشان به عنوان نیروی شرکتی در هنگام تبدیل وضعیت به نیروی پیمانی اعتراض دارند.

همچنین پرستاران 89 روزه نیز که قرار بود در ایام کرونایی به صورت موقت به عنوان نیروی شرکتی به کمک وزارت بهداشت بیایند و بعد در بیمارستان های مختلف استخدام شوند، نسبت به عدم روشن تکلیف خود با وجود گذشت نزدیک دو سال از شیوع کرونا در کشور، معترض هستند.

البته دایره اعتراضات پرستارانی که روابط استخدامی مختلفی با وزارت بهداشت و دیگر نهادهای عمومی و خصوصی دارند، به همین دو سه مورد ختم نمی شود و اساسا پرستاران که در دو سال اخیر در خط مقدم مبارزه با کرونا قرار داشته اند، از نظر وضعیت معیشتی در شرایط مناسبی قرار ندارند و لازم است حالا که وزارت بهداشت با واکسیناسیون گسترده علیه کرونا به یکی از موفق ترین وزارتخانه های دولت سیزدهم تبدیل شده، با اجرای برنامه های مختلف به بهبود وضعیت پرستاران گوناگون بپردازد.

این نکته ای است که محمدرضا شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار ایران در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و درباره روند حضور پرستاران شرکتی در بدنه نظام سلامت کشور توضیح داد: در شرایطی که در دهه 60 بیش از 90 درصد کارکنان حوزه بهداشت و درمان را نیروهای رسمی تشکیل می دادند، از ابتدای دهه 70 رفته رفته به‌کارگیری نیروهای خدماتی بیمارستان ها به شرکت های خصوصی واگذار شد و در آن زمان به هیچ وجه قرار نبود که به‌کارگیری نیروهای تخصصی حوزه سلامت به‌ویژه پرستاران به شرکت ها واگذار شود.

وی افزود: در سال های بعد اما مدیران نظام سلامت کشور با توجه به تفکر نئولیبرالی موجود در مدیریت اقتصادی کشور، به این نتیجه رسیدند که به‌کارگیری پرستاران شرکتی که با کمترین حقوق و مزایا مشغول کار می شوند و امنیت شغلی پایین تری دارند، برای نظام سلامت به صرفه تر از استخدام پرستاران رسمی خواهد بود و وجود همین تفکر در کشورمان باعث شد که رفته رفته به‌کارگیری پرستاران هم به شرکت های خصوصی واگذار شود.

3 برابر شدن ظرفیت آموزش پرستار بدون ایجاد زیرساخت های لازم برای جذب

شریفی مقدم البته تعریف کرد که در اوایل دهه 90، دولت وقت با اجرای ﻗﺎﻧﻮن ارﺗﻘﺎی ﺑﻬﺮه وری ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﻧﻈﺎم ﺳﻼﻣﺖ، تمام پرسنل شرکتی حوزه بهداشت و درمان در بخش های دولتی را به نیروهای رسمی تبدیل کرد و این کار باعث شد که در تابستان 92 که دولت تحویل حسن روحانی داده شد، حتی یک پرستار شرکتی هم در ایران وجود نداشته باشد و از آن مهمتر این که در آن زمان تقریبا هیچ کدام از فارغ التحصیلان رشته پرستاری، بیکار نبودند.

اما به گفته دبیرکل خانه پرستار ایران، در دولت های دوگانه حسن روحانی، مسئولان بهداشتی کشور اقدامات مختلفی را انجام دادند که هر کدام به نوعی به جامعه پرستاری کشور لطمه زد؛ نخستین اقدام افزایش ظرفیت رشته های پرستاری در دانشگاه ها بود، به نحوی که از سال 92 تا کنون تعداد فارغ التحصیلان سالانه رشته پرستاری در کشورمان از 4 هزار نفر به 12 هزار نفر رسیده است؛ یعنی در طول هشت سال گذشته، ظرفیت آموزش پرستار در کشورمان بدون ایجاد زیرساخت های لازم برای جذب کادر پرستاری سه برابر شده است.

از نظر شریفی مقدم، افزایش ظرفیت جذب پرستاران در دانشگاه ها، بدون فراهم کردن زیرساخت های لازم بدون فراهم کردن زیرساخت های لازم برای این مساله در مراکز آموزشی کشور صورت گرفت و در شرایطی که تعداد اساتید دانشگاه و ظرفیت دانشگاه ها برای تربیت پرستاران بیشتر کافی نبود، وزارت بهداشت اقدام به سه برابر کردن ظرفیت پذیرش سالیانه دانشجویان پرستاری کرد و وقتی این کار بدون فراهم کردن شرایط استخدامی پرستاران انجام شد، خیل عظیمی از فارغ التحصیلان بیکار ماندند و به همین دلیل، اکنون با لشکر 100 هزار نفری پرستاران بیکار در کشورمان مواجهیم.

وی در ادامه تاکید کرد: از سال 92 تا 1400، مسئولان بهداشتی دولت روحانی به صورت کاملا عامدانه ظرفیت پذیرش دانشجویان رشته پرستاری را افزایش دادند تا با این کار ورودی نظام پرستاری را زیاد کنند تا به نوعی عرضه پرستار در ایران بسیار بیشتر از ظرفیت موجود برای به‌کارگیری پرستاران شود و همین مساله باعث شود که مسئولان بیمارستان های دولتی و خصوصی هر طور که بخواهند، پرستاران را با حقوق و مزایای حداقلی به کار بگیرند.

نفع بردن مسئولان وزارت بهداشت روحانی از افزایش تعداد پرستاران شرکتی

آن طور که شریفی مقدم می گوید، در چنین شرایطی بود که در سال 92، جمعی از مسئولان بهداشتی دولت روحانی، یک شرکت خصوصی را برای به‌کارگیری پرستاران شرکتی و اعزام آنها به بیمارستان های دولتی و خصوصی مختلف تاسیس کردند و به نوعی از رانت ویژه ای برای استخدام پرستاران شرکتی و پرداخت حقوق آنها برخوردار شدند.

به گفته دبیرکل خانه پرستار ایران، بخش زیادی از اعضای هیات مدیره این شرکت ظاهرا خصوصی را مدیران دولتی وقت وزارت بهداشت تشکیل می دادند و سنگ بنای به‌کارگیری پرستاران شرکتی در بیمارستان های خصوصی و به‌ویژه بیمارستان های دولتی توسط مدیران بهداشتی دولت روحانی گذاشته شد. در واقع، حضور پرستاران شرکتی در نظام سلامت کشور، حاصل بی توجهی مسئولان وقت وزارت بهداشت نسبت به اصل تعارض منافع بود.

شریفی مقدم در توضیح بیشتر گفت: از سال 92 به بعد، بیمارستان های دولتی به دستور مسئولان بهداشتی دولت روحانی اقدام به به‌کارگیری پرستاران شرکتی کردند؛ به نحوی که از آن به بعد روند کلی در بیمارستان های دولتی به این صورت شد که به ازای بازنشسته شدن هر پرستار رسمی در یک بیمارستان دولتی، یک پرستار شرکتی در آن بیمارستان استخدام می شد و همچنین تمام بیمارستان های خصوصی هم اقدام به استخدام پرستاران شرکتی کردند.

دبیرکل خانه پرستار ایران در ادامه تعریف کرد که از آن به بعد، بیمارستان های زیر نظر دانشگاه های علوم پزشکی، تامین اجتماعی و سایر نهادهای عمومی نیز وقتی بنا داشتند که نیروهای بیشتری را به‌کارگیری کنند، صرفا به استخدام نیروهای شرکتی می پرداختند و تداوم این روند در طول هشت سال باعث شد که هم اکنون عمده پرستاران موجود در نظام سلامت کشور را پرستاران شرکتی تشکیل دهند.

وی در ادامه تاکید کرد: اساسا وقتی که عرضه نیروی کار در هر حوزه ای از ظرفیت موجود برای به‌کارگیری نیرو در آن حوزه بیشتر باشد، دست کارفرمایان برای وارد کردن فشارهای مختلف به نیروهای زیر دست خود بازتر می شود. اتفاقا همین نوع دیدگاه نیز باعث شد که مسئولان وزارت بهداشت در دولت روحانی عامدانه تعداد فارغ التحصیلان رشته پرستاری را افزایش دهند تا بعدا بتوانند هر طور که خواستند، بر پرستاران فشار وارد کنند.

به‌کارگیری پرستاران شرکتی؛ اوج استثمار نیروی کار در نظام سلامت

شریفی مقدم با تاکید بر این که به‌کارگیری پرستاران شرکتی، اوج استثمار نیروی کار در نظام سلامت کشور محسوب می شود، گفت: قراردادی که شرکت های زیر نظر بیمارستان ها با پرستاران شرکتی می بندند، قرارداد یک ساله است و بندی هم در این قرارداد وجود دارد که اگر کارفرمایان خواستند، می توانند یک ماه زودتر با اطلاع قبلی پرستاران را از کار بیکار کنند. این یعنی اساسا پرستاران شرکتی هیچ گونه امنیت شغلی دارند و این اتفاق در شرایطی رخ داد که در هشت سال دولت روحانی، تعداد استخدام نیروهای رسمی نیز به حداقل ممکن رسید.

دبیرکل خانه پرستار ایران ادامه داد: در هشت سال دولت روحانی مجموعا 20 هزار پرستار رسمی در بیمارستان های زیر نظر وزارت بهداشت استخدام شدند و این در حالی است که در طول این هشت سال، حداقل 40 هزار پرستار رسمی بازنشسته شدند و عمدتا پرستاران شرکتی جایگزین نیروهای بازنشسته شدند. ضمن این که در طول هشت سال دولت روحانی نیز در عمده مراکز درمانی جدید و ظرفیت های تازه بیمارستان های قدیمی، پرستاران شرکتی به کار گرفته شدند و تداوم این روند منجر به آن شده است که هم اکنون عمده پرستاران کشور را نیروهای شرکتی تشکیل دهند.

آن طور که شریفی مقدم می گوید، هم اکنون بیش از 60 درصد پرستاران مراکز درمانی زیر نظر وزارت بهداشت را پرستاران شرکتی تشکیل می دهند. این در حالی است که در مراکز درمانی خصوصی تمام پرستاران شرکتی هستند و حدود 60 درصد نیروهای پرستاری بیمارستان های وابسته به تامین اجتماعی، نیروهای مسلح و سایر نهادهای عمومی را نیز پرستاران شرکتی تشکیل می دهند و عملا حدود 60 درصد کل پرستاران کشور، نیروهای شرکتی هستند.

وی در ادامه تاکید کرد: در شرایطی که مسئولان وزارت بهداشت در دولت روحانی، عامدانه کاری کردند که تعداد فارغ التحصیلان رشته پرستاری بسیار بیشتر از ظرفیت موجود برای به‌کارگیری آنها شود، پرستاران نیز ناچار شدند که به هر نوع رابطه استخدامی با بیمارستان تن دهند و زیر بار هر قراردادی که جلویشان گذاشته می شود، بروند. در همین شرایط نیز در حالی که پرستاران پیش از این زیر بار قرارداد بستن با شرکت های خصوصی نمی رفتند، در دولت روحانی بخش زیادی از پرستاران حاضر شدند که به صورت شرکتی استخدام شوند.

وجود 5 هزار پرستار 89 روزه بلاتکلیف در کشور

شریفی مقدم، به‌کارگیری پرستاران 89 روزه را نیز در تداوم استخدام پرستاران شرکتی توصیف کرد و گفت: وقتی به‌کارگیری پرستاران شرکتی در نظام سلامت باب شد و پرستاران نتوانستند نسبت به حقوق از دست رفته خود اعتراض کنند، وقاحت برخی مسئولان وزارت بهداشت سابق به حدی رسید که در پیک اول کرونا یعنی در اسفند سال 98، قرارداد 89 روزه را باب کردند.

دبیرکل خانه پرستار ایران ادامه داد: مسئولان سابق وزارت بهداشت برای این که کمبود پرستار در دوران کرونا را جبران کنند، به جای این که به استخدام نیروی رسمی یا پرستاران شرکتی با قراردادهای یک ساله بپردازند، پرستارانی را به کار گرفتند که طول مدت قراردادهایشان به سه ماه نیز نمی رسد و به همین دلیل، آقایان هیچ مزایای شغلی یا حق سنواتی نیز برای این پرستاران در نظر نگرفتند.

شریفی مقدم با تاکید بر این که وزارت بهداشت قرار بود سال گذشته تکلیف پرستاران 89 روزه را مشخص کند، عنوان کرد: از شروع دوره کرونا تا کنون، هنوز هم پرستاران 89 روزه بلاتکلیف هستند و وضعیت شغلی آنها هیچ تغییری نکرده است و همچنان قراردادهای کمتر از سه ماه برای آنها تمدید می شود. این در حالی است که به‌کارگیری پرستاران 89 روزه اوج بی انصافی و وقاحت مسئولان سابق وزارت بهداشت تلقی می شود و اکنون حدود 5 هزار پرستار 89 روزه در کشورمان بلاتکلیف مانده اند.

حدود 200 هزار پرستار در ایران فعالیت می کنند

شریفی مقدم آمار کل پرستاران کشور را حدود 200 هزار نفر اعلام کرد و گفت: مراکز بهداشتی و درمانی زیر نظر وزارت بهداشت، مجموعا 140 هزار پرستار دارند و حدود 60 هزار پرستار نیز در مراکز بهداشتی و درمانی زیر نظر تامین اجتماعی، نیروهای مسلح، سایر نهادهای عمومی و بیمارستان ها و درمانگاه های خصوصی فعالیت می کنند که از این 200 هزار نفر، حدود 60 درصد از آنها را پرستاران شرکتی تشکیل می دهند که از حداقل حقوق و مزایا برخودار هستند.

دبیرکل خانه پرستار ایران ادامه داد: در میان پرستاران شرکتی، بدترین وضعیت را پرستاران 89 روزه دارند که برخی بیمارستان ها فقط در پیک های کرونا آنها را به‌کارگیری می کنند و خارج از پیک آنها را اخراج می کنند. این اوج بی رحمی برخی مدیران بیمارستان هاست که افراد مختلف را در اوج شیوع بیماری در کشورمان به کار می گیرند، اما بدون پرداخت هیچ گونه مزایا یا حق سنواتی، آنها را در هنگام فروکش کردن موج بیماری، رها می کنند.

وی در ادامه تاکید کرد: اکنون زمان آن است که مسئولان جدید وزارت بهداشت، تکلیف این پرستاران را مشخص کنند. زیرا مسئولان قبلی وزارت بهداشت گمان می کنند که دوره شیوع کرونا کوتاه مدت خواهد بود و آنها هم به همین دلیل به استخدام کوتاه مدت پرستاران پرداختند، اما حالا که شیوع کرونا به همه ثابت کرد که تعداد پرستاران بسیار کمتر از نیاز کشور است، مسئولان جدید وزارت بهداشت باید فکری به حال استخدام پرستاران 89 روزه کنند.

استخدام به عنوان نیروی رسمی؛ مهمترین خواسته پرستاران شرکتی

شریفی مقدم با اشاره به طرح ساماندهی کارکنان دولت که در دستور کار مجلس قرار گرفته است، عنوان کرد: مهمترین خواسته پرستاران شرکتی این است که هرچه زودتر مسئولان وزارت بهداشت آنها را تبدیل وضعیت کنند و به عنوان نیروی رسمی به کار بگیرند. این کار نیز جز با تصویب طرح ساماندهی کارکنان دولت در مجلس میسر نخواهد شد و پرستاران شرکتی زیرمجموعه وزارت بهداشت و سایر نهادهای عمومی نیز در صورت تصویب این طرح حتما تبدیل وضعیت می شوند.

دبیرکل خانه پرستار ایران ادامه داد: با توجه به این که پرستاران شرکتی هیچ گونه امنیت شغلی ندارند، بنابراین طبیعی است که این پرستاران بازدهی مد نظر یک سیستم درمانی مطلوب را نداشته باشند. از این لحاظ، تبدیل وضعیت پرستاران شرکتی نه تنها به نفع این پرستاران است، بلکه به نفع عموم جامعه خواهد بود. اما تداوم وضعیت کنونی پرستاران شرکتی فقط به نفع شرکت های واسطه ای تمام می شود که هم اکنون از رانت به‌کارگیری پرستاران شرکتی و اعزام آنها به بیمارستان ها برخوردارند.

وی در پایان تصریح کرد: متاسفانه با وجود این که از اواسط شهریور، مجلس فرصتی 45 روزه برای تدوین مجدد طرح ساماندهی کارکنان دولت به دستگاه اجرایی داد و از دولت خواست که این طرح را به صورت لایحه ارائه کند، اما هنوز هم این لایحه از سوی دستگاه اجرایی به مجلس تقدیم نشده است، این در حالی است که تبدیل وضعیت پرستاران و سایر کارکنان دولت و استخدام آنها به عنوان نیروهای رسمی، صدها هزار نفر را از بلاتکلیفی کنونی که در آن گرفتار شده اند، نجات خواهد داد.