ایران یکی از 10 کشور اول جهان در انتشار گازهای گلخانه ای / احتمال غرق شدن برخی کشورها بر اثر تغییرات اقلیمی

گازهای گلخانه ای به مجموعه ای از گازهای موجود در جو زمین گفته می شود که با ایجاد اثر گلخانه ای، موجب حفظ گرمای موجود در لایه های پایینی جو و افزایش متوسط دمای هوای زمین می شوند. بخار آب، کربن دی اکسید، متان، دی نیتروژن مونوکسید و اوزون از جمله گازهای گلخانه ای هستند که به صورت طبیعی در جو زمین وجود دارند، اما فعالیت های صنعتی بشر در سه قرن گذشته منجر به افزایش سطح گازهای گلخانه ای موجود در جو زمین شده است. افزایش میزان گازهای گلخانه ای موجود در جو و گرم شدن کره زمین، بروز تغییرات اقلیمی در یک سده اخیر را به همراه داشته است و پیش بینی می شود که اگر روند افزایش انتشار گازهای گلخانه ای ادامه داشته باشد، زمین هر سال بیشتر از قبل با تبعات ناشی از نوسانات آب و هوایی مواجه خواهد شد. 

ایران پیوستن به توافقنامه پاریس را منوط به رفع تحریم ها می داند 

به گزارش رکنا، تغییرات اقلیمی به مجموعه ای از تحولات آب و هوایی و زیست محیطی سراسر جهان گفته می شود که به دلیل گرمایش جهانی در دهه های اخیر بروز پیدا کرده است. علت اصلی بروز این تغییرات، افزایش میزان گازهای گلخانه ای موجود در جو زمین است که منجر به رشد متوسط دمای هوای کره زمین شده است. آتش سوزی جنگل ها، خشکسالی و سیلاب های ناگهانی از جمله آثار سوء تغییرات اقلیمی است، اما نوسانات آب و هوایی تبعات مخرب دیگری نیز برای محیط زیست دارند که از جمله آن می توان به وقوع طوفان های دریایی و بالا آمدن سطح آب های آزاد اشاره کرد. 

کارشناسان محیط زیست از دهه 60 میلادی هشدارهای زیادی را درباره بروز تغییرات اقلیمی به دلیل فعالیت های صنعتی که منجر به تولید گازهای گلخانه ای می شود، در سطح جهان مطرح کرده اند، اما تا شروع هزاره سوم، سیاستگذاران جهان کمتر به لزوم دستیابی به اجماع جهانی برای مبارزه با آثار سوء ناشی از تغییرات اقلیمی توجه داشتند. البته در سال های اخیر این موضوع حداقل در ظاهر مورد توجه بسیاری از سیاستمداران دنیا قرار گرفته است و همین مساله نیز زمینه ساز شکل گیری پیمان پاریس در سال 2015 شد. 

توافقنامه پارس ذیل چارچوب کنوانسیون سازمان ملل درباره تغییر اقلیم محسوب می شود که تا کنون از ۱۹۵ کشور عضو کنوانسیون ، ۱۹۰ کشور برنامه ملی مشارکت جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه ای خود را ارائه داده اند. این کشورها طبق توافقنامه پاریس باید براساس زمان بندی مشخص، فعالیت های صنعتی خود را به گونه ای کنترل کنند که میزان انتشار گازهای گلخانه ای در کشورهایشان به حداقل ممکن برسد، به همین دلیل در سال های اخیر توجه جهانی به صنایع سبز که با حداقل نیاز به سوخت های فسیلی فعالیت می کنند، بسیار گسترش یافته است. 

البته ایران با وجود این که یکی از ده کشور اول جهان از نظر میزان انتشار گاز گلخانه ای در جو زمین محسوب می شود، هنوز به توافقنامه پاریس نپیوسته است و مسئولان کشور، پیوستن به تعهدات توافقنامه پاریس برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای را در گرو رفع کلیه تحریم ها علیه ایران می دانند. 

کشورهای توسعه یافته ای هم که عضو این پیمان هستند، به دلیل رقابت شدیدی که در توسعه صنعتی با یکدیگر دارند، کمتر به تعهداتشان برای کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه ای و تخصیص منابع مالی به کشورهای در حال توسعه عمل می کنند. از این رو، بسیاری از کارشناسان محیط زیست جهان آینده روند کنترل میزان انتشار گازهای گلخانه ای و کاهش تبعات ناشی از تغییرات اقلیمی در سطح جهان را چندان روشن ارزیابی نمی کنند. 

ایران یکی از 10 کشور اول تولیدکننده گازهای گلخانه ای 

الهام عزیزی، رئیس گروه تغییر اقلیم مرکز ملی هوای سازمان حفاظت محیط زیست نیز در گفت و گو با رکنا با تاکید بر این که ایران هم اکنون هیچ گونه تعهدی برای مبارزه با تغییرات اقلیمی از منظر جهانی ندارد، عنوان کرد: از سال 1992 که کنوانسیون سازمان ملل درباره تغییر اقلیم شکل گرفت، فقط کشورهای توسعه یافته ملزم به کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه ای خود شدند، اما با توجه به این که کشورهای در حال توسعه از جمله ایران نیز در معرض تبعات تغییرات اقلیمی هستند، از سال 2015 توافقنامه پاریس در سطح جهان شکل گرفت. 

وی افزود: در توافقنامه پاریس، هم به سازگاری با تبعات تغییرات اقلیمی توجه شده است و هم به برنامه ریزی جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای. اما ایران با وجود این که عضو کنوانسیون سازمان ملل درباره تغییر اقلیم است و یکی از ده کشور اول تولیدکننده گازهای گلخانه ای از نظر حجم انتشار این گازها در سطح جهان محسوب می شود، هنوز به توافقنامه پاریس نپوسته است و به همین دلیل، تعهدی برای کاهش سطح انتشار گازهای گلخانه ای خود ندارد. 

عزیزی با بیان این که ایران تا کنون سه گزارش ملی به دبیرخانه کنوانسیون سازمان ملل درباره تغییر اقلیم ارائه کرده است، گفت: در آخرین گزارش ملی ایران که به دبیرخانه کنوانسیون تغییر آب و هوا (UNFCCC) ارائه شده، تاکید شده است که ایران از جمله کشورهای آسیب پذیر در برابر تغییرات اقلیمی است و پدیده هایی مانند خشکسالی و افزایش متوسط دمای هوای ایران جزو آثار سوء ناشی از تغییرات اقلیمی بر ایران است. 

احتمال غرق شدن برخی کشورها بر اثر تغییرات اقلیمی 

نکته دیگری که رئیس گروه تغییر اقلیم مرکز ملی هوای سازمان محیط زیست به آن اشاره کرد، این است که دانشمندان جهان درباره تاثیرات ناشی از نوسانات آب و هوایی، اختلاف نظرهای زیادی با یکدیگر دارند و حتی برخی دانشمندان جهان هنوز این تغییرات را باور ندارند. این در حالی است که همین حالا بسیاری از کشورهای جهان با تبعات مختلف تغییرات اقلیمی از جمله بالا آمدن سطح آب های آزاد دست و پنجه نرم می کنند. 

وی ضمن اشاره به این نکته تاکید کرد: آب شدن یخ های قطبی قطعا می تواند منجر به بالا آمدن سطح آب های آزاد و وارد کردن خسارت های متعددی بر شهرهای ساحلی و جزایر گوناگون در سطح جهان از جمله سواحل و جزایر جنوب ایران شود و در این میان حتی احتمال غرق شدن کامل برخی کشورها از جمله فیجی یا مالدیو وجود دارد. 

ایران در حال تهیه برنامه سازگاری با تبعات تغییر اقلیم 

به گفته عزیزی، با توجه به تبعات گوناگون تغییرات اقلیمی برای کشورهای مختلف، تمام کشورها یک سند ملی برای سازگاری با تبعات ناشی از این تغییرات تدوین کرده اند، زیرا اکنون مشخص شده است که کنترل روند تغییرات اقلیمی و جلوگیری از تبعات این پدیده حتی با کاهش انتشار گازهای گلخانه ای در بلندمدت بسیار دشوار خواهد بود و بنابراین تمام کشورها باید یک برنامه سازگاری با آثار سوء نوسانات آب و هوایی داشته باشند. 

عزیزی با بیان این که ایران نیز در حال تهیه برنامه سازگاری با تبعات تغییرات اقلیمی است، اظهار داشت: براساس برنامه سازگاری با تبعات تغییرات اقلیمی، ما باید محصولاتی را در ایران تولید کنیم که با اقلیم کشورمان متناسب باشد و همچنین باید مردم را در مناطقی از کشور مستقر کنیم که در آنها کمترین تبعات ناشی از تغییرات اقلیمی بروز پیدا کند. 

باید خودمان را با تبعات تغییر اقلیم سازگار کنیم 

رئیس گروه تغییر اقلیم مرکز ملی هوای سازمان محیط زیست در همین راستا تاکید کرد: در سال های آتی ما باید به گونه ای برنامه ریزی کنیم که تمام شهرهایمان به شهرهایی تاب آور در برابر تبعات تغییرات اقلیمی و دیگر بلایای طبیعی تبدیل شوند. در واقع، ما باید از همین حالا رویکرد سازگاری با تبعات ناشی از نوسانات آب و هوایی را در پیش بگیریم تا آسیب های زیست محیطی ناشی از این پدیده خسارت های کمتری را به کشورمان وارد کنند. 

وی با تاکید بر این که مردم، نقشی کلیدی در مبارزه با تبعات تغییرات اقلیمی دارند، گفت: مردم می توانند با کاهش مصرف انرژی، به افت میزان انتشار گازهای گلخانه ای در کشور کمک کنند. همچنین شهروندان می توانند با رعایت اصول مصرف بهینه، در جهت کاهش میزان تولید زباله نیز گام بردارند، زیرا زباله نیز از جمله منابع تولید گازهای گلخانه ای محسوب می شود. 

هماهنگی بین دستگاه های اجرایی؛ مهمترین اصل برای سازگاری با تبعات تغییر اقلیم 

عزیزی با بیان این که سازمان حفاظت محیط زیست، راهبری کارگروه ملی تغییر آب و هوا در سطح کشور را برعهده دارد، اظهار داشت: در کارگروه ملی تغییر آب و هوا، نهادهای مختلفی از جمله وزارتخانه های نفت، صمت، نیرو، کشور، جهاد کشاورزی، بهداشت و امور خارجه و سازمان هایی از جمله محیط زیست، استاندارد، برنامه و بودجه و مرکز تحول همکاری و پیشرفت نهاد ریاست جمهوری عضویت دارند و قطعا مهمترین اصل برای سازگاری ایران با تبعات تغییرات اقلیمی، وجود هماهنگی مطلوب بین این دستگاه هاست. 

رئیس گروه تغییر اقلیم مرکز ملی هوای سازمان محیط زیست ادامه داد: کمیته ملی تغییر اقلیم برنامه ای را تحت عنوان برنامه راهبرد ملی تغییر اقلیم تدوین کرده که ذیل این برنامه، دو برنامه کوتاه مدت و بلندمدت در نظر گرفته شده است. از جمله مسائلی هم که در این برنامه به آن توجه شده، لزوم سازگاری با تبعات تغییرات اقلیمی، برنامه ریزی برای تامین امنیت غذایی کشور، اصلاح الگوهای کشت و آبیاری حوزه کشاورزی و ارتقای سطح بهداشت عمومی است. 

وی در پایان تصریح کرد: مهمترین مسائل مربوط به تغییرات اقلیمی که در برنامه راهبرد ملی تغییر اقلیم کشور به آن پرداخته شده، لزوم سازگاری با احتمال تشدید خشکسالی و افزایش متوسط دمای هوای ایران است؛ مسائلی که اگر به درستی به آن توجه نشود، آسیب های زیست محیطی بسیاری گریبان گیر کشومان خواهد شد.