خارش مقعد نشانه چیست؟ + درمان خانگی

به گزارش رکنا، خارش مقعد معمولاً به علت مشکلاتی مانند هموروئید، کرمک، عفونت‌های قارچی یا حساسیت به مواد شوینده رخ می‌دهد. این وضعیت می‌تواند با علائمی مانند التهاب، درد یا خونریزی همراه باشد و نیاز به درمان بسته به علت آن دارد.

دلایل اصلی خارش مقعد

دلایل اصلی خارش مقعد به چند دسته کلی تقسیم می‌شوند. در اینجا به مهم‌ترین علل خارش مقعد اشاره شده است:

1. مشکلات بهداشتی

شست و شوی ناکافی: عدم تمیز کردن مناسب ناحیه مقعد پس از اجابت مزاج می‌تواند باعث تجمع مواد تحریک‌کننده و ایجاد خارش شود.

شست و شوی بیش از حد: شستن زیاد با صابون‌های قوی یا استفاده از مواد شوینده معطر می‌تواند پوست حساس ناحیه را تحریک کرده و باعث خارش شود.

2. عفونت‌ها

عفونت‌های قارچی: شایع در افرادی که تعریق زیاد دارند یا دیابت دارند.

کرم‌های روده‌ای (کرمک): یکی از دلایل شایع خارش مقعد، به‌ویژه در شب، عفونت با کرم‌های روده‌ای است.

عفونت‌های باکتریایی: باکتری‌ها می‌توانند باعث التهاب و خارش شوند.

بیماری‌های منتقله جنسی: مانند زگیل تناسلی یا تبخال مقعدی.

3. بیماری‌های پوستی

اگزما: التهاب پوستی که ممکن است خارش شدیدی ایجاد کند.

پسوریازیس: بیماری پوستی مزمن که می‌تواند در ناحیه مقعد ظاهر شود.

درماتیت تماسی: حساسیت به محصولات بهداشتی مانند صابون، دستمال مرطوب، یا کرم‌های موضعی.

4. مشکلات ساختاری و مکانیکی

هموروئید (بواسیر): تورم رگ‌های خونی در ناحیه مقعد که می‌تواند باعث خارش، درد و خونریزی شود.

شقاق مقعدی (Fissure): ترک‌ها یا زخم‌های کوچک در دیواره مقعد که علاوه بر درد، می‌تواند خارش ایجاد کند.

5. مشکلات گوارشی

یبوست مزمن: باعث تحریک و خارش می‌شود.

اسهال مداوم: می‌تواند پوست مقعد را تحریک کند و باعث خارش شود.

6. تغذیه و سبک زندگی

مصرف غذاهای تحریک‌کننده مانند:

ادویه‌جات تند

قهوه

نوشیدنی‌های الکلی

مرکبات و غذاهای اسیدی

7. بیماری‌های سیستمیک

دیابت: سطح بالای قند خون می‌تواند خطر عفونت قارچی را افزایش دهد و باعث خارش شود.

بیماری‌های کبدی: می‌تواند خارش عمومی بدن، از جمله مقعد، ایجاد کند.

بیماری‌های التهابی روده (IBD): مانند کولیت اولسراتیو یا کرون.

8. تحریک یا حساسیت موضعی

استفاده از لباس‌های تنگ یا پارچه‌های نامناسب.

تعریق زیاد که باعث مرطوب شدن ناحیه و تحریک پوست می‌شود.

تشخیص خارش مقعد

تشخیص خارش مقعد به فرآیند شناسایی علت زمینه‌ای این مشکل بستگی دارد. پزشک معمولاً از روش‌های زیر برای بررسی و تشخیص دقیق استفاده می‌کند:

1. بررسی سابقه پزشکی

سوالات اولیه:

خارش چه زمانی شروع شده است؟

آیا خارش در شب بدتر می‌شود؟

آیا غذا یا شرایط خاصی خارش را تشدید می‌کند؟

سابقه بیماری‌های گوارشی یا پوستی دارید؟

سابقه بیماری‌های خاص:

دیابت، بیماری‌های کبدی، یا بیماری‌های التهابی روده.

استفاده از داروها یا محصولات جدید بهداشتی.

2. معاینه فیزیکی

بررسی پوست ناحیه مقعد:

علائم التهاب، قرمزی، ترک، یا تورم.

وجود زخم، شقاق، یا توده‌های ناشی از هموروئید.

معاینه عمومی بدن:

برای یافتن علائم بیماری‌های پوستی مانند اگزما یا پسوریازیس.

3. آزمایش‌های تشخیصی

آزمایش مدفوع:

بررسی وجود انگل (مانند کرمک) یا عفونت‌های باکتریایی.

آزمایش قارچ:

برای شناسایی عفونت‌های قارچی در ناحیه مقعد.

آزمایش خون:

بررسی سطح قند خون (برای دیابت).

عملکرد کبد (برای بیماری‌های کبدی).

علائم عفونت یا التهاب.

4. سایر روش‌ها

آنوسکوپی یا پروکتوسکوپی:

معاینه داخلی مقعد برای بررسی وجود هموروئید، شقاق یا مشکلات داخلی.

بیوپسی پوست:

اگر مشکوک به بیماری پوستی خاصی باشد (مانند پسوریازیس)، ممکن است نمونه کوچکی از پوست بررسی شود.

نشانه‌های هشداردهنده که نیاز به بررسی فوری دارند:

خونریزی مقعدی.

درد شدید همراه با خارش.

زخم‌های عمیق یا ترشحات غیرطبیعی.

خارش مزمن که به درمان‌های خانگی پاسخ نمی‌دهد.

نکته:

تشخیص دقیق خارش مقعد به پزشک کمک می‌کند تا بهترین درمان را تجویز کند. از خوددرمانی‌های غیرعلمی پرهیز کن و در صورت تشدید علائم یا ادامه طولانی‌مدت خارش، حتماً به پزشک مراجعه کن.

درمان خارش مقعد

برای درمان خارش مقعد، ابتدا باید علت اصلی آن شناسایی شود. با این حال، درمان‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: درمان‌های عمومی (برای کاهش علائم) و درمان‌های تخصصی (برای رفع علت زمینه‌ای). در جدول زیر، روش‌های درمانی مختلف ارائه شده‌اند:

توصیه‌های کلی

اگر خارش با خونریزی، زخم، یا ترشحات همراه باشد، حتماً به پزشک مراجعه کن.

از درمان‌های خودسرانه پرهیز کن؛ به‌ویژه کرم‌های استروئیدی که استفاده طولانی‌مدت از آن‌ها می‌تواند عوارض داشته باشد.

در صورت عود مکرر خارش، ممکن است نیاز به بررسی‌های تخصصی‌تر مانند آنوسکوپی یا آزمایش‌های دقیق‌تر باشد.

راه های درمان خارش مقعد در سنین مختلف

خارش مقعد در سنین مختلف می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد، بنابراین درمان آن نیز بر اساس گروه سنی متغیر است. در ادامه، راه‌های درمان خارش مقعد برای کودکان، بزرگسالان و سالمندان آورده شده است:

1. کودکان

دلایل شایع:

کرمک (pinworms): یکی از دلایل اصلی در کودکان است.

حساسیت پوستی: ناشی از پوشک، دستمال‌های مرطوب یا شوینده‌های معطر.

عفونت قارچی: شایع به دلیل تعریق یا عدم رعایت بهداشت مناسب.

راه‌های درمان:

درمان کرمک:

استفاده از داروهای ضد انگل مانند مبندازول یا آلبندازول (با تجویز پزشک).

شستشوی لباس‌ها و ملافه‌ها با آب گرم برای جلوگیری از انتقال مجدد.

حساسیت پوستی:

استفاده از کرم‌های محافظ مانند زینک اکساید.

تغییر پوشک در فواصل کوتاه و خشک نگه‌داشتن ناحیه.

عفونت قارچی:

استفاده از کرم‌های ضدقارچ مانند کلوتریمازول (زیر نظر پزشک).

رعایت بهداشت:

کوتاه کردن ناخن‌ها و جلوگیری از خاراندن ناحیه.

شستشوی مقعد با آب ولرم و خشک کردن کامل.

2. بزرگسالان

دلایل شایع:

یبوست یا اسهال مزمن.

عفونت‌های قارچی یا باکتریایی.

هموروئید، شقاق یا حساسیت به مواد شوینده.

راه‌های درمان:

برای یبوست یا اسهال:

افزایش مصرف فیبر (مانند سبزیجات، میوه‌ها، و غلات کامل).

مصرف مایعات کافی.

استفاده از ملین‌های ملایم (در صورت نیاز).

برای هموروئید یا شقاق:

استفاده از پمادهای مخصوص هموروئید (مانند آنتی‌هموروئید).

نشستن در آب گرم (نشستن در لگن آب ولرم برای تسکین درد و خارش).

برای عفونت‌های قارچی:

کرم‌های ضدقارچ موضعی مانند کلوتریمازول یا میکونازول.

رعایت بهداشت:

استفاده از لباس‌های نخی و گشاد برای جلوگیری از تعریق.

اجتناب از صابون‌ها یا شوینده‌های معطر.

3. سالمندان

دلایل شایع:

خشکی پوست: به دلیل کاهش رطوبت پوست در سنین بالا.

مشکلات پزشکی زمینه‌ای: مانند دیابت یا بیماری‌های کبدی.

هموروئید یا شقاق مزمن.

راه‌های درمان:

برای خشکی پوست:

استفاده از مرطوب‌کننده‌های مناسب و کرم‌های محافظ مانند وازلین.

پرهیز از شستشوی مکرر با صابون‌های قوی.

برای بیماری‌های زمینه‌ای:

کنترل قند خون (در دیابت).

درمان مشکلات کبدی تحت نظر پزشک.

برای هموروئید:

استفاده از کرم‌های هموروئیدی یا درمان‌های جراحی در صورت پیشرفته بودن.

رعایت بهداشت:

تعویض مرتب لباس‌های زیر و استفاده از لباس‌های راحت.

نکات مشترک در همه سنین:

از خاراندن ناحیه خودداری شود، زیرا می‌تواند به عفونت یا آسیب پوستی منجر شود.

در صورت عدم بهبود با درمان‌های خانگی یا وجود علائمی مانند خونریزی، مراجعه به پزشک ضروری است.

توجه به رژیم غذایی و پرهیز از غذاهای تند یا محرک، به کاهش علائم کمک می‌کند.

علائم عمومی و هشداردهنده

علائم عمومی و هشداردهنده‌ای که ممکن است نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تری در بدن باشند، عبارتند از:

علائم عمومی:

تب و لرز

می‌تواند نشان‌دهنده وجود عفونت در بدن باشد. اگر تب همراه با خارش مقعد یا علائم دیگر باشد، ممکن است عفونت باکتریایی یا ویروسی وجود داشته باشد.

کاهش وزن غیرقابل توضیح

کاهش وزن بدون دلیل قابل توضیح می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی مانند سرطان، اختلالات گوارشی یا مشکلات هورمونی باشد.

خستگی یا ضعف شدید

احساس ضعف مداوم یا خستگی غیرمعمول می‌تواند علامتی از بیماری‌های زمینه‌ای مانند کم‌خونی، مشکلات تیروئید یا عفونت باشد.

درد عمومی یا احساس بیماری

اگر همراه با خارش مقعد درد عمومی، احساس بیماری یا ناراحتی در بدن وجود داشته باشد، ممکن است نشان‌دهنده بیماری سیستمیک باشد.

علائم هشداردهنده که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند

خونریزی مقعدی

مشاهده خون در مدفوع، دستمال توالت یا لباس زیر. این می‌تواند به علت هموروئید، شقاق مقعدی، عفونت یا مشکلات گوارشی دیگر باشد. خونریزی زیاد یا طولانی‌مدت باید حتماً بررسی شود.

درد شدید مقعدی

درد حاد یا شدید در ناحیه مقعد، به‌ویژه هنگام دفع مدفوع یا نشستن. این می‌تواند به علت هموروئید، شقاق مقعدی یا آبسه باشد.

تورم یا توده در ناحیه مقعد

وجود توده یا تورم در مقعد که ممکن است ناشی از هموروئید یا آبسه مقعدی باشد. در برخی موارد، توده‌ها ممکن است به سرطان مقعد اشاره داشته باشند.

ترشحات غیرطبیعی

ترشحات چرکی، خونی یا بدبو از ناحیه مقعد که می‌تواند نشان‌دهنده عفونت یا بیماری‌های مقاربتی باشد.

زخم‌های مقعدی یا تغییرات پوستی

زخم‌های باز، قرمزی یا تغییر رنگ پوست مقعد که ممکن است ناشی از التهاب، عفونت یا بیماری‌های پوستی باشد.

علائم هشداردهنده در صورت وجود در کنار خارش

تب

وجود تب همراه با خارش می‌تواند نشان‌دهنده عفونت در ناحیه مقعدی یا سایر قسمت‌های بدن باشد.

لکه‌های پوستی قرمز یا جوش‌های دردناک

این علائم ممکن است به التهاب شدید یا عفونت در ناحیه مقعدی اشاره داشته باشد.

علائم گوارشی همراه

اسهال مزمن، یبوست شدید یا تغییرات در عادات روده‌ای همراه با خارش مقعد می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات گوارشی مانند بیماری التهابی روده باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت وجود هر یک از علائم هشداردهنده مانند خونریزی مقعدی، درد شدید، ترشحات غیرطبیعی یا زخم‌های مقعدی، باید به پزشک مراجعه کرد.

همچنین، اگر خارش مقعد به مدت طولانی ادامه یابد یا به درمان‌های خانگی پاسخ ندهد، مراجعه به پزشک ضروری است.

آیا خارش مقعد ممکن است نشانه‌ای از بیماری جدی باشد؟

خارش مقعد در بیشتر موارد بی‌ضرر است و به علت‌های معمولی مانند هموروئید، کرمک یا عفونت‌های قارچی ایجاد می‌شود. با این حال، اگر خارش با علائم دیگری مانند خونریزی، درد شدید، ترشحات غیرطبیعی یا زخم‌های مزمن همراه باشد، ممکن است نشان‌دهنده بیماری‌های جدی‌تری مانند سرطان مقعد، بیماری‌های التهابی روده یا عفونت‌های مقاربتی باشد. در این صورت، باید به پزشک مراجعه شود.

آیا درمان خانگی برای خارش مقعد مؤثر است؟

بله، در بسیاری از موارد، درمان‌های خانگی می‌توانند در کاهش خارش مقعد مؤثر باشند، به‌ویژه اگر خارش ناشی از علل معمولی مانند هموروئید، یبوست یا حساسیت پوستی باشد. در اینجا چند روش درمان خانگی برای کاهش خارش مقعد آورده شده است:

1. حمام گرم (نشستن در لگن آب ولرم)

نشستن در آب گرم به مدت 10 تا 15 دقیقه می‌تواند به کاهش التهاب و راحتی پوست کمک کند. این روش برای درمان هموروئید و شقاق مقعدی مؤثر است.

2. استفاده از کرم‌های ضدخارش یا مرطوب‌کننده

استفاده از کرم‌های ضدخارش هیدروکورتیزون یا وازلین می‌تواند پوست ناحیه مقعد را نرم و مرطوب نگه دارد و از خشکی و تحریک پوست جلوگیری کند.

کرم‌های ضدقارچ برای درمان عفونت‌های قارچی (مانند کاندیدیاز در مقعد) مؤثر هستند.

3. استفاده از آلوئه‌ورا

آلوئه‌ورا دارای خواص ضد التهابی و تسکین‌دهنده است. می‌توان ژل آلوئه‌ورا را روی ناحیه مقعد مالید تا از خارش و التهاب کاسته شود.

4. اجتناب از صابون‌های معطر یا مواد شیمیایی تحریک‌کننده

استفاده از صابون‌های ملایم و بدون عطر برای شستشوی ناحیه مقعد می‌تواند از تحریک و خشکی پوست جلوگیری کند.

5. اصلاح رژیم غذایی

مصرف فیبر بیشتر (میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل) برای جلوگیری از یبوست و کاهش فشار بر ناحیه مقعدی.

اجتناب از غذاهای تند یا محرک مانند فلفل، قهوه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار که ممکن است خارش را تشدید کنند.

6. استفاده از کمپرس سرد

در صورتی که خارش به دلیل تورم و التهاب باشد، قرار دادن کمپرس سرد (یک پارچه تمیز یا کیسه یخ) در ناحیه مقعد می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.

7. کوتاه کردن ناخن‌ها

در صورتی که خارش ناشی از انگل‌ها (مانند کرمک) باشد، کوتاه کردن ناخن‌ها و جلوگیری از خاراندن ناحیه می‌تواند از انتقال انگل و افزایش خارش جلوگیری کند.

8. استفاده از جوش شیرین

جوش شیرین می‌تواند به تسکین خارش کمک کند. می‌توانید یک پاشنه کوچک جوش شیرین را در آب گرم حل کرده و ناحیه مقعد را شستشو دهید.

آیا خارش مقعد نشانه‌ای از کرمک است؟

بله، خارش مقعد می‌تواند یکی از علائم شایع کرمک (Pinworm) باشد، به‌ویژه در کودکان. کرمک یک نوع انگل است که در روده بزرگ و رکتوم زندگی می‌کند و تخم‌گذاری می‌کند. در شب‌ها، این کرم‌ها به ناحیه مقعد می‌روند و تخم‌های خود را در پوست اطراف مقعد می‌گذارند، که این می‌تواند باعث خارش شدید در ناحیه مقعد شود.

ویژگی‌های خارش ناشی از کرمک:

خارش شبانه: خارش بیشتر شب‌ها و به‌ویژه هنگام خواب شدید است.

تسکین موقتی: در صورت خاراندن، احساس بهبودی موقتی وجود دارد، اما خارش بلافاصله پس از مدتی دوباره باز می‌گردد.

نشانه‌های دیگر: ممکن است علائم دیگری مانند اضطراب یا بی‌خوابی در کودکان مشاهده شود.

چگونه می‌توان از کرمک مطمئن شد؟

برای تشخیص دقیق، می‌توان از روش چسب شفاف برای جمع‌آوری تخم‌های کرمک در ناحیه مقعد استفاده کرد و آن‌ها را به آزمایشگاه برد.

اگر مشکوک به کرمک هستید، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا آزمایشات لازم انجام شود.

درمان کرمک

درمان معمولاً با داروهای ضدانگل مانند مبندازول یا آلبندازول انجام می‌شود که باید طبق دستور پزشک مصرف شوند.

همچنین، رعایت بهداشت شخصی (شستشوی دست‌ها، کوتاه کردن ناخن‌ها و شستن لباس‌ها) برای جلوگیری از بازگشت عفونت ضروری است.

غذاهای تند باعث خارش مقعد می شود؟

بله، غذاهای تند می‌توانند باعث خارش مقعد شوند. مواد کاپسایسین که در فلفل‌های تند وجود دارد، ممکن است در طول فرایند هضم و دفع به ناحیه مقعد برسد و باعث تحریک پوست این ناحیه و ایجاد خارش یا سوزش شود. این وضعیت ممکن است به ویژه بعد از خوردن غذاهای تند و هنگام اجابت مزاج شدت یابد.

نکات:

اگر غذاهای تند باعث خارش یا سوزش مقعد می‌شوند، بهتر است از آن‌ها اجتناب کنید یا میزان مصرف خود را کاهش دهید.

برای کاهش تحریک، می‌توان از آب ولرم برای شستشوی ناحیه مقعد بعد از اجابت مزاج استفاده کرد.

اگر خارش ادامه پیدا کرد یا با علائم دیگر همراه شد، مشورت با پزشک ضروری است.

سوالات متداول

 آیا خارش مقعد می‌تواند نشانه سرطان مقعد باشد؟

خارش مقعد به تنهایی معمولاً نشانه سرطان نیست، اما اگر با علائمی مانند خونریزی، درد شدید، یا ترشحات غیرطبیعی همراه باشد، باید به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق بررسی شود.

آیا یبوست باعث خارش مقعد می‌شود؟

بله، یبوست می‌تواند باعث فشار و تحریک در ناحیه مقعد شده و در نتیجه خارش ایجاد کند. درمان یبوست و مصرف فیبر بیشتر می‌تواند به کاهش این علائم کمک کند.

آیا استفاده از داروهای ضد قارچ برای خارش مقعد مفید است؟

اگر خارش مقعد ناشی از عفونت‌های قارچی مانند کاندیدیاز باشد، استفاده از داروهای ضدقارچ مانند کرم‌ها یا پمادهای مخصوص می‌تواند مفید باشد. برای تشخیص دقیق و درمان بهتر است با پزشک مشورت کنید.

آیا پوشیدن لباس‌های نخی می‌تواند از خارش مقعد جلوگیری کند؟

بله، لباس‌های نخی می‌توانند به کاهش تعریق و جلوگیری از تحریک پوست ناحیه مقعد کمک کنند، در حالی که لباس‌های مصنوعی می‌توانند باعث افزایش گرما و تحریک شوند.