وقوع فاجعه انسانی در صورت تعجیل در بازگشایی مدارس و برداشتن محدودیت ها/ دشوارتر شدن رسیدن به ایمنی جمعی

ایران به ایمنی جمعی در برابر کرونا نخواهد رسید. نتایج آخرین تحقیقات متخصصان اپیدمیولوژی نشان می دهد که رسیدن به ایمنی جمعی در برابر کرونا بخصوص در آینده نزدیک دور از دسترس خواهد بود. به‌ویژه که بیش از 80 درصد افراد واکسینه شده در ایران، واکسن سینوفارم را دریافت کرده اند و اخیرا ثابت شده است که این واکسن تاثیر اندکی در پیشگیری از ابتلا به کرونا دارد و تزریق عمومی آن نمی تواند کمک زیادی به رسیدن به ایمنی جمعی در برابر کرونا داشته باشد. همچنین قدرت سرایت پذیری بالای کرونای دلتا رسیدن به ایمنی جمعی با واکسیناسیون عمومی علیه این ویروس را بسیار دشوار کرده است. بنابراین در شرایطی که رسیدن به ایمنی جمعی علیه کووید19 در آینده نزدیک غیرممکن به نظر می رسد، بازگشایی مراکز آموزشی و کاهش محدودیت های کرونایی حاصلی جز بروز موج سهمگین بعدی کرونا در کشورمان نخواهد داشت. 

کارآیی پایین واکسن سینوفارم در ایران 

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در روزهای اخیر نتایج منتشرشده از تحقیقات مراکز پژوهشی و محققان حوزه اپیدمیولوژی درباره روند واکسیناسیون کرونا در کشورمان نشان می دهد که برخلاف تصور اولیه در این باره که در صورت واکسینه شدن 70 درصد جمعیت کشور، ایران به ایمنی جمعی در برابر کرونا می رسد، رسیدن به ایمنی جمعی بخصوص با توجه به این که عمده افراد واکسینه شده در کشورمان، واکسن سینوفارم را دریافت کرده اند، دور از دسترس و در آینده نزدیک تقریبا غیرممکن خواهد بود. 

ابتدا بد نیست به نامه ای توجه کنیم که اخیرا با امضای کامران باقری لنکری، وزیر سابق بهداشت خطاب به سید علیرضا مرندی، رئیس فرهنگستان علوم پزشکی در روزهای پایانی شهریور 99 نوشته شده و صبح امروز در فضای مجازی بازنشر یافته است. در این نامه به مطالعه ای اشاره شده که مرکز تحقیقات سیاستگذاری سلامت به سرپرستی دکتر محسن مقدمی در بهار و تابستان امسال روی بیش از 388 هزار نفر از ساکنان استان فارس درباره میزان موفقیت واکسن های مورد استفاده در ایران انجام داده است. 

مطابق این مطالعه که دو هفته بعد از دریافت واکسن های مختلف درباره سطح آنتی بادی ایجادشده در بدن افراد دریافت کننده انواع واکسن کرونا صورت گرفته است، میزان اثربخشی واکسن سینوفارم در جلوگیری از مرگ ناشی از کرونا حدود 65 درصد، مقدار موفقیت این واکسن در پیشگیری از بستری شدن در بیمارستان حدود 55.8 درصد و میزان کارآیی واکسن سینوفارم در جلوگیری از ابتلا به کرونا تنها حدود 5 درصد برآورد شده است. 

باقری لنکرانی ضمن تایید این نامه، در گفت و گو با فارس تاکید کرده است که مطالعه انجام شده روی افراد دریافت کننده واکسن سینوفارم، بیشتر در مدت زمانی صورت گرفته است که کرونای دلتا، سویه غالب کرونا در ایران بود و بنابراین اعداد بالا را به طور تقریبی می توان به عنوان نتایج میزان ایمنی بخشی واکسن سینوفارم در ایران در نظر گرفت. 

نکته مهم دیگر این است که براساس آمارهای رسمی وزارت بهداشت، از 21 بهمن 99 تا 21 مهر 1400، مجموعا 68 میلیون و 357 هزار و 307 دُز واکسن کرونا در ایران تزریق شده که 55 میلیون و 386 هزار و 329 دُز آن مربوط به واکسن سینوفارم چین بوده است. این یعنی بیش از 81 درصد واکسن های تزریق شده در ایران، واکسن سینوفارم چین است و با توجه به این که همچنان حجم واردات واکسن سینوفارم نسبت به سایر واکسن ها بسیار بالاتر است، به نظر می رسد تا پایان واکسیناسیون عمومی، قطعا بیش از 80 درصد افراد واکسینه شده در ایران، عملا واکسنی را دریافت کرده اند که فقط 5 درصد از ابتلا به کرونای دلتا جلوگیری می کند و 35 درصد هم احتمال مرگ آنها در صورت ابتلا به کرونای دلتا وجود دارد؛ آن هم در شرایطی که طبق پیش بینی متخصصان اپیدمیولوژی، به نظر می رسد در چند ماه آینده کرونای دلتا همچنان سویه غالب کرونا در کشورمان باشد. 

دشوارتر شدن رسیدن به ایمنی جمعی با شیوع کرونای دلتا 

حال اگر از زاویه دیگر هم نتایج پژوهش های کارشناسان را بررسی کنیم، امید ما به حصول ایمنی جمعی در صورت تداوم روند کنونی واکسیناسیون کرونا بخصوص با استفاده حداکثری از واکسن سینوفارم، کمرنگ تر از قبل خواهد شد؛ آن هم در شرایطی که سویه غالب کرونا در کشورمان، کرونای دلتاست که قدرت سرایت پذیری آن بسیار بیشتر از سویه ووهان است. 

شب گذشته دکتر مسعود یونسیان، اپیدمیولوژیست و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما، با تاکید بر این که رسیدن ایمنی جمعی با واکسیناسیون کرونا در آینده نزدیک دور از دسترس خواهد بود، عنوان کرد: ایمنی جمعی با تزریق واکسن کرونا به 70 درصد جمعیت، بیشتر درباره سویه ووهان کرونا مطرح بود که در آن هر یک نفر، می توانست سه نفر را مبتلا کند. اما حالا با شیوع کرونای دلتا و در شرایطی که هر یک نفر می تواند شش تا هشت نفر را مبتلا کند، اگر واکسن ها بتوانند 100 درصد ایمنی زایی داشته باشند، باید به 85 درصد جمعیت کشور واکسن کرونا تزریق کنیم تا به ایمنی جمعی برسیم. 

این در حالی است که به گفته این اپیدمیولوژیست، هیچ واکسنی در دنیا کارآیی 100 درصدی ندارد و بخصوص کارآیی واکسن ها در برابر کرونای دلتا کاهش یافته است. در حال حاضر نیز بیشتر کارشناسان مطرح دنیا تاکید دارند که فعلا ایمنی جمعی، به نحوی که بتوان تمام محدودیت های کرونایی را برداشت، دور از دسترس است. 

در این میان باید توجه داشت وقتی نتایج تازه ترین تحقیقات درباره رسیدن به ایمنی جمعی با واکسیناسیون عمومی کرونا نشان می دهد که 85 درصد جمعیت کشور، باید واکسنی را تزریق کنند که کارآیی 100 درصدی داشته باشد، بنابراین طبیعتا تزریق واکسن سینوفارم به بیش از 80 درصد جمعیت کشور، آن هم در شرایطی که نتایج پژوهش مرکز تحقیقات سیاستگذاری سلامت از ایمنی بخشی بسیار پایین این واکسن در برابر کرونای دلتا حکایت دارد، به هیچ وجه نمی تواند ایران را به ایمنی جمعی در برابر کرونا برساند. 

بازگشایی مدارس و دانشگاه ها قطعا اشتباه است 

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که پرفسور علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اخیرا در گفت و گو با رکنا تاکید کرده است که با توجه به این که سویه غالب کرونا در ایران، کرونای دلتاست و با توجه به کارآیی کمتر واکسن ها در برابر این سویه نسبت به سویه اولیه ویروس کرونا، اساسا فکر کردن به ایمنی جمعی تا زمانی که حداقل 90 درصد جمعیت کشور واکسن کرونا دریافت نکرده باشند، اشتباه است. 

در این میان برآورد رکنا از آمار رسمی واکسیناسیون کرونا در کشورمان نشان می دهد که اگر جمعیت کشورمان را مطابق آخرین اطلاعات مرکز آمار ایران 83.5 میلیون نفر در نظر بگیریم، مطابق آمار وزارت بهداشت، تا ساعت 14 امروز، تنها 22 میلیون و 816 هزار و 536 نفر معادل 27.3 درصد از جمعیت کشور هر دو دُز واکسن کرونای خود را دریافت کرده اند.

همچنین به گفته یونسیان، اساسا ایمنی لازم در برابر کرونا زمانی در فرد واکسینه شده حاصل خواهد شد که دو هفته از تزریق دُز دوم واکسن کرونا  بگذرد و تا کنون تنها حدود 25 درصد افراد بالای 12 سال کشورمان هستند که هر دو دُز واکسن کرونای خود را دریافت کرده اند و دو هفته از تزریق دُز دوم واکسن به آنها گذشته است. 

ناجی در همین راستا در گفت و گو با رکنا ضمن اشتباه توصیف کردن بازگشایی مدارس، دانشگاه ها و برداشتن دیگر محدودیت های کرونایی از آبان ماه، تاکید کرده است که متاسفانه برخی مسئولان در کاهش محدودیت های کرونایی دچار شتابزدگی شده اند و تا زمانی که حداقل دو هفته از تزریق دو دُز واکسن به بیش از 70 درصد افراد جامعه نگذرد، نباید بحث های مربوط به کاهش محدودیت های کرونایی در ایران مطرح شود. 

این در حالی است که متاسفانه در روزهای اخیر، مسئولان وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم از برنامه های این دو وزارتخانه برای بازگشایی حضوری مدارس، دانشگاه ها و حتی بازگشایی خوابگاه ها با 50 درصد ظرفیت از نیمه دوم آبان سخن گفته اند و در شرایطی که به نظر نمی رسد تا آن زمان حتی 50 درصد جمعیت کشور نیز هر دو دُز واکسن کم کیفیت سینوفارم را دریافت کرده باشند و دو هفته هم از تزریق این واکسن به آنها گذشته باشد، بدون تردید تعجیل در بازگشایی مراکز آموزشی و کاهش دیگر محدودیت های کرونایی، حاصلی جز شیوع موج جدیدی از کرونا در ایران نخواهد داشت. 

بماند که تمام این محاسبات بدون در نظر گرفتن لزوم تزریق دُز یادآور واکسن کرونا به کادر درمان و سایر گروه های پرخطری انجام شده است که اکنون بین 6 تا 8 ماه از واکسینه شدن آنها می گذرد و این افراد باید هرچه زودتر دُز یادآور واکسن کرونای خود را دریافت کنند. بماند که همین حالا هم که مدارس و دانشگاه ها بسته است، کارشناسان بهداشتی از احتمال آغاز پیک ششم کرونا در آینده ای نزدیک بر اثر رشد موارد ابتلا به کووید19 در روزهای اخیر خبر می دهند و بماند که هم اکنون سطح رعایت پروتکل های بهداشتی در ایران براساس اظهارات احمد وحیدی، وزیر کشور به حدود 46 درصد کاهش یافته است.