این اتفاق ابتدا شب چهارشنبه و با از دسترس خارج شدن اپ‌های پرداخت از روی سیستم عامل ios شروع و تا پنجشنبه صبح به دیگر اپ‌های سرویس دهنده مانند اسنپ، تپسی، الو پیک، دیجی کالا، فروشگاه فروش اپ ios یعنی سیب اپ و غیره هم کشیده شد. در ابتدا بسیاری با توجه به تجربه‌های گذشته اعلام کردند که این محدودیت جدید به دنبال تحریم‌های امریکا علیه ایران صورت گرفته است؛ اما در نهایت مشخص شد اپل با محدودسازی «گواهی توسعه‌دهنده سازمانی» (Enterprise Developer Certificates) باعث رخ دادن چنین اتفاقی شده و این محدودیت در دسترسی به اپ‌های فارسی تنها مختص به ایران نیست و بسیاری از اپ‌های خارجی هم که از این گواهی برای ارائه اپلیکیشن استفاده می‌کردند از دسترس خارج شده‌اند. هرچند که هنوز کسب وکارهای ایرانی نتوانسته‌اند این محدودیت را مانند محدودیت‌های پیشین اپل برای کاربران ایرانی آیفون دور بزنند اما در حال حاضر (تا زمان انتشار این گزارش) بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین مانند اسنپ با منتشر کردن اطلاعیه از کاربران خود خواسته‌اند از نسخه وب این سرویس‌ها استفاده کنند.

گواهی برای دور زدن تحریم‌ها

تصمیم اپل برای محدودسازی گواهی توسعه‌دهنده سازمانی در راستای مبارزه با انتشار اپلیکیشن‌هایی است که با کمک این قابلیت اطلاعات کاربران را جمع‌آوری می‌کنند؛ در واقع هدف اصلی اپل از محدودسازی این گواهینامه بالا بردن امنیت و حریم خصوصی کاربران در فضای وب است. شرکت اپل در بیانیه‌ای این محدودیت‌ها را مربوط به تخطی از گواهی اینترپرایز این شرکت دانسته و اعلام کرده است: «توسعه‌دهندگانی که از گواهی سازمانی ما سوء‌استفاده می‌کنند، از قراردادشان با برنامه توسعه شرکت اپل تخطی کرده‌اند و گواهینامه‌های آنها باطل می‌شود. در صورت لزوم آنها از برنامه توسعه ما به‌طور کامل حذف خواهند شد. ما به‌طور مداوم این موارد را ارزیابی می‌کنیم و آماده اقدام فوری در این زمینه هستیم.»

این تصمیم اپل هم به زمانی باز می‌گردد که فیس‌بوک و گوگل با طراحی اپ‌های مخصوصی که از همین گواهینامه استفاده می‌کردند دست به جمع‌آوری اطلاعات کاربرانشان زدند. در نهایت در بهمن ماه سال‌جاری اپل اپ‌هایی را که برای فعالیت خود از این گواهینامه استفاده می‌کردند، مسدود کرد. حتی این مسدودسازی اپل باعث شد بسیاری از اپ‌های داخلی گوگل که برای کاربران سازمانی‌اش قابل استفاده بودند نیز از دسترس خارج شود. حالا اما این تصمیم اپل که برای حفظ اطلاعات شخصی کاربران گرفته شده به ضرر بسیاری از کاربران ایرانی و کسب‌وکارهای آنلاین در ایران تبدیل شده است، چرا که سال گذشته و بعد از حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از اپل استور بسیاری از برنامه نویسان ایرانی برای دور زدن این تحریم اپل، از گواهی توسعه‌دهنده سازمانی در جهت انتشار اپ‌های فارسی استفاده کردند. گواهی توسعه‌دهنده سازمان به شرکت‌ها این اجازه را می‌دهد تا اپلیکیشن خود را بدون اینکه روی اپل استور قرار دهند به شکل مستقیم در اختیار مخاطبانشان در سازمان خود بگذارند. در واقع دلیل اصلی روی آوردن برنامه نویسان ایرانی به این گواهینامه به تابستان سال گذشته باز می‌گردد. زمانی که مدیران اپل استور در نامه‌ای به صاحبان اپ‌های ایرانی اعلام کردند به دلیل تحریم‌های امریکا، اپ آنها را از روی درگاه خود حذف می‌کنند. به دنبال این تصمیم اپل نیز بسیاری از کسب‌وکارهای ایرانی با استفاده از هشتگ #StopRemovingIranianApps اعتراض خود را اعلام کردند و وزیر ارتباطات نیز در توئیتی خطاب به مدیران اپل نوشت: «11 درصد سهم بازار گوشی ایران متعلق به اپل است. احترام به حقوق مصرف‌کننده امروزه یک اصل است که اپل رعایت نکرده. حذف اپ‌ها را پیگیری حقوقی می‌کنیم.» هرچند که تاکنون این پیگیری حقوقی هم به نتیجه نرسیده است.

ضربه به کسب‌وکارهای آنلاین ایرانی

هرچند این بار محدودیت اپل برای اپ‌های فارسی ارتباطی با تحریم ندارد اما این تصمیم که برای حفظ امنیت کاربران گرفته شده است به دلیل اعمال تحریم‌های امریکا علیه ایران اثراتی به مراتب مخرب‌تر از سایر کشورهای دنیا برای کسب و کارهای ایرانی دارد. با این اقدام اپل در حال حاضر اکثر اپ‌های پرداختی و ارائه دهنده سرویس فارسی که از این گواهینامه استفاده می‌کنند غیرقابل دسترس شده است. از روز پنجشنبه تا لحظه ویرایش این گزارش اسنپ، تپسی، ایرانسل، سیب اپ با منتشر کردن اطلاعیه‌هایی راهکارهای موقتی را پیش روی کاربرانشان گذاشته‌اند. در ابتدا این اسنپ بود که با منتشر کردن اطلاعیه‌ای از کاربران خود خواست تا حل این مشکل و پیدا کردن راهی برای دور زدن اجباری این محدودیت جدید اپل، کاربران اسنپ از نسخه وب این سرویس استفاده کنند. بعد از آن تپسی هم با ارسال یک لینک جدید برای کاربران آیفون خود از آنها خواست با پاک کردن نسخه‌ای از تپسی که تا پیش از اعمال محدودیت‌های اپل از آن استفاده می‌کردند، نسخه جدید این برنامه را روی گوشی خود نصب کنند. ایرانسل هم با منتشر کردن پستی در شبکه‌‌های اجتماعی از کاربران اپلیکیشن «ایرانسل من» روی سیستم عامل ios از آنها خواست برای دریافت برخی از خدمات این برنامه از کدهای مخصوص ussd روی گوشی که از طریق سایت این اپراتور هم در دسترس است، استفاده کنند.

این اقدام اپل برای محدودسازی فعالیت اپ‌هایی که از گواهینامه توسعه دهنده سازمانی استفاده می‌کردند، باعث شده تا صدای بسیاری از کاربران در فضای مجازی هم بلند شود. برخی کاربران در توئیتر اعلام کرده‌اند که درست است که این تصمیم اپل جهانی و برای حفظ امنیت کاربران است اما تحریم‌های امریکا علیه ایران باعث شده تا بسیاری از کسب و کارهای آنلاین برای دور زدن این تحریم از چنین گواهینامه‌ای در راستای توسعه کسب و کار قانونی شان استفاده کنند و حالا مسدود شدن استفاده از این گواهینامه شرایط را برای فعالیت اپ های فارسی سخت‌تر کرده است.

فرشاد قاسمی، برنامه نویس در گفت‌و‌گو با «ایران» در این زمینه می‌گوید:‌ «بعد از اینکه گزارشی منتشر شد که گوگل و فیس‌بوک با کمک این گواهینامه به جمع‌آوری اطلاعات کاربران می‌پردازند اپل دسترسی به این گواهینامه را برای این شرکت‌ها مسدود کرد؛ اما به دنبال این تصمیم اپل حالا اپ‌های فارسی هم که امکان قرار دادن برنامه‌هایشان را روی اپ استور نداشتند از دسترس خارج شده‌اند.» او در ادامه می‌افزاید: ‌«در حال حاضر بسیاری در شوک هستند و برنامه‌ریزی‌هایشان برای رشد کسب وکارشان که وابسته به این اپلیکیشن‌های فارسی است در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.» براساس اظهارات وی ادامه داشتن این محدودیت و محدود کردن راه‌های جدید از سوی اپل می‌تواند شرایط را برای بسیاری از کسب وکارهای آنلاین که از داخل کشور هم با تهدید به پلمب و فیلتر مواجه هستند، سخت‌تر کند.

به هرحال هرچند تاکنون راه حل‌هایی که کسب و کارهای آنلاین ایرانی برای دور زدن محدودیت جدید اپل کاربران را تشویق به استفاده از آن می‌کنند، موقتی است اما به نظر می‌رسد گروهی از برنامه نویسان ایرانی در تلاش برای پیدا کردن راه حل‌های همیشگی برای خلاص شدن از این محدودیت‌های اپل هستند. پویا خوشبخت، بنیانگذار و مدیر فنی یکی از فروشگاه‌های اپلیکیشن در گفت‌و‌گو با «ایران» در این خصوص می‌گوید: ‌«در حال حاضر مشغول آماده کردن یک صفحه یا پروفایل جدید در وب‌سایت خودمان هستیم تا اپ‌های پرکاربرد فارسی در آن قرار بگیرند و کاربران امکان دانلود اپ‌های مورد نیاز خود را از این طریق داشته باشند. هر چند که این راه‌حل هم موقتی است و با شناسایی از سمت اپل این صفحه نیز مسدود خواهد شد.» وی با اشاره به راه‌حل دوم این پلتفرم برای دور زدن محدودیت‌های جدید از سمت اپل اعلام کرده است: «از ماه‌ها پیش در حال کار روی پروژه‌ای به کمک تکنولوژی ADHOC هستیم که امکان ایجاد محدودیت روی آن از سمت اپل هم وجود ندارد. کاربرد این پروژه به این شکل خواهد بود که روی یک سیستم توسعه ‌دهنده غیرتجاری(حساب توسعه‌دهنده تجاری) کار می‌کند و قابلیت بسته شدن از سمت اپل را ندارد، چون هر ۱۰۰ نفر در یک اکانت قرار دارند و شناسایی و محدود‌سازی آن از سمت اپل سخت است.» برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.

مانی آشتیانی

اخبار وبگردی را در اینجا بخوانید: