کنیستر چیست؟

به گزارش رکنا، کنیستر (Canister) یک مخزن یا محفظه است که معمولاً برای ذخیره یا نگهداری مواد مختلف استفاده می‌شود. این کلمه به‌طور خاص در زمینه‌های مختلف مانند صنعت خودرو، شیمی، داروسازی، و حتی در ابزارهای خانگی کاربرد دارد. به‌طور مثال، در خودروها، کنیستر معمولاً به سیستم کنیستر تبخیر (Evaporative Emission Control System) اشاره دارد که برای کنترل انتشار گازهای مضر از سوخت و جلوگیری از آلودگی هوا استفاده می‌شود.

محل نصب کنیستر در خودرو

کنیستر در خودرو معمولاً در نزدیکی مخزن سوخت (باک بنزین) نصب می‌شود. دقیق‌تر بگویم، این قطعه به سیستم تبخیر سوخت (Evaporative Emission Control System یا EVAP) تعلق دارد و برای جذب بخارات بنزین که از باک بنزین به جو می‌روند، به کار می‌رود.

محل نصب کنیستر معمولاً در یکی از این مکان‌هاست:

    زیر خودرو (نزدیک به باک سوخت): در بسیاری از خودروها، کنیستر در زیر بدنه و نزدیک به باک سوخت نصب می‌شود تا بخارات بنزین به‌طور مؤثری جمع‌آوری شود.

    درون محفظه موتور: در برخی از مدل‌ها، کنیستر ممکن است در نزدیکی محفظه موتور یا حتی در داخل محفظه موتور نصب شود.

این کنیستر بخارات بنزین را جذب کرده و پس از آن، این بخارات به موتور هدایت می‌شود تا در فرآیند احتراق سوزانده شوند و به این ترتیب از آلایندگی محیط زیست جلوگیری شود.

وظیفه کنیستر در خودرو چیست؟

وظیفه اصلی کنیستر در خودرو، جذب و نگهداری بخارات سوخت (مانند بنزین) است که از باک بنزین به‌طور طبیعی به جو منتقل می‌شود. این بخارات به دلیل اینکه حاوی مواد آلاینده هستند، باید به‌درستی مدیریت شوند تا از آلودگی هوا جلوگیری شود.

کنیستر با استفاده از مواد جاذب مانند ذغال فعال، بخارات بنزین را جذب کرده و آن‌ها را در خود ذخیره می‌کند. سپس، این بخارات به سیستم موتور منتقل می‌شوند تا در هنگام احتراق، به‌طور کامل سوزانده شوند و به گازهای بی‌ضرر تبدیل شوند. این فرآیند باعث کاهش آلایندگی و بهبود عملکرد سیستم کنترل آلودگی خودرو می‌شود.

در واقع، کنیستر به‌عنوان یک بخش از سیستم کنترل انتشار بخارات تبخیر سوخت (EVAP)، نقش مهمی در حفظ محیط زیست و جلوگیری از انتشار بخارات مضر ایفا می‌کند.

این سیستم به‌ویژه در خودروهای مدرن به‌عنوان بخشی از استانداردهای آلایندگی و کاهش گازهای گلخانه‌ای طراحی شده است.

چرا به کنیستر نیاز داریم؟

بنزین یک ماده فرار است و به راحتی تبخیر می‌شود. این بخارات بنزینی که در باک خودرو تولید می‌شوند، بسیار مضر بوده و در صورت انتشار در هوا، آلودگی شدیدی ایجاد می‌کنند. همچنین، تجمع این بخارات در باک می‌تواند خطرناک باشد و احتمال انفجار را افزایش دهد.

کنیستر چه می‌کند؟

کنیستر با جذب این بخارات بنزینی، مانع از انتشار آن‌ها در هوا می‌شود. زمانی که موتور خودرو روشن است، این بخارات جذب شده توسط کنیستر، به داخل موتور کشیده شده و سوخته می‌شوند. به این ترتیب، هم از آلودگی هوا جلوگیری می‌شود و هم از هدر رفتن سوخت جلوگیری می‌شود.

مزایای کنیستر خودرو چیست؟

کنیستر خودرو مزایای زیادی دارد که در نهایت به بهبود عملکرد خودرو و کاهش اثرات منفی آن بر محیط زیست کمک می‌کند. برخی از این مزایا عبارتند از:

    کاهش آلایندگی هوا: مهم‌ترین مزیت کنیستر، کاهش انتشار بخارات سوخت به جو است. این بخارات معمولاً حاوی مواد سمی و مضر مانند هیدروکربن‌ها هستند که می‌توانند باعث آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی شوند. کنیستر با جذب این بخارات و سوزاندن آن‌ها در موتور، به کاهش این آلاینده‌ها کمک می‌کند.

    بهبود کارایی سیستم EVAP: کنیستر بخارات بنزین را ذخیره کرده و در هنگام نیاز، این بخارات را به موتور منتقل می‌کند تا سوزانده شوند. این عملکرد به کارایی بیشتر سیستم تبخیر سوخت (EVAP) کمک می‌کند و باعث می‌شود که خودرو کمتر گازهای مضر منتشر کند.

    پیشگیری از انفجار یا آتش‌سوزی: بخارات سوخت در صورت تجمع و نشت می‌توانند خطرناک باشند و موجب انفجار یا آتش‌سوزی شوند. کنیستر با ذخیره این بخارات در یک فضای ایمن، از این خطرات جلوگیری می‌کند.

    افزایش عمر موتور: با سوزاندن بخارات سوخت در داخل موتور، موتور به‌طور مؤثری از مواد مضر پاک‌سازی می‌شود. این امر می‌تواند به طول عمر بیشتر موتور و کاهش رسوب‌گذاری کمک کند.

    مطابقت با استانداردهای محیط زیستی: بسیاری از کشورها و سازمان‌ها برای کاهش آلایندگی خودروها استانداردهایی تعیین کرده‌اند. سیستم EVAP و کنیستر بخشی از این استانداردها هستند و به خودروها کمک می‌کنند تا مطابق با این مقررات عمل کنند.

در نهایت، کنیستر علاوه بر اینکه به بهبود وضعیت محیط زیست کمک می‌کند، باعث بهبود کارکرد کلی سیستم سوخت‌رسانی و موتور خودرو نیز می‌شود.

جدول های مربوط کنیستر خودرو

جدول‌های مربوط به کنیستر خودرو معمولاً به‌صورت فنی و تخصصی در دسته‌بندی‌های مختلف مثل مشخصات فنی، سیستم‌های نصب، ظرفیت جذب بخار سوخت و یا خرابی‌های ممکن ارائه می‌شوند. این جداول می‌توانند برای مکانیک‌ها، مهندسان خودرو، و تعمیرکاران مفید باشند. در ادامه، چند نوع جدول یا اطلاعاتی که ممکن است در این زمینه مورد استفاده قرار گیرند، آورده‌ام:

1. جدول مشخصات فنی کنیستر

این جدول معمولاً ویژگی‌های فنی مختلف کنیسترها را نمایش می‌دهد که برای انتخاب مناسب‌ترین کنیستر برای خودرو یا مدل خاص استفاده می‌شود. اطلاعاتی مانند:

2. جدول مقایسه مدل‌های مختلف کنیستر

این جدول برای مقایسه ویژگی‌ها و مشخصات فنی کنیسترهای مختلف از برندها یا تولیدکنندگان مختلف است:

3. جدول نگهداری و سرویس کنیستر

این جدول می‌تواند برای تعویض و بررسی کنیستر در فواصل معین باشد:

4. جدول علائم خرابی کنیستر

این جدول می‌تواند برای شناسایی خرابی‌های مربوط به کنیستر خودرو استفاده شود:

این جداول می‌توانند در راهنمایی و حل مشکلات مربوط به سیستم کنیستر خودرو مفید باشند.

اجزای کنیستر ماشین

کنیستر خودرو از چندین جزء اصلی تشکیل شده است که هرکدام وظیفه خاصی در عملکرد کلی آن دارند. این اجزا به‌طور معمول به‌صورت هماهنگ کار می‌کنند تا بخارات سوخت را به‌طور مؤثر جذب و مدیریت کنند. اجزای اصلی کنیستر عبارتند از:

1. بدنه کنیستر (Canister Housing)

    این بخش ساختار اصلی کنیستر است که به‌طور معمول از پلاستیک مقاوم یا مواد پلیمری ساخته می‌شود. بدنه کنیستر فضای لازم برای قرارگیری ذغال فعال یا مواد جاذب دیگر را فراهم می‌کند.

2. زغال فعال (Activated Carbon)

    زغال فعال یا کربن فعال یکی از اجزای کلیدی کنیستر است که توانایی جذب بخارات سوخت را دارد. این زغال دارای منافذ ریز است که بخارات بنزین یا دیگر سوخت‌ها را در خود نگه می‌دارد. زغال فعال پس از جذب بخارات سوخت، آن‌ها را در خود ذخیره کرده و از انتشار آن‌ها به محیط جلوگیری می‌کند.

3. سوپاپ‌ها یا دریچه‌ها (Valves)

    سوپاپ‌های کنیستر برای مدیریت جریان هوا و بخارات سوخت به داخل و خارج از کنیستر استفاده می‌شوند. این سوپاپ‌ها به‌طور معمول به‌صورت خودکار باز و بسته می‌شوند و اجازه می‌دهند که بخارات جذب‌شده توسط کنیستر، در مواقع مناسب به موتور منتقل شوند تا در فرآیند احتراق سوزانده شوند.

    دو نوع سوپاپ اصلی وجود دارد:

        سوپاپ ورودی (Inlet Valve): این سوپاپ برای وارد شدن بخارات سوخت به کنیستر استفاده می‌شود.

        سوپاپ خروجی (Purge Valve): این سوپاپ برای انتقال بخارات جذب‌شده به موتور برای سوزاندن آن‌ها است.

4. لوله‌ها و اتصالات (Hoses and Connectors)

    لوله‌ها و اتصالات برای اتصال کنیستر به دیگر بخش‌های سیستم سوخت‌رسانی خودرو استفاده می‌شوند. این لوله‌ها بخارات سوخت را از باک سوخت به کنیستر منتقل کرده و همچنین بخارات جذب‌شده را از کنیستر به موتور هدایت می‌کنند.

5. پوشش محافظ (Protective Cover)

    این پوشش برای محافظت از کنیستر در برابر آسیب‌های فیزیکی و آب‌وهوا (باران، گردوغبار) طراحی شده است. به‌طور معمول در قسمت‌های زیرین خودرو نصب می‌شود.

6. پمپ و سنسورها (Pumps and Sensors)

    در برخی مدل‌های خودرو، کنیستر ممکن است دارای پمپ یا سنسورهایی باشد که برای اندازه‌گیری فشار یا سطح بخارات در داخل کنیستر به‌کار می‌روند. این اجزا به سیستم کنترل الکترونیکی خودرو کمک می‌کنند تا به‌طور دقیق‌تر بخارات را مدیریت کند.

7. پالایشگرها (Filters)

    در بعضی کنیسترها، فیلترهایی برای تصفیه هوا یا بخارات اضافی وجود دارد که به افزایش کارایی سیستم کمک می‌کنند.

این اجزا در مجموع کار می‌کنند تا بخارات سوخت به‌طور مؤثری ذخیره، جذب و مدیریت شوند تا از آلودگی محیط زیست جلوگیری کرده و عملکرد بهینه خودرو حفظ شود.

ساختار کنیستر خودرو

ساختار کنیستر خودرو به‌طور کلی از چندین قسمت اصلی تشکیل شده است که به‌طور هماهنگ کار می‌کنند تا بخارات سوخت را جذب کرده و از انتشار آن‌ها به محیط زیست جلوگیری کنند. ساختار کنیستر به‌طور معمول شامل اجزای زیر است:

1. بدنه کنیستر (Canister Housing)

    بدنه کنیستر معمولاً از مواد مقاوم مانند پلاستیک یا فلز ساخته می‌شود و به‌عنوان محفظه‌ای برای نگهداری سایر اجزا عمل می‌کند. این بدنه معمولاً به‌صورت مکعبی یا استوانه‌ای است و فضای کافی برای ذخیره‌سازی بخارات سوخت را فراهم می‌کند.

2. زغال فعال (Activated Carbon)

    در داخل بدنه کنیستر، ذغال فعال یا کربن فعال قرار دارد. این ماده دارای منافذ بسیار ریز است که می‌تواند بخارات بنزین یا دیگر سوخت‌ها را جذب کند. ذغال فعال به‌عنوان ماده‌ای جاذب عمل کرده و بخارات سوخت را در خود نگه می‌دارد تا از انتشار آن‌ها به جو جلوگیری کند.

    کربن فعال بعد از جذب بخارات، زمانی که موتور آماده احتراق است، این بخارات را از کنیستر آزاد کرده و به موتور منتقل می‌کند تا در فرآیند احتراق سوزانده شوند.

3. سوپاپ‌ها و دریچه‌ها (Valves)

    سوپاپ‌ها یا دریچه‌ها بخش مهمی از سیستم کنیستر هستند که برای کنترل جریان بخارات سوخت به داخل و خارج کنیستر استفاده می‌شوند. این سوپاپ‌ها به‌صورت خودکار یا الکترونیکی باز و بسته می‌شوند.

        سوپاپ ورودی (Inlet Valve): این سوپاپ بخارات سوخت را از باک سوخت به داخل کنیستر هدایت می‌کند.

        سوپاپ خروجی یا پاکسازی (Purge Valve): این سوپاپ بخارات جذب‌شده را از کنیستر به موتور منتقل می‌کند تا در فرآیند احتراق سوزانده شوند.

4. لوله‌ها و اتصالات (Hoses and Connectors)

    لوله‌ها و اتصالات وظیفه دارند تا ارتباط میان کنیستر و سایر اجزای سیستم سوخت‌رسانی مانند باک سوخت و موتور را برقرار کنند. این لوله‌ها بخارات سوخت را از باک به کنیستر منتقل کرده و بخارات جذب‌شده را از کنیستر به موتور هدایت می‌کنند.

5. پوشش محافظ (Protective Cover)

    کنیستر ممکن است با پوشش‌های محافظ پوشیده شده باشد تا در برابر عوامل محیطی مانند رطوبت، گرد و غبار، یا آسیب‌های فیزیکی محافظت شود. این پوشش معمولاً در زیر بدنه خودرو قرار دارد.

6. پمپ‌ها و سنسورها (Pumps and Sensors)

    در برخی از سیستم‌های پیشرفته، کنیسترها ممکن است دارای پمپ‌ها یا سنسورهایی باشند که به تنظیم فشار و دبی بخارات سوخت در داخل سیستم کمک می‌کنند. این سنسورها به سیستم کنترل الکترونیکی خودرو (ECU) اطلاعات می‌دهند و به‌طور دقیق‌تر مدیریت بخارات سوخت را انجام می‌دهند.

7. فیلترها (Filters)

    برخی از کنیسترها به فیلترهای اضافی مجهز هستند که می‌توانند ذرات و آلاینده‌های دیگر را از جریان هوای وارد شده به کنیستر تصفیه کنند. این فیلترها معمولاً به بهبود عملکرد کلی سیستم کمک می‌کنند.

نحوه عملکرد کلی ساختار کنیستر

    جذب بخارات سوخت: هنگام سوخت‌گیری یا حرکت خودرو، بخارات سوخت از باک به کنیستر منتقل می‌شود و توسط ذغال فعال جذب می‌شود.

    احتراق بخارات: زمانی که موتور شروع به کار می‌کند، سوپاپ خروجی (پالایشگر) بخارات جذب‌شده را از کنیستر به موتور هدایت می‌کند تا در فرآیند احتراق سوزانده شوند.

    جلوگیری از انتشار آلودگی: کنیستر از انتشار بخارات سوخت به محیط زیست جلوگیری می‌کند و به این ترتیب باعث کاهش آلودگی هوا و بهبود کیفیت هوای محیط می‌شود.

این ساختار به‌طور کلی به کاهش آلایندگی و افزایش کارایی خودرو کمک می‌کند.

نشانه های خرابی کنیستر

خرابی کنیستر در خودرو می‌تواند منجر به مشکلات مختلفی در عملکرد موتور و انتشار آلودگی‌های مضر شود. نشانه‌های خرابی کنیستر معمولاً به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به مشکلات سیستم EVAP (کنترل انتشار بخارات سوخت) مرتبط است. در اینجا چند نشانه رایج خرابی کنیستر آورده شده است:

1. چراغ چک موتور روشن می‌شود

    یکی از اولین نشانه‌های خرابی کنیستر، روشن شدن چراغ چک موتور (Check Engine Light) است. این چراغ ممکن است به دلایل مختلفی روشن شود، اما زمانی که مشکلی در سیستم EVAP و کنیستر وجود داشته باشد، معمولاً کد خطای مربوط به این سیستم (مثلاً P0440 یا P0455) در ECU ثبت می‌شود.

2. افزایش مصرف سوخت

    اگر کنیستر دچار خرابی یا مسدود شدن شود، ممکن است بخارات سوخت به درستی از سیستم سوخت‌رسانی خارج نشوند، که این می‌تواند منجر به کاهش کارایی سیستم و افزایش مصرف سوخت خودرو شود.

3. بوی بنزین در داخل یا اطراف خودرو

    اگر کنیستر یا سیستم EVAP دچار خرابی شده باشد، ممکن است بخارات سوخت از سیستم نشت کنند و بوی بنزین در داخل کابین یا اطراف خودرو حس شود. این وضعیت می‌تواند خطرناک باشد و باید به‌سرعت بررسی و تعمیر شود.

4. مشکلات در استارت خودرو

    یکی دیگر از نشانه‌های خرابی کنیستر، مشکلات در استارت زدن خودرو است. در این حالت، بخارات سوخت ممکن است در سیستم باقی بمانند و باعث اختلال در فرآیند احتراق موتور شوند.

5. کاهش عملکرد موتور

    در صورت خرابی کنیستر و عدم انتقال صحیح بخارات سوخت به موتور، ممکن است عملکرد موتور کاهش یابد. این می‌تواند باعث از دست رفتن قدرت موتور یا دچار شدن به لرزش‌های غیرعادی در حین حرکت شود.

6. نشتی یا ترک در سیستم EVAP

    خرابی کنیستر یا لوله‌های متصل به آن ممکن است باعث نشت بخارات سوخت شود. این نشتی‌ها می‌تواند به افزایش انتشار گازهای مضر و در نهایت ایجاد مشکلات محیط زیستی و ایمنی منجر شود.

7. کدهای خطای EVAP

    هنگامی که سیستم کنترل خودرو (ECU) مشکلاتی در سیستم EVAP یا کنیستر شناسایی کند، ممکن است کد خطای مربوط به این سیستم را ذخیره کرده و به راننده اطلاع دهد. این کدها معمولاً با پیشوند "P" (مانند P0441، P0456) همراه هستند.

8. وجود دود در اگزوز

    در برخی مواقع، کنیستر خراب می‌تواند باعث شود که بخارات سوخت به‌طور مستقیم وارد موتور نشده و به‌طور کامل سوزانده نشوند. این موضوع می‌تواند باعث تولید دود سفید یا سیاه از اگزوز شود.

9. صدای غیرعادی در ناحیه کنیستر

    در صورت خرابی سوپاپ‌های کنیستر یا سیستم لوله‌کشی، ممکن است صدای غیرعادی یا خرخر از ناحیه کنیستر شنیده شود که به‌طور معمول به دلیل مشکل در تخلیه یا جذب بخارات سوخت است.

10. مشکلات در سوخت‌گیری

    یکی دیگر از نشانه‌های خرابی کنیستر، مشکل در سوخت‌گیری خودرو است. اگر سوپاپ‌های کنیستر درست کار نکنند یا کنیستر مسدود شده باشد، ممکن است فشار ایجاد شود و سوخت‌گیری به سختی انجام شود یا پمپ بنزین به‌طور مکرر خاموش شود.

اگر یکی از این نشانه‌ها را مشاهده کردید، توصیه می‌شود که خودرو را به یک مکانیک یا تعمیرگاه مجاز ببرید تا سیستم کنیستر بررسی شود. معمولاً برای رفع خرابی‌ها، نیاز به تعویض یا تعمیر کنیستر و اجزای مربوط به سیستم EVAP است.