دیپلماسی دولت وفاق در مصر؛ در سفر رئیس‌جمهور پزشکیان به قاهره چه گذشت؟
رکنا سیاسی: مسعود پزشکیان، رئیسجمهوری اسلامی ایران، روز چهارشنبه ۲۸ آذر ۱۴۰۳ با بدرقه رسمی معاون اول رئیس‌جمهور و جمعی از مقامات عالی‌رتبه دولتی، تهران را به مقصد قاهره ترک کرد. این سفر که با دعوت رسمی رئیس‌جمهور مصر انجام شد، به منظور شرکت در یازدهمین اجلاس سران کشورهای عضو گروه D۸ و حضور در نشست ویژه بررسی وضعیت غزه برنامه‌ریزی شده بود.
به گزارش رکنا، هشت کشور در حال توسعه اسلامی شامل ایران، ترکیه، پاکستان، بنگلادش، اندونزی، مالزی، مصر و نیجریه از اعضای گروه دی ۸ به شمار می‌روند که ۶۰ درصد از جمعیت مسلمانان جهان را در خود جای داده و علاوه بر آن ۱۳ درصد جمعیت کل جهان را تشکیل می‌دهند. از سال ۱۹۹۷ تاکنون تقریبا هر دو سال یکبار اجلاس سران دی ۸ برگزار شده، ایران نیز در سال ۲۰۰۴ میزبان این نشست بود. آخرین اجلاس دی ۸ در سال ۲۰۲۱ به میزبانی بنگلادش به دلیل شیوع ویروس کرونا به شکل ویدئو کنفرانس برگزار شد.
زمینه‌های اصلی همکاری میان کشورهای عضو دی۸ شامل امور مالی، بانکداری، توسعه روستایی، علم و فناوری، توسعه بشردوستانه، کشاورزی، انرژی، محیط زیست و بهداشت است.
سفر رئیس‌جمهور پزشکیان به قاهره که به منظور شرکت در اجلاس گروه دی هشت انجام شد، دومین سفر رییس‌جمهوری اسلامی ایران به مصر در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی است. در دوره‌های گذشته هرچند تلاش‌هایی برای احیای روابط دو کشور صورت گرفته بود اما آن‌چنان که باید و شاید بر بهبود ارتباطات دو کشور تاثیرگذار نبود. با روی کار آمدن دولت چهاردهم، تلاش‌های دیپلماتیک برای احیا و تقویت روابط دو کشور انجام شد.
پزشکیان آبان‌ماه امسال با «عبدالفتاح السیسی» همتای مصری خود در حاشیه نشست سران کشورهای عضو بریکس در کازان روسیه دیدار و گفت‌وگو کرده بود تا روابط دو کشور وارد فصلی جدید شود.
سفر پزشکیان رئیسجمهوری اسلامی ایران به مصر هم برای شرکت در اجلاس گروه دی هشت، یک ماه پس از دیدار با رییس‌جمهور مصر از نگاه کارشناسان بسیار بااهمیت تحلیل شده که می‌تواند گامی مهم در جهت احیای روابط اقتصادی و سیاسی دو کشور به شمار برود و تاثیرات قابل توجهی داشته باشد. پزشکیان در دومین دیدار خود با رییس‌جمهور مصر نیز روز گذشته بر ضرورت تقویت همکاری‌های اقتصادی و تداوم گفت‌وگو میان دو کشور تاکید کرد.
از نگاه کارشناسان این سفر به تقویت روابط دیپلماتیک، افزایش اعتماد متقابل و همکاری در مسائل منطقه‌ای (مانند بحران‌های سوریه، یمن و فلسطین) و مبارزه با تروریسم کمک خواهد کرد. همچنین، افزایش گفت‌وگو و تبادل نظر بین دو کشور، به درک متقابل و حل اختلافات کمک می‌کند و قطعا استمرار گفت‌وگوها می‌تواند به احیای کامل روابط و تقویت ارتباطات سیاسی و اقتصادی دو کشور منجر شود.
پیش از آغاز این سفر، رئیس‌جمهور طی یک نشست خبری در فرودگاه مهرآباد، بر اهمیت اجلاس گروه D۸ تاکید کرد و آن را بستری برای توسعه همکاری‌های اقتصادی و سیاسی میان کشورهای اسلامی دانست.
وی با اشاره به چالش‌های مشترک کشورهای عضو در حوزه‌های اقتصادی، اظهار کرد: «در این نشست قطعا در کنار مباحث اقتصادی مدنظر اجلاس، موضوع غزه، فلسطین و لبنان و اینکه کشورهای اسلامی چگونه می‌توانند به یک زبان و نگاه مشترک و دیپلماسی جمعی در قبال ظلم و جنایت و کشتار علیه مردم این مناطق و همچنین مسائل سوریه برسند، نیز محور گفت‌وگوها و مباحث خواهد بود.»
رئیس جمهور با تاکید بر اینکه کشورهای اسلامی اصولا باید پشتیبان یکدیگر باشند و تا جایی که ممکن است اختلافات فیمابین را با گفت‌وگو با هم حل کنند، خاطرنشان کرد: «این اجلاس فرصتی است که ما می‌توانیم نگاه‌هایمان را به هم بیشتر نزدیک کنیم و می‌تواند تاثیرگذاری زیادی در دیپلماسی و ارتباطات ما در منطقه داشته باشد.»
دیدار با دبیرکل گروه D۸: تاکید بر اجرایی شدن مصوبات پیشین
صبح پنجشنبه ۲۹ آذر ۱۴۰۳، رئیس‌جمهور پزشکیان در محل اقامت خود با آقای «ایساکا عبدالقادر امام»، دبیرکل گروه D۸، دیدار و گفت‌وگو کرد. در این دیدار، رئیس‌جمهور پزشکیان به اهمیت گروه D۸ به عنوان یک سازمان بین‌المللی اشاره کرد و گفت: «کانون‌های مسئول در کشورهای عضو باید با جدیت بر روند اجرای مصوبات این سازمان نظارت و تا تحقق نهایی اهداف، این روند را پیگیری و دنبال کنند تا بتوانیم در اجلاس‌های آتی با حضور سران D۸ تصمیمات جدید برای تقویت توسعه و پیشرفت کشورهای خود اتخاذ کنیم.»
رئیس جمهور ایجاد سازوکار پولی و مالی برای تبادلات تجاری کشورهای عضو D۸ را امری لازم و ضروری در راستای تحقق اهداف این سازمان برشمرد و تصریح کرد: «ایجاد صندوق توسعه برای D۸ به منظور سرمایه‌گذاری مشترک کشورهای اسلامی عضو، گام موثری در این زمینه خواهد بود و جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را برای تشکیل چنین صندوقی اعلام می‌دارد.»
دبیرکل سازمان همکاری D۸ در ادامه با تاکید بر اهمیت نقش و جایگاه جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از کشورهای موسس و بسیار فعال این سازمان گفت: «ایران با برخورداری از سطح بسیار بالای علمی و فناوری در حوزه آموزش و ارتباطات، نقش رهبری این گروه را بر عهده دارد و دو نهاد این سازمان در جمهوری اسلامی ایران از جمله فعال‌ترین نهادهای D۸ در میان کشورهای عضو هستند.»
سخنرانی رئیس‌جمهور در یازدهمین اجلاس سران گروه D۸
در بخش اصلی برنامه روز پنجشنبه، رئیس‌جمهور پزشکیان در یازدهمین نشست سران کشورهای عضو گروه D۸ سخنرانی کرد. وی در این سخنرانی با اشاره به اهمیت توسعه همکاری‌های اقتصادی میان کشورهای اسلامی، گفت: «موضوع نشست امروز سران بسیار هوشمندانه انتخاب شده است. جوانان، بی‌تردید، سرمایه‌های ارزشمندی هستند که برنامه‌ریزی جهت شکوفایی ظرفیت‌های آنها، پر بازده‌ترین سرمایه‌گذاری در راستای منافع ملی و جمعی ماست. با توجه به رونق روزافزون حوزه‌های صنعتی و ورود به عرصه‌های جدید فناوری، لازم است در نحوه تدوین همکاری‌های پیش‌رو بازنگری جدی صورت پذیرد. موضوعات دانش‌بنیان و حرکت در مسیر توسعه، عرصه‌ای است که جوان‌ها در آن پرچمدار هستند و کشورهای دی هشت با بهره‌مندی از توانمندی‌های گسترده انسانی و زیرساختی خود، می‌توانند جایگاه ممتازی را در فرآیند تلفیق صنعت و فناوری کسب نمایند.»
پزشکیان همچنین در بخشی دیگر از سخنان خود بیان کرد: «حجم تجارت بین کشورهای عضو دی هشت با چشم‌انداز ۲۰۳۰ سازمان فاصله زیادی دارد. امیدواریم در دوره ریاست مصر بر سازمان، شاهد شتاب حجم تجارت بین اعضا باشیم. در این مسیر، تهاتر می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در افزایش حجم تجارت بین اعضا داشته باشد.
از سوی دیگر فاصله‌های جغرافیایی در محیط دی هشت، گویای اهمیت توسعه و مناسبات ترانزیتی برای رونق همکاری‌های اقتصادی و تجاری است. در کنار اهمیت راهبردی این موضوع، نگاه اعضا باید معطوف به حوزه‌هایی شود که در عین کمک به رشد و منافع پایدار جمعی، تاب‌آوری بیشتری در قبال شوک‌های احتمالی در آینده داشته باشیم. در این راستا لازم است با تدبیر جمعی اعضا، فناوری‌های نوین نظیر هوش مصنوعی را به خدمت گرفته و تبعات منفی آنها را مدیریت نماییم. به همین جهت پیشنهاد می‌نمایم، نشست سران، دستور العمل لازم را برای استفاده مطلوب از فناوری‌های نوین در جهت ارتقای تاب‌آوری اقتصادهای کشورهای عضو صادر نماید.»
نشست ویژه بررسی وضعیت غزه و فلسطین
یکی از مهمترین بخش‌های سفر رئیس‌جمهور پزشکیان به مصر، حضور در نشست ویژه بررسی وضعیت غزه و لبنان بود. این نشست که با حضور تعدادی از رهبران کشورهای اسلامی برگزار شد، به بررسی اقدامات رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین و ارائه راهکارهای عملی برای مقابله با این بحران اختصاص داشت.
پزشکیان در این نشست، سخنان خود را با محکومیت شدید حملات رژیم صهیونیستی آغاز کرد و گفت: «امروز در شرایطی گرد هم آمده‌ایم که منطقه غرب آسیا در شرایط حساس، پیچیده و متزلزلی به سر می‌برد. اینک که روزهای آخر چهاردهمین ماه جنگ رژیم اسرائیل علیه غزه را پشت سر می‌گذاریم، شاهد ارتکاب مجموعه‌ای از چکیده تمام فجایع و جنایات تاریخ بشریت علیه ملت فلسطین هستیم و علاوه بر آن، رژیم صهیونیستی در ماه‌های اخیر مشغول انجام حملات بی‌رحمانه در لبنان و سوریه است.»
رئیس‌جمهور تاکید کرد: «تجاوزات یکساله گذشته نه تنها حقوق مردم فلسطین مانند، حق استقلال، تعیین سرنوشت، برخورداری از امنیت و رفاه و آموزش را از آنها سلب نموده، بلکه امروز حق حیات، خوردن و آشامیدن، سرپناه، اطلاع از سرنوشت اعضای خانواده و زندگی بدون شنیدن صدای انفجار را نیز از آنها، به خصوص کودکان و زنان گرفته است.»
رئیس دولت وفاق ملی عنوان کرد: «شدت جنایات رژیم صهیونیستی در نوار غزه و شرایط وخیم انسانی و بشردوستانه به حدی است که وجدان تمامی انسان‌های شریف را عمیقاً جریحه‌دار کرده و اعتراض تمامی کشورها و سازمان‌های بین‌المللی را موجب شده است. هیچ‌گونه درنگ برای مقابله با این جنایات و تجاوزات گسترده جایز نیست و باید با هم‌افزایی و هماهنگی، اقدامات عاجل در این زمینه در دستور کار قرار گیرد. گام اول برای توقف این تجاوزات، فشار به این رژیم برای آتش‌بس در غزه و توقف حملات به لبنان و سوریه است. این قضیه باید مهمترین اولویت انسانی و اخلاقی کشورهای منطقه و اعضای سازمان دی هشت باشد.»
وی در پایان نیز پنج پیشنهاد عملی برای کمک به مردم فلسطین و بازسازی غزه ارائه کرد:
۱- ایجاد برنامه حمایتی سازمان دی هشت در خصوص فلسطین با محوریت تأمین نیازهای توسعه‌ای و بازسازی فلسطین
۲- تشکیل گروه تماس دی هشت جهت همراهی با گروه تماس سازمان همکاری اسلامی در پیگیری بین‌المللی توقف جنگ علیه غزه و ارسال کمک‌های بشر دوستانه بین‌المللی به این منطقه
۳- ایجاد صندوق سازمان دی هشت جهت بازسازی نوار غزه و لبنان و توانبخشی و بازیابی ساکنان آن
۴- حمایت اعضای سازمان از شناسائی رژیم اسرائیل به عنوان یک موجودیت آپارتاید و تلاش مشترک کشورهای عضو برای احیای قطعنامه ۳۳۷۹ مجمع عمومی سازمان ملل متحد
۵- تشکیل کمیته حقوقی مشترک اعضای سازمان به منظور حمایت حقوقی از فلسطین در کارزارهای حقوقی- بین‌المللی جاری در دیوان بین‌المللی دادگستری و دیوان بین‌المللی کیفری و تعقیب محاکمه مقامات رژیم اسرائیل به عنوان قاتلان بیش از ۱۷ هزار کودک بی‌گناه فلسطینی
رئیس جمهور پزشکیان در حاشیه نشست سران گروه D-۸ با تعداد از مقامات حاضر در این نشست دیدار و گفت‌وگو کرد.
دیدار نخست وزیر پاکستان با رئیس‌جمهور پزشکیان
رئیس جمهور در این دیدار روابط جمهوری اسلامی ایران و پاکستان را دوستانه و برادرانه توصیف و بر ضرورت تقویت و توسعه تعاملات میان دو کشور از جمله در زمینه همکاری‌های مرزی و تحکیم مرزهای دو کشور به عنوان مرزهای صلح و دوستی، مبارزه مشترک با تروریسم و توسعه همکاری‌ها در زمینه انرژی تأکید کرد.
پزشکیان همچنین در این دیدار وحدت و انسجام در جهان اسلام و تقویت روابط اقتصادی میان کشورهای اسلامی با ایجاد پول واحد و استفاده از ظرفیت بازارهای مشترک را در برهه حساس و خطیر فعلی جهان، امری ضروری خواند و بر آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای تحقق این اهداف مهم در تعامل با همه کشورهای اسلامی به ویژه پاکستان تأکید کرد.
شهباز شریف نخست وزیر پاکستان نیز در این دیدار با تأکید بر پیوندهای عمیق و مشترک ایران و پاکستان، مواضع پزشکیان در یازدهمین اجلاس سران کشورهای عضو D۸ را برای جهان اسلام بسیار حائز اهمیت و حیاتی عنوان و از ایده رئیس‌جمهور کشورمان در زمینه ایجاد پول واحد و استفاده از ظرفیت بازارهای مشترک کشورهای اسلامی استقبال و حمایت کرد.
نخست وزیر پاکستان همچنین ضمن محکومیت اقدامات جنایتکارانه رژیم صهیونیستی علیه غزه، لبنان، سوریه و همچنین تجاوز به حریم جمهوری اسلامی ایران، بر تقویت همکاری و هم‌افزایی امت اسلامی برای مقابله با تهدیدات مشترک تأکید کرد.
رئیس جمهوری اسلامی ایران و نخست وزیر پاکستان در این دیدار قرارداد گازی معطل مانده میان دو کشور را نیز مورد بررسی قرار دادند و در این زمینه توافق شد وزرای دو کشور موانع اصلی عدم اجرای این قرارداد را مشخص و ترتیبات رفع این موانع را فراهم کنند تا وزاری انرژی دو کشور در اسرع وقت نسبت به اجرای آن اقدام کنند.
همچنین در دیدار مقامات عالی ایران و پاکستان مسئله بروز برخی مشکلات برای تردد کامیون‌های ایران در مرز پاکستان مطرح و نخست وزیر پاکستان نسبت به رفع این مشکل قول مساعد داد.
دیدار روسای جمهور ایران و ترکیه
همچنین رئیس‌جمهور پزشکیان در حاشیه یازدهمین اجلاس سران سازمان همکاری D۸ با رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه دیدار و گفت‌وگو کرد و با اشاره به تحولات اخیر سوریه، بر لزوم حفظ تمامیت ارضی این کشور تأکید کرد و گفت: هرگونه تحولات در سوریه باید با حفظ تمامیت ارضی این کشور همراه باشد و کمترین خدشه به تمامیت سرزمینی سوریه نیز به هیچ وجه قابل قبول نیست.
رئیس‌جمهور در ادامه توقف فوری تجاوزگری رژیم صهیونیستی در منطقه را مورد تأکید قرار داد و با یادآوری مسئولیت همه کشورهای اسلامی در این زمینه تصریح کرد: کشورهای اسلامی باید در مقابله با جنایتگری و تجاوزکاری رژیم صهیونیستی در منطقه به مسئولیت خود عمل کنند و اگر میان امت اسلامی وحدت و یکپارچگی باشد، این رژیم جرات چنین اقداماتی را به خود نخواهد داد.
رئیس‌جمهور در بخش دیگری از سخنان خود در دیدار با رئیس‌جمهور ترکیه، با اشاره به روابط خوب دو کشور و نشست اخیر کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و ترکیه، از آمادگی کشورمان برای میزبانی از نشست آتی شورای‌عالی روابط راهبردی دو کشور خبر داد و افزود: منتظر اجرای توافقات صورت گرفته و تحقق سقف‌های تعیین شده برای مبادلات میان ایران و ترکیه هستیم.
رئیس‌جمهور همچنین توسعه و تقویت روابط تجاری و اقتصادی میان کشورهای اسلامی را خواستار شد و تصریح کرد: کشورهای اسلامی از ظرفیت‌های فراوانی برخوردارند که در صورت ایجاد ساز و کار مالی مشترک از جمله پول واحد و همچنین فعال‌سازی مبادلات تهاتری خواهند توانست همکاری اقتصادی گسترده‌ای را شکل دهند که در این زمینه جمهوری اسلامی ایران و ترکیه می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند.
رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه نیز در این دیدار حفظ ثبات و تمامیت ارضی سوریه را برای ترکیه مهم خواند و ابراز امیدواری کرد با همکاری مشترک دو کشور هر چه زودتر ثبات و امنیت در سوریه برقرار شود.
رئیس‌جمهور ترکیه همچنین ضمن اعلام حمایت از برقراری آتش‌بس در لبنان بر ضرورت توقف حملات اسرائیل به سوریه و همچنین آتش‌بس در غزه نیز تأکید کرد.
رجب طیب اردوغان تقویت و توسعه همکاری‌ها میان ایران و ترکیه را برای ثبات منطقه مهم و حائز اهمیت دانست و ابراز امیدواری کرد که نشست شورای‌عالی همکاری راهبردی دو کشور در سال آتی میلادی برگزار شود.
روسای جمهوری اسلامی ایران و ترکیه همچنین در این دیدار بر حل و فصل مسایل فیمابین و تسریع در اجرایی شدن توافقات تجاری صورت گرفته میان دو کشور تأکید کردند.
دیدار روسای جمهور ایران و مصر
همچنین رئیس‌جمهور پزشکیان در حاشیه اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری D۸ با عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر دیدار کرد و ضمن تشکر از میزبانی و برگزاری بسیار خوب این اجلاس، اشتراک‌گذاری توانمندی‌ها و امکانات کشورهای اسلامی در چارچوب پیمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله سازمان D۸ و سازمان همکاری اسلامی را بسیار با اهمیت خواند.
رئیس جمهور در ادامه تقویت وحدت و انسجام میان کشورهای اسلامی را ضروری‌ترین نیاز امروز امت اسلامی برشمرد و تصریح کرد: همه کشورهای اسلامی باید به میزان سهم خود برای گسترش تعامل و گفتگو در جهان اسلام تلاش کرده و بر اختلافات موجود غلبه کنیم، چرا که این اختلافات است که زمینه مداخلات بیگانگان را فراهم می‌کند.
رئیس دولت وفاق ملی همچنین ضرورت تقویت همکاری‌های اقتصادی و تداوم گفت‌وگو میان دو کشور را مورد تاکید قرار داد.
عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر نیز در این دیدار با بیان اینکه منطقه با وقایعی که اخیراً بر غزه، لبنان و سوریه رفته، دچار تهدیدات اساسی شده است، تجاوزات اخیر رژیم صهیونیستی در سوریه را بی‌سابقه دانست و افزود: موضع مصر در قبال تحولات سوریه شکل‌گیری دولتی فراگیر در این کشور است.
روسای جمهوری اسلامی ایران و مصر در این دیدار همچنین ضمن مرور اقدامات و گام‌های مثبت اخیر در روابط دو کشور، نسبت به تداوم این اقدامات تا تحقق کامل روابط ابراز امیدواری کردند.
رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان شامگاه پنجشنبه ۲۹ آذر، قاهره را ترک و ساعت ۰۳:۳۰ بامداد امروز جمعه ۳۰ آذر به تهران بازگشت.
ارسال نظر