عفونت خونی چیست؟ / چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

به گزارش رکنا، عفونت خونی یا سپسیس (Sepsis)، یک وضعیت خطرناک و جدی است که زمانی رخ می‌دهد که بدن به یک عفونت پاسخ شدید و غیرعادی نشان می‌دهد. این وضعیت معمولا زمانی پیش می‌آید که عفونت اولیه (مانند عفونت ریوی، ادراری، پوستی یا شکمی) به جریان خون گسترش یابد و باعث ایجاد التهاب گسترده در سراسر بدن شود.

مکانیسم عفونت خونی

مکانیسم عفونت خونی یا سپسیس یک فرآیند پیچیده است که در آن بدن به طور غیرطبیعی به یک عفونت پاسخ می‌دهد. این پاسخ ایمنی باعث ایجاد واکنش‌های شدید و گاهی آسیب به اندام‌ها و بافت‌های بدن می‌شود. در ادامه، مراحل دقیق مکانیسم عفونت خونی را توضیح می‌دهیم:

۱. ورود میکروارگانیسم به خون

اولین گام در بروز عفونت خونی، ورود میکروارگانیسم‌ها (مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها) به بدن است. این میکروارگانیسم‌ها می‌توانند از طریق زخم‌ها، مجاری تنفسی، سیستم گوارشی یا ادراری وارد بدن شوند. در حالت عادی، سیستم ایمنی بدن برای مقابله با این میکروب‌ها وارد عمل می‌شود، اما در صورت نقص در پاسخ ایمنی یا ضعف در سیستم دفاعی بدن، میکروب‌ها می‌توانند به جریان خون وارد شوند و باعث ایجاد عفونت خونی شوند.

۲. واکنش ایمنی غیرطبیعی و التهاب گسترده

وقتی میکروارگانیسم‌ها وارد جریان خون می‌شوند، سیستم ایمنی بدن (که به طور معمول باید به سرعت این عفونت‌ها را کنترل کند) پاسخ شدیدی به نام التهاب را آغاز می‌کند. این التهاب گسترده، که به آن التهاب سیستمی یا سیتوکین استورم گفته می‌شود، می‌تواند به اندام‌ها و بافت‌های مختلف آسیب بزند.

مهم‌ترین نکته در این مرحله، تولید مواد شیمیایی به نام سیتوکین‌ها و کیموکین‌ها است که مسئول واکنش‌های ایمنی در بدن هستند. این مواد باعث افزایش نفوذپذیری رگ‌ها می‌شوند و مایعات از داخل رگ‌ها به بافت‌ها نشت می‌کنند، که منجر به تورم و افت فشار خون می‌شود. در این شرایط، بدن دچار شوک سپتیک می‌شود.

۳. مشکل در جریان خون و آسیب به اندام‌ها

یکی از پیامدهای واکنش ایمنی شدید، تشکیل لخته‌های خونی میکروسکوپی است که باعث انسداد رگ‌ها در اندام‌های مختلف می‌شود. این لخته‌ها جریان خون را به اندام‌ها کاهش می‌دهند و باعث کمبود اکسیژن و آسیب به بافت‌ها می‌شوند.

علاوه بر این، در اثر آسیب به رگ‌ها، مایعات از جریان خون به بافت‌ها نشت کرده و منجر به افزایش تورم و کاهش حجم خون در عروق می‌شود. این شرایط به افت شدید فشار خون می‌انجامد و اگر درمان نشود، ممکن است به شوک سپتیک منجر شود که تهدیدی جدی برای زندگی بیمار است.

۴. تأثیرات بر عملکرد اندام‌ها

با شدت گرفتن التهاب و کاهش خون‌رسانی به اندام‌ها، عملکرد آنها به خطر می‌افتد. از جمله:

کلیه‌ها: کاهش جریان خون به کلیه‌ها می‌تواند باعث نارسایی کلیه شود و بیمار ممکن است نیاز به دیالیز پیدا کند.

روده‌ها: آسیب به دیواره روده ممکن است به دستگاه گوارش آسیب بزند و باعث ایجاد عفونت‌های دیگر شود.

قلب: اگر عفونت به قلب برسد، ممکن است موجب کاهش عملکرد قلب و افزایش خطر فشار خون پایین و نارسایی قلبی شود.

ریه‌ها: در برخی موارد، عفونت می‌تواند به ذات‌الریه یا نارسایی تنفسی منجر شود.

۵. تولید مواد سمی (تُوکسین‌ها)

در بسیاری از موارد، باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های دیگر توکسین‌ها یا مواد سمی تولید می‌کنند که می‌توانند باعث آسیب بیشتر به سلول‌ها و بافت‌ها شوند. این سموم به بدن آسیب می‌زنند و فرآیند التهاب را تشدید می‌کنند.

۶. آسیب به سیستم ایمنی

با پیشرفت سپسیس، سیستم ایمنی خود نیز آسیب می‌بیند. در ابتدا، سیستم ایمنی به شدت فعال می‌شود تا عفونت را کنترل کند، اما در مراحل بعدی، عملکرد این سیستم مختل می‌شود و به جای مقابله با عفونت، شروع به آسیب رساندن به بدن خود می‌کند. این باعث اختلال در عملکرد سیستم ایمنی و افزایش خطر بروز عفونت‌های ثانویه می‌شود.

۷. تشکیل شوک سپتیک

اگر عفونت خونی به مرحله‌ی شوک سپتیک برسد، بدن دچار افت شدید فشار خون می‌شود و اندام‌ها دیگر قادر به دریافت اکسیژن و مواد مغذی کافی نیستند. این شرایط بحرانی به سرعت به مشکلاتی نظیر نارسایی چندگانه اندام‌ها منجر می‌شود که در صورت عدم درمان فوری، می‌تواند مرگبار باشد.

مراحل پیشرفت عفونت خونی

مراحل پیشرفت عفونت خونی یا سپسیس به صورت تدریجی و پیچیده اتفاق می‌افتد. در اینجا، هر مرحله از پیشرفت عفونت خونی به تفصیل توضیح داده شده است:

۱. عفونت اولیه

عفونت خونی معمولاً از یک عفونت محلی شروع می‌شود. این عفونت می‌تواند در هر بخشی از بدن ایجاد شود، از جمله ریه‌ها (ذات‌الریه)، دستگاه ادراری (عفونت مثانه یا کلیه‌ها)، یا پوست (زخم‌ها یا عفونت‌های پوستی). در این مرحله، بدن تلاش می‌کند تا عفونت را کنترل کند و ممکن است علائمی مانند قرمزی، تورم، یا درد در ناحیه عفونی ایجاد شود. این عفونت معمولاً توسط سیستم ایمنی بدن شناسایی و مقابله می‌شود.

۲. التهاب محلی

در مرحله دوم، بدن به عفونت پاسخ می‌دهد و فرآیند التهاب آغاز می‌شود. التهاب می‌تواند در ناحیه عفونی مشاهده شود و از جمله علائم آن می‌توان به قرمزی، تورم، گرما و درد اشاره کرد. این واکنش نشان‌دهنده تلاش بدن برای مقابله با عفونت است. در بیشتر مواقع، این مرحله به خوبی کنترل می‌شود و عفونت به سرعت برطرف می‌شود.

۳. گسترش به جریان خون

اگر عفونت به طور کامل تحت کنترل قرار نگیرد یا سیستم ایمنی ضعیف باشد، میکروب‌ها می‌توانند وارد جریان خون شوند. این مرحله یک گام خطرناک است، زیرا میکروب‌ها به سرعت به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابند و باعث بروز عفونت خونی (سپسیس) می‌شوند. وقتی میکروب‌ها وارد خون شوند، بدن برای مبارزه با آنها واکنش شدیدی نشان می‌دهد.

۴. سپسیس (Sepsis)

در این مرحله، بدن به طور گسترده به عفونت پاسخ می‌دهد و التهاب در سراسر بدن رخ می‌دهد. واکنش سیستم ایمنی به عفونت به شکلی شدیدتر و غیرطبیعی است. بدن شروع به تولید مواد شیمیایی به نام سیتوکین‌ها و کیموکین‌ها می‌کند که موجب التهاب شدید در سراسر بدن می‌شود. علائم سپسیس شامل تب بالا، ضربان قلب سریع، تنفس سریع، و فشار خون پایین است.

۵. سپسیس شدید

در این مرحله، التهاب به شدت پیشرفت کرده و ممکن است عملکرد اندام‌ها تحت تأثیر قرار گیرد. علائمی مانند کاهش سطح هوشیاری، گیجی، کاهش ادرار، یا درد شکمی شدید می‌توانند ظاهر شوند. در این شرایط، اندام‌هایی مانند کلیه‌ها و کبد ممکن است نتوانند به درستی کار کنند. سپسیس شدید نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

۶. شوک سپتیک

اگر عفونت و التهاب به شدت پیشرفت کند، ممکن است فرد وارد مرحله شوک سپتیک شود. در این مرحله، فشار خون به شدت پایین می‌آید و بدن قادر به حفظ عملکرد اندام‌ها نخواهد بود. اندام‌ها مانند کلیه‌ها، قلب، و ریه‌ها دیگر به اندازه کافی خون دریافت نمی‌کنند و نمی‌توانند وظایف خود را به درستی انجام دهند. شوک سپتیک یک وضعیت اورژانسی است و در صورت عدم درمان به موقع، می‌تواند منجر به مرگ شود.

۷. نارسایی اندام‌ها

در صورت عدم درمان و ادامه پیشرفت سپسیس، ممکن است اندام‌ها دچار نارسایی شوند. این نارسایی می‌تواند شامل نارسایی کلیه‌ها (که به دیالیز نیاز دارد)، نارسایی قلبی، نارسایی تنفسی و نارسایی کبد باشد. این آسیب‌ها می‌تواند دائمی باشند و به آسیب‌های طولانی‌مدت در بدن منجر شوند.

۸. مرگ

اگر سپسیس به موقع درمان نشود یا درمان ناکافی باشد، می‌تواند منجر به مرگ شود. شوک سپتیک و نارسایی چندگانه اندام‌ها در نهایت می‌توانند باعث توقف عملکرد بدن شوند و در صورت عدم مداخله پزشکی فوری، فرد ممکن است جان خود را از دست بدهد.

علائم دقیق‌تر عفونت خونی

عفونت خونی یا سپسیس یک وضعیت پزشکی بحرانی است که می‌تواند به سرعت پیشرفت کرده و تهدیدی جدی برای زندگی باشد. علائم این بیماری ممکن است از شخصی به شخص دیگر متفاوت باشد، اما به طور کلی، علائم سپسیس شامل موارد زیر است:

علائم عمومی عفونت خونی:

تب بالا: یکی از علائم اصلی سپسیس، تب است که معمولاً از ۳۹ درجه سانتی‌گراد بیشتر می‌شود.

افزایش ضربان قلب: سرعت ضربان قلب ممکن است بیشتر از ۹۰ ضربه در دقیقه شود.

تنفس سریع: تنفس بیمار ممکن است سریعتر از ۲۰ بار در دقیقه باشد.

فشار خون پایین: فشار خون ممکن است به طور قابل توجهی کاهش یابد، که می‌تواند منجر به سرگیجه، گیجی یا ضعف شود.

سرگیجه یا گیجی: فرد ممکن است احساس سرگیجه یا گیجی کند که به دلیل کاهش خونرسانی به مغز است.

عرق زیاد و سرد شدن پوست: تعریق زیاد، به ویژه در نواحی بدن مانند دست‌ها و پاها، از دیگر علائم شایع است. پوست ممکن است مرطوب و سرد به نظر برسد.

علائم مرتبط با اندام‌ها:

کاهش ادرار: میزان ادرار به شدت کاهش می‌یابد که ممکن است نشان‌دهنده نارسایی کلیه باشد.

درد شکمی شدید: در برخی موارد، درد شکمی شدید و غیرقابل تحمل می‌تواند به عنوان یکی از علائم پیشرفت سپسیس باشد.

نفس تنگی و مشکلات تنفسی: نارسایی تنفسی می‌تواند به علت آسیب به ریه‌ها رخ دهد و باعث تنگی نفس شدید شود.

تغییر در وضعیت ذهنی یا کاهش سطح هوشیاری: فرد ممکن است دچار سردرگمی، خواب‌آلودگی یا حتی از دست دادن هوشیاری شود.

کاهش جریان خون به اندام‌ها: در این شرایط، دست‌ها و پاها ممکن است رنگ پریده یا سرد شوند و احساس ناخوشایند ایجاد شود.

علائم مرتبط با عفونت اولیه:

قرمزی و تورم در ناحیه عفونی: اگر عفونت در محل خاصی مانند پوست، ریه‌ها، یا سیستم ادراری باشد، ممکن است قرمزی، تورم و درد در ناحیه عفونی وجود داشته باشد.

درد مفاصل یا عضلات: در برخی موارد، درد مفاصل و عضلات در اثر عفونت به وجود می‌آید.

علائم پیشرفته‌تر:

شوک سپتیک: در این مرحله، فشار خون به شدت پایین می‌آید و ممکن است اندام‌ها به طور کامل از کار بیفتند.

نارسایی چندگانه اندام‌ها: این حالت به دلیل عدم دریافت خون و اکسیژن کافی به اندام‌ها اتفاق می‌افتد و می‌تواند به نارسایی قلب، کلیه، ریه و کبد منجر شود.

علل شایع عفونت خونی

عفونت خونی یا سپسیس می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد، اما برخی از علل شایع آن عبارتند از:

1. عفونت‌های باکتریایی

باکتری‌ها رایج‌ترین علت عفونت خونی هستند. برخی از انواع باکتری‌ها می‌توانند وارد خون شده و باعث ایجاد سپسیس شوند.

باکتری‌های شایع شامل:

استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococcus aureus)

استرپتوکوکوس (Streptococcus)

ای.کولای (Escherichia coli)

کلبسیلا (Klebsiella)

پروسس آئروژینوزا (Pseudomonas aeruginosa)

2. عفونت‌های ویروسی

ویروس‌ها ممکن است سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر قرار دهند و در برخی موارد منجر به سپسیس شوند. ویروس‌هایی مانند:

ویروس آنفولانزا

ویروس کرونا (COVID-19)

ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)

3. عفونت‌های قارچی

قارچ‌ها در افراد با سیستم ایمنی ضعیف‌تر می‌توانند باعث ایجاد عفونت خونی شوند.

برخی قارچ‌ها مانند کاندیدا (Candida) و آسپرجیلوس (Aspergillus) می‌توانند باعث سپسیس شوند.

4. عفونت‌های مرتبط با دستگاه ادراری

عفونت‌های مجاری ادراری (UTI) به ویژه در افراد مسن یا افرادی که از کاتتر استفاده می‌کنند، می‌توانند به خون گسترش یافته و منجر به عفونت خونی شوند.

5. عفونت‌های تنفسی

ذات‌الریه (پنومونی) و سایر عفونت‌های ریوی می‌توانند باعث ورود باکتری‌ها یا ویروس‌ها به خون و ایجاد سپسیس شوند.

6. زخم‌ها و عفونت‌های پوستی

زخم‌ها یا عفونت‌های پوستی به خصوص زمانی که مراقبت‌های بهداشتی ضعیف باشد یا زخم‌ها عمیق باشند، می‌توانند منجر به عفونت خون شوند.

7. عفونت‌های گوارشی

عفونت‌های روده مانند گاستروانتریت (عفونت معده و روده) و آپاندیسیت (التهاب آپاندیس) می‌توانند باکتری‌ها را به خون منتقل کنند و باعث سپسیس شوند.

8. کاتترها و تجهیزات پزشکی

استفاده از کاتترهای وریدی، لوله‌های تنفسی، یا سایر ابزار پزشکی که به مدت طولانی در بدن باقی می‌مانند، می‌توانند باعث ورود باکتری‌ها به جریان خون شوند.

9. بیماری‌های مزمن و نقص‌های ایمنی

افراد با بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های قلبی، سرطان و نارسایی کلیوی یا کسانی که تحت درمان‌های سرکوب‌کننده ایمنی (مثل شیمی درمانی) قرار دارند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت خونی هستند.

10. جراحی‌ها یا آسیب‌ها

جراحی‌های بزرگ یا آسیب‌های شدید می‌توانند به ورود باکتری‌ها یا سایر میکروب‌ها به خون منجر شوند.

11. عفونت‌های دندان و لثه

مشکلات دندانی مانند عفونت لثه یا دندان عفونی می‌توانند باعث ورود باکتری‌ها به جریان خون شوند و باعث ایجاد عفونت خونی شوند.

12. انتقال از دیگر اعضای بدن

عفونت‌هایی که از سایر اندام‌ها به خون منتقل می‌شوند، مانند عفونت‌های قلبی (اندوکاردیت) یا کبدی (هپاتیت)، می‌توانند باعث عفونت خونی شوند.

این علل می‌توانند به تنهایی یا به صورت ترکیبی باعث پیشرفت سپسیس شوند، و به همین دلیل توجه به عوامل خطر و علائم عفونت در مراحل اولیه بسیار مهم است.

تشخیص عفونت خونی

تشخیص عفونت خونی یا سپسیس نیاز به ارزیابی دقیق توسط پزشک دارد. این تشخیص معمولاً از طریق ترکیبی از تاریخچه پزشکی، علائم بالینی و آزمایش‌های تشخیصی انجام می‌شود. در اینجا فرآیند تشخیص این بیماری به تفصیل آورده شده است:

1. ارزیابی بالینی و تاریخچه پزشکی

علائم بالینی: پزشک ابتدا علائم بیمار را بررسی می‌کند. علائم سپسیس شامل تب، افزایش ضربان قلب، تنفس سریع، فشار خون پایین، سرگیجه و کاهش سطح هوشیاری است.

تاریخچه پزشکی: پزشک از بیمار یا خانواده او درباره بیماری‌های پیشین، درمان‌های جاری، جراحی‌ها، زخم‌ها، یا هرگونه عفونت قبلی سوال خواهد کرد.

عوامل خطر: برخی افراد بیشتر در معرض سپسیس هستند، مانند بیماران با سیستم ایمنی ضعیف، افراد مسن، کودکان، یا افرادی که تحت درمان‌های خاص (مثل شیمی‌درمانی) هستند.

2. آزمایش‌های خون

کشت خون: پزشک ممکن است درخواست آزمایش کشت خون کند تا نوع میکروب‌ها (باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها) را شناسایی کند. این آزمایش می‌تواند به تشخیص دقیق نوع عفونت کمک کند.

شمارش گلبول‌های سفید: افزایش شمارش گلبول‌های سفید (لکوسیت‌ها) معمولاً نشان‌دهنده وجود عفونت در بدن است.

سطح لاکتات: سطح بالای لاکتات در خون می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات متابولیکی و نقص در اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها باشد که یکی از ویژگی‌های سپسیس است.

C-reactive protein (CRP) و Procalcitonin: این مارکرها به عنوان نشانگرهای التهابی عمل می‌کنند و می‌توانند به شناسایی عفونت و شدت آن کمک کنند.

3. آزمایش‌های دیگر

تصویر برداری پزشکی: بسته به علائم بیمار، ممکن است پزشک از روش‌هایی مانند رادیوگرافی قفسه سینه (برای شناسایی ذات‌الریه) یا سونوگرافی (برای شناسایی عفونت در اندام‌ها) استفاده کند.

آزمایش ادرار: در صورتی که احتمال عفونت دستگاه ادراری وجود داشته باشد، آزمایش ادرار می‌تواند نشان دهد که آیا عفونت در دستگاه ادراری وجود دارد.

کشت و آزمایش سایر مایعات بدن: در صورت وجود عفونت در اندام‌های خاص، ممکن است نیاز به کشت نمونه‌هایی از مایعات بدن دیگر (مثل مایع مغزی نخاعی، مایع pleural یا مایع مفصلی) باشد.

4. سیستم‌های ارزیابی سپسیس

SOFA Score (Sequential Organ Failure Assessment): این سیستم برای ارزیابی عملکرد ارگان‌ها و تشخیص شدت سپسیس استفاده می‌شود. این نمره بر اساس معیارهایی مثل فشار خون، تنفس، سطح هوشیاری، عملکرد کبد و کلیه و غیره محاسبه می‌شود.

qSOFA (quick SOFA): این مقیاس برای شناسایی سریع افراد در معرض خطر سپسیس استفاده می‌شود و بر اساس سه عامل اصلی شامل فشار خون پایین، تنفس سریع و تغییر در وضعیت ذهنی است.

5. تشخیص تفاوتی

تشخیص سپسیس باید از سایر بیماری‌هایی که علائمی مشابه دارند، مانند آنفولانزا، دردهای عضلانی، عفونت‌های دستگاه ادراری، یا حساسیت‌های دارویی تفکیک شود. پزشک باید به دقت علت اصلی علائم بیمار را بررسی کرده و تشخیص دقیقی بدهد.

درمان عفونت خونی

درمان عفونت خونی (سپسیس) بستگی به نوع عامل عفونت (باکتری، ویروس، قارچ) و شدت آن دارد، اما درمان اغلب شامل چندین مرحله کلیدی است که در اینجا آورده شده است:

1. مداخلات فوری

آنتی‌بیوتیک‌ها: درمان عفونت خونی باید به سرعت آغاز شود. پزشک معمولاً آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف را به طور فوری تجویز می‌کند تا به سرعت باکتری‌های احتمالی را از بین ببرد. در صورت شناسایی دقیق عامل عفونت، درمان هدفمندتر خواهد شد.

آنتی‌ویروسی‌ها یا آنتی‌قارچی‌ها: در صورتی که عامل عفونت ویروس یا قارچ باشد، داروهای مخصوص مانند داروهای ضدویروسی یا ضدقارچی تجویز می‌شود.

2. پشتیبانی از عملکرد ارگان‌ها

تزریق مایعات و اصلاح الکترولیت‌ها: بیماران مبتلا به سپسیس معمولاً دچار کاهش فشار خون و کمبود مایعات بدن می‌شوند. تزریق مایعات به داخل رگ‌ها کمک به بهبود فشار خون و عملکرد کلیه‌ها می‌کند.

داروهای فشار خون: در صورت نیاز به حمایت از فشار خون، داروهایی مانند نُوراپی‌نفرین (Norepinephrine) برای افزایش فشار خون تجویز می‌شود.

تنفس مصنوعی: در صورتی که بیمار دچار مشکلات تنفسی باشد، ممکن است نیاز به استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی یا تهویه مکانیکی (ventilator) باشد.

3. کنترل منبع عفونت

جراحی یا تخلیه عفونت: اگر عفونت از یک محل خاص (مانند یک آبسه یا زخم عفونی) منشاء می‌گیرد، ممکن است نیاز به جراحی برای تخلیه یا حذف منبع عفونت باشد.

کاتترها یا لوله‌ها: اگر عفونت از طریق یک کاتتر یا لوله وارد بدن شده باشد، ممکن است لازم باشد این ابزارها برداشته یا تعویض شوند.

4. پیشگیری از عوارض

کنترل قند خون: در بیماران دیابتی و افرادی که تحت درمان با استروئیدها هستند، کنترل سطح قند خون به عنوان بخشی از درمان ضروری است.

پیشگیری از لخته‌شدن خون: بیماران مبتلا به سپسیس ممکن است در معرض خطر تشکیل لخته‌های خون باشند. داروهای ضدانعقاد ممکن است برای پیشگیری از لخته شدن خون تجویز شوند.

حمایت از عملکرد کلیه‌ها: در صورت بروز نارسایی کلیوی، ممکن است نیاز به دیالیز باشد.

5. آنتی‌بیوتیک‌های هدفمند

پس از دریافت نتایج آزمایش‌ها (مثل کشت خون یا آزمایش‌های میکروبیولوژیک)، داروهای آنتی‌بیوتیکی ممکن است به‌طور دقیق‌تر بر اساس نوع باکتری تجویز شوند.

6. حمایت روانی و مراقبت‌های تسکینی

بسیاری از بیماران مبتلا به سپسیس در شرایط بحرانی قرار دارند و ممکن است نیاز به مراقبت‌های روانی و تسکینی برای کمک به مدیریت اضطراب و درد داشته باشند.

7. مراقبت در بخش ویژه (ICU)

برخی از بیماران با سپسیس شدید نیاز به بستری شدن در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) دارند. این بخش‌ها برای نظارت دقیق بر عملکرد ارگان‌ها و مدیریت شرایط بحرانی طراحی شده‌اند.

8. مراقبت‌های پیگیری

پس از درمان اولیه، پیگیری‌های پزشکی برای ارزیابی بهبودی و پیشگیری از عوارض بلندمدت (مانند نارسایی ارگان‌ها یا آسیب دائمی) بسیار مهم است.

افراد در معرض خطر عفونت خونی

افراد مختلف ممکن است در معرض خطر عفونت خونی (سپسیس) قرار داشته باشند. در اینجا گروه‌هایی که بیشتر مستعد ابتلا به عفونت خونی هستند، ذکر شده است:

عوارض عفونت خونی

عفونت خونی (سپسیس) می‌تواند به سرعت پیشرفت کرده و موجب عوارض جدی و گاهی تهدیدکننده زندگی شود. در اینجا به برخی از عوارض شایع عفونت خونی اشاره می‌شود:

چگونه می‌توان از عفونت خونی پیشگیری کرد؟

برای پیشگیری از عفونت خونی (سپسیس)، می‌توان اقدامات مختلفی را انجام داد که شامل مراقبت‌های بهداشتی عمومی و مدیریت دقیق شرایط پزشکی خاص است. در ادامه، این روش‌ها به تفصیل بیان شده‌اند:

شستن دست‌ها به طور منظم: یکی از مهم‌ترین و ساده‌ترین روش‌ها برای پیشگیری از عفونت، شستن دست‌ها به‌ویژه پس از استفاده از سرویس بهداشتی، قبل از خوردن غذا یا پس از تماس با بیماران است. شستن دقیق دست‌ها با آب و صابون می‌تواند از انتقال میکروب‌ها جلوگیری کند.

مراقبت از زخم‌ها و جراحات: زخم‌ها، بریدگی‌ها و جراحت‌ها باید به درستی تمیز و پانسمان شوند تا از ورود باکتری‌ها به بدن و ایجاد عفونت جلوگیری شود. همچنین، در صورت بروز هرگونه عفونت در زخم، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.

حفظ بهداشت شخصی: استفاده از لوازم بهداشتی شخصی (مانند مسواک، حوله، و لوازم آرایشی) تنها توسط خود فرد و جلوگیری از استفاده مشترک آنها می‌تواند خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهد. همچنین، رعایت بهداشت فردی به ویژه در محیط‌های عمومی ضروری است.

استفاده صحیح از داروها: باید از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها پرهیز کرد، زیرا مصرف نادرست این داروها می‌تواند به مقاومت میکروبی منجر شود و درمان عفونت‌های بعدی را دشوار کند. در صورت تجویز آنتی‌بیوتیک توسط پزشک، دوره درمان باید به طور کامل تکمیل شود.

مراقبت از دستگاه‌های پزشکی: افرادی که از کاتترها، لوله‌ها یا سایر تجهیزات پزشکی استفاده می‌کنند باید دقت داشته باشند که این ابزارها به درستی تمیز و ضدعفونی شوند. ورود باکتری‌ها از طریق این دستگاه‌ها می‌تواند به ایجاد عفونت خونی منجر شود.

پیشگیری از عفونت‌های دستگاه ادراری: رعایت بهداشت ناحیه تناسلی و مصرف مایعات کافی می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های دستگاه ادراری را کاهش دهد. این عفونت‌ها اگر درمان نشوند، می‌توانند به عفونت خونی تبدیل شوند.

واکسیناسیون: واکسیناسیون برای پیشگیری از بیماری‌هایی مانند آنفولانزا، ذات‌الریه، و مننژیت ضروری است. این بیماری‌ها می‌توانند باعث عفونت خونی شوند و واکسیناسیون به کاهش خطر ابتلا به آنها کمک می‌کند.

مراقبت از بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن: افرادی که بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های قلبی یا کلیوی دارند، باید به طور منظم تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گیرند. این افراد به دلیل ضعف سیستم ایمنی بیشتر در معرض خطر عفونت‌ها هستند.

پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی: بیماران بستری در بیمارستان باید مراقب باشند که از عفونت‌های بیمارستانی جلوگیری کنند. این عفونت‌ها ممکن است از طریق ابزارهای پزشکی یا تماس با محیط آلوده منتقل شوند.

تقویت سیستم ایمنی بدن: تغذیه مناسب، خواب کافی و ورزش منظم به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. افراد با سیستم ایمنی قوی‌تر قادر به مبارزه بهتر با عفونت‌ها هستند و خطر ابتلا به عفونت خونی کاهش می‌یابد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم عفونت خونی (سپسیس) بسیار حیاتی است، زیرا تشخیص و درمان سریع می‌تواند جان فرد را نجات دهد. برخی از نشانه‌هایی که باید به آن‌ها توجه کرد و زمان مراجعه به پزشک یا بیمارستان را مشخص می‌کنند، عبارتند از:

تب شدید یا لرز: تب بالای 38 درجه سانتی‌گراد (100.4 درجه فارنهایت) یا احساس لرز و سرما می‌تواند نشان‌دهنده عفونت باشد، به‌ویژه اگر همراه با علائم دیگری از عفونت خونی باشد.

تغییر در وضعیت ذهنی: گیجی، سردرگمی یا کاهش سطح هوشیاری می‌تواند علامت جدی باشد که نشان‌دهنده عفونت خونی یا شوک سپتیک است.

تنگی نفس یا مشکلات تنفسی: دشواری در نفس کشیدن یا تنفس سریع می‌تواند به معنای آسیب به ریه‌ها یا مشکلات تنفسی ناشی از عفونت باشد.

درد شدید و بی‌وقفه: درد شدید یا غیرقابل تحمل، به‌ویژه در ناحیه سینه، شکم یا مفاصل، می‌تواند به عفونت داخلی یا سپسیس اشاره کند.

کاهش فشار خون: احساس سرگیجه، ضعف، یا غش، به‌ویژه هنگام ایستادن، می‌تواند به معنای افت فشار خون شدید باشد که یکی از علائم شوک سپتیک است.

ادرار کم یا عدم ادرار: کاهش یا قطع ادرار می‌تواند نشان‌دهنده نارسایی کلیوی ناشی از عفونت خونی باشد.

علائم عفونت‌های قبلی: در صورتی که فرد دچار عفونت‌های دستگاه ادراری، ذات‌الریه، یا زخم‌های عفونی باشد و علائم جدید یا شدیدتری بروز کند، باید فوراً به پزشک مراجعه کند.

آبی شدن لب‌ها یا نوک انگشتان: تغییر رنگ پوست به آبی می‌تواند به دلیل کاهش اکسیژن در بدن باشد که ناشی از عفونت خونی یا مشکلات تنفسی است.

تورم یا قرمزی در ناحیه زخم یا بریدگی: اگر زخم یا بریدگی به سرعت عفونی شود و قرمز، متورم یا گرم به نظر برسد، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد، به‌ویژه اگر علائم دیگری مانند تب و لرز هم وجود داشته باشد.

نکات دیگر:

افراد در معرض خطر: اگر فردی به بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی، کلیوی، سرطان یا نقص ایمنی مبتلا باشد و علائم عفونت را تجربه کند، باید سریعاً به پزشک مراجعه کند.

تحت درمان بودن برای عفونت: اگر فردی در حال درمان برای عفونت است و علائم عفونت بدتر یا مقاوم به درمان می‌شود، باید فوراً پزشک را مطلع کند.

در کل، اگر هر کدام از این علائم در فردی مشاهده شد، باید فوراً به بیمارستان یا پزشک مراجعه کرد، زیرا عفونت خونی یک وضعیت اورژانسی است و تشخیص و درمان به موقع بسیار مهم است.

آیا عفونت خونی منجر به مرگ می شود؟

بله، عفونت خونی (سپسیس) می‌تواند در صورت عدم درمان به موقع منجر به مرگ شود. سپسیس یک وضعیت بسیار خطرناک است که در آن عفونت در سراسر بدن گسترش یافته و باعث واکنش شدید و غیرطبیعی سیستم ایمنی می‌شود. این واکنش می‌تواند به آسیب به ارگان‌ها و بافت‌ها منجر شود و عملکرد ارگان‌های حیاتی مانند قلب، کلیه‌ها، کبد و ریه‌ها را مختل کند.

در صورتی که سپسیس به موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود، می‌تواند موجب بروز شوک سپتیک شود، که در آن فشار خون به شدت پایین می‌آید و ارگان‌ها از دریافت خون و اکسیژن کافی محروم می‌شوند. این وضعیت به سرعت می‌تواند به نارسایی چند ارگانی (یعنی از کار افتادن چند ارگان به طور همزمان) منجر شود، که در موارد شدید می‌تواند به مرگ بیمار بیانجامد.

برای پیشگیری از این عوارض و خطرات مرگبار، شناسایی زودهنگام علائم سپسیس و شروع درمان فوری با آنتی‌بیوتیک‌ها، مایعات داخل وریدی و پشتیبانی از ارگان‌ها بسیار حیاتی است. در صورت بروز علائم عفونت خونی، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد تا از وقوع چنین عوارضی جلوگیری شود.

سوالات متداول

آیا همه افراد به عفونت خونی مبتلا می‌شوند؟

خیر، برخی افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت خونی هستند. این افراد شامل کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مانند افراد مبتلا به HIV، سرطان یا دیابت)، افراد مسن یا کودکان، و کسانی که از ابزارهای پزشکی مانند کاتتر یا لوله‌های تنفسی استفاده می‌کنند، هستند.

چگونه می‌توان تشخیص داد که فرد به عفونت خونی مبتلا است؟

تشخیص عفونت خونی معمولاً از طریق آزمایش خون (کشت خون) و ارزیابی بالینی انجام می‌شود. پزشک ممکن است به علائم بالینی و نتایج آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش‌های عملکرد ارگان‌ها، تصویر برداری از نواحی عفونی و تست‌های کشت سایر مایعات بدن توجه کند.