تکنولوژی غیرمتمرکز بلاک‌چین؛ از افسانه تا واقعیت / بیت‌کوین چیست؟

بلاک چین از بلوک‌ها ساخته شده است. همین بلوک‌ها هستند که نشان می‌دهند یک بیت‌کوین به کجا فرستاده شده یا چه کسی صاحب یک بیت‌کوین است. بیت‌کوین به بلاک‌چین به‌عنوان منبع اصلی ارزش تکیه دارد. بلاک‌چین یک سند واحد است که کل تاریخچه واحد پول را ثبت می‌کند؛ زنجیره‌ای از بلوک‌های مجزا که ورودی را به اولین بلوک متصل می‌کند. مسئله این است که بلاک‌چین باید تغییرناپذیر باشد و اگر درست عمل کند باید عدد واحدی برای بلوک‌ها نشان دهد. اگر سابقه بیت‌کوین از روی بلاک‌چین حذف شود؛ بیت‌کوین دیگر ارزشی ندارد. برخی نگران بودند که هکرها به بلاک‌چین حمله کرده و آن را دچار مشکل کرده باشند.

پس از مدتی مشخص شد که خبری از حمله هکرها نبوده و مشکل در کد منبع بوده است. افراد برای دسترسی به بلاک‌چین و بیت‌کوین باید از نرم‌افزار خاصی استفاده کنند. مشخص شد که آخرین به روزرسانی این نرم‌افزار تفاوت‌هایی با نسخه قبل از خود دارد و تفاوت نیز از همین‌جا نشأت‌گرفته است. مسئله مهم آن بود که چنین شکافی توانایی رشد دائمی در زنجیره بلاک‌چین را داشت و نیاز بود تا هر چه سریع‌تر حل شود.

وین اندرسون یکی از پیشگامان توسعه بلاک‌چین پیشنهاد داد که همه کاربران بر سر استفاده از یک نسخه مشخص به توافق برسند. بدین ترتیب با یک نظرسنجی مشخص شد که اکثریت کاربران نسخه قدیمی را ترجیح می‌دهند. تمامی کاربران نیز پذیرفتند که از نسخه قدیمی‌تر استفاده کنند.

با این که بعضی از کاربران و شرکت‌های بزرگ مبادلاتی را در نسخه جدیدتر انجام داده بودند؛ استفاده از نسخه قدیمی تر را پذیرفتند. در واقع آنها برای یک نفع بلندمدت برخی از منافع کوتاه‌مدت خود را فدا کردند. این اتفاق رویدادی مهم در تاریخ بلاک‌چین بود. چراکه یک ساختار تصمیم‌گیری غیرمتمرکز اجرا و عملی شده بود. همه افراد آن را پذیرفتند و چیزی شبیه به یک دموکراسی اتفاق افتاد.

بیت‌کوین چیست؟

بعد از داستانی که در مورد بیت‌کوین و بلاک‌چین بیان شد؛ خوب است که تعریفی از بیت‌کوین داشته باشیم.

به ساده‌ترین شکل، بیت‌کوین یک واحد پول مجازی غیرمتمرکز است که با شبکه کاربران خود حفظ می‌شود. این واحد پول طراحی شده است تا غیر قابل هک، بی‌نام و غیرمتمرکز باشد. هیچ سکه یا صورت‌حساب فیزیکی دررابطه‌با آن وجود ندارد؛ به‌جای آن، به طور کامل با مدخل‌ها در یک سند عمومی و دیجیتال که به نام بلاک‌چین شناخته می‌شود، نمایش داده می‌شود. خود بلاک‌چین یک رکورد تغییرناپذیر است که بیت‌کوین در آن ساکن است. هنگامی که معاملات جدید در واحد پول اتفاق می‌افتد، آن‌ها در بلوک‌هایی که به بلاک‌چین افزوده می‌شوند ثبت می‌شوند. در نتیجه سابقه رسمی را به‌روزرسانی می‌کنند.

منظور از غیرمتمرکز بودن بلاک‌چین و بیت‌کوین چیست؟

پیش‌ازاین گفتیم که بیت‌کوین و بلاک‌چین غیرمتمرکز هستند. اما غیرمتمرکز بودن بیت‌کوین دقیقاً به چه معناست؟ منظور از غیرمتمرکز بودن این است که بلاک‌چین دارای یک مدیر واحد و معتبر نیست. هیچ بانک یا دولتی وجود ندارد که موظف به نگهداری سوابق رسمی بیت‌کوین باشد. در عوض تمام کاربران سوابق کامپیوترهای خود را حفظ می‌کنند و توانایی ایجاد تغییرات در آنها را دارند. در نتیجه, تعداد زیادی از بازیگران بر تصمیمات مهم در مورد بلاک‌چین تأثیر می‌گذارند. به‌عنوان‌مثال، هر کس می‌تواند نرم‌افزار را دانلود کرده و شروع به مشارکت در اجرای روزانه شبکه، تأیید تراکنش‌ها و ارتباط با سایر گروه‌ها کند. حتی نیاز نیست که افراد خودشان را معرفی کنند.

آیا واقعاً همان قدر که ادعا می‌شود؛ در بلاک‌چین دموکراسی وجود دارد؟

غیرمتمرکز بودن بلاک‌چین این ادعا را به وجود آورده که در سازوکار این تکنولوژی دموکراسی به طور کامل وجود داشته و اجرا می‌شود. در بررسی این ادعا باید بگوییم، درست است که بلاک‌چین غیرمتمرکز و همه افراد می‌توانند از آن استفاده کنند؛ اما اِلمان‌هایی خارجی وجود دارد که این دموکراسی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

اولین نکته قدرت نابرابر رایانه‌ها و پردازنده‌ها است. هر کس می‌تواند از بلاک‌چین و بیت‌کوین استفاده کند؛ منوط به آنکه یک سیستم قدرتمند برای پردازش و استخراج داشته باشد. هزینه استخراج بیت‌کوین بالا بوده و هرکسی و با هر سیستمی نمی‌تواند اقدام به این کار کند. به‌عنوان‌مثال در سال 2018 یک شرکت بزرگ 42 درصد از کل قدرت محاسبه و استخراج بیت‌کوین را در اختیار داشت؛ بنابراین نابرابری‌های جهان واقعی در این عرصه نیز تأثیر می‌گذارد.

از طرف دیگر کاربران برای پیوستن به این شبکه باید نرم‌افزار بیت‌کوین را از سایت رسمی این ارز مجازی بارگیری و نصب کنند. این نرم‌افزار منبع‌باز بوده و هر کس می‌تواند تغییراتی را در آن ایجاد کند. از این نظر به درجه‌ای از عدم تمرکز و دموکراسی می‌رسیم. بااین‌حال نرم‌افزار رسمی که بر روی سایت وجود دارد؛ توسط گروه کوچکی از برنامه‌نویسان طراحی و پشتیبانی می‌شود. افراد می‌توانند برای ایجاد تغییر در این نرم‌افزار درخواست ارسال کنند؛ اما همان گروه کوچک برنامه‌نویسان تصمیم می‌گیرند که این درخواست‌ها را اجرا کنند یا نه. با این توضیحات مشخص است که درباره دموکراتیک و غیرمتمرکز بودن بلاک‌چین اغراق شده و در این تکنولوژی هرگز شاهد دموکراسی و غیرمتمرکز بودگی تمام‌وکمال نبوده و نیستیم. بااین‌حال باتوجه‌به ذات غیرمتمرکز این تکنولوژی همچنان ظرفیت زیادی برای مدیریت غیرمتمرکز امور، تصمیم‌گیری‌ها، رأی‌گیری‌ها و ... وجود دارد. بلاک‌چین به جز حوزه ارز مجازی کاربردهای دیگری نیز دارد. این تکنولوژی می‌تواند برای ذخیره هر نوع اطلاعات، از اسناد حمل‌ونقل تا ابزار مالی برای قراردادها به کار رود. این فناوری به‌اندازه کافی انعطاف‌پذیر است که انواع کاربردها را کنترل کند. بااین‌حال دیگر کاربردهای این تکنولوژی چندان گسترش نیافته و در سال‌های آینده شاهد کاربردهای فراوان این تکنولوژی خواهیم بود.

مترجم: مریم آقامحمدی - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران

منبع ترجمه و تلخیص از کتاب:

Magnuson, W. (2020). Blockchain Democracy: technology, law and the role of crowd. Cambridge : Cambridge university press.