راز زندگی انسان‌های ناشناخته در صحرای سبز

دی‌ان‌ای باستانی دو مومیایی از منطقه‌ای که امروزه بخشی از لیبی است، توسط پژوهشگران مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت تا مشخص شود افرادی که حدود هفت هزار سال پیش در صحرای سبز زندگی می‌کرده‌اند، چه ویژگی‌هایی داشتند.

مومیایی‌هایی از صحرای سبز، گواهی بر زندگی پیشین

مطالعات نشان داده این مومیایی‌ها، بقایای زنانی هستند که در دوره‌ای از تاریخ به نام «صحرای سبز» که از پانزده هزار تا پنج هزار سال پیش ادامه داشت، زندگی می‌کرده‌اند. در این بازه زمانی، صحرای آفریقا دارای اکوسیستمی مرطوب و سرسبز بود؛ انسان‌ها در کنار منابع آبی ساکن می‌شدند، شکار می‌کردند و بعدها به دامداری روی آوردند.

تبار ناشناخته در شمال آفریقا

تجزیه و تحلیل دی‌ان‌ای این دو مومیایی نشان می‌دهد تبار آن‌ها متفاوت و جدا از دیگر جمعیت‌های جنوب صحرای آفریقا بوده است. این یافته‌ها حاکی از آن است که در دوران مذکور، تبادل ژنتیکی بسیار محدودی بین جمعیت‌های مختلف صورت می‌گرفته؛ هرچند برخی از رسوم فرهنگی احتمالاً بین آن‌ها منتقل شده باشد.

کشف بقایای انسانی در تاکارکوری

بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶، باستان‌شناسان بقایای ۱۵ فرد را در پناهگاه سنگی تاکارکوری، واقع در جنوب غربی لیبی، کشف کردند. این محل نشانه‌هایی از سکونت انسان و اشاره به دامداری در بیش از هشت هزار سال پیش را در خود دارد. از این میان، دو نفر به طور طبیعی مومیایی شده بودند که امکان استخراج و مطالعه دی‌ان‌ای آن‌ها فراهم شد.

بقایای انسان‌های باستانی در پناهگاه سنگی تاکارکوری در جنوب لیبی کشف شده است.

حفظ دی‌ان‌ای در شرایط سخت اقلیمی

نادا سالم، متخصص ژنتیک باستانی از مؤسسه ماکس پلانک، اظهار می‌کند که داشتن چنین نمونه‌های حفظ‌شده‌ای در شرایط سخت اقلیمی منطقه، یک رویداد نادر است؛ زیرا دمای بالای منطقه معمولاً باعث تجزیه سریع دی‌ان‌ای در بقایای انسانی می‌شود.

تحلیل ژنتیکی جامع

برای تجزیه و تحلیل جامع، دی‌ان‌ای حفظ شده از این مومیایی‌ها استخراج شد و با نمونه‌هایی از تقریباً ۸۰۰ فرد معاصر از مناطق مختلف جهان و ۱۱۷ ژنوم باستانی مقایسه شد. پژوهش نشان داد افراد تاکارکوری از تبار ناشناخته‌ای بودند که حدود پنجاه هزار سال پیش از جمعیت‌های جنوب صحرای آفریقا جدا شده بودند.

نقش نئاندرتال‌ها در ژنتیک صحرای سبز

دی‌ان‌ای این افراد همچنین نشان داد آن‌ها دارای نشانگرهای ژنتیکی نئاندرتالی بودند که از خارج آفریقا به دست آمده بود. اگرچه مقدار ژنتیک نئاندرتالی در این افراد به مراتب کمتر از ژنوم افرادی است که امروز خارج از آفریقا زندگی می‌کنند.

نقش محدود صحرای آفریقا در مهاجرت‌های انسانی

یافته‌ها نشان می‌دهند که صحرای سبز مسیر مهاجرتی گسترده‌ای میان جنوب و شمال آفریقا نبوده است؛ اما شواهد باستان‌شناسی حاکی از تعاملات فرهنگی میان این مناطق است. سفال‌های کشف شده از جنوب صحرای آفریقا و دره نیل، این تبادل فرهنگی را تأیید می‌کنند.

تحولات دامداری در منطقه

پژوهشگران معتقدند رشد دامداری در صحرای آفریقا، نتیجه تعاملات محدود فرهنگی با گروه‌های دیگر بوده، نه اینکه ناشی از مهاجرت گسترده باشد.

میراثی از گذشته ناشناخته

هرچند تبار شناسایی شده امروزه به شکل اصلی خود وجود ندارد، اما برخی از اهالی شمال آفریقا دارای بخشی از این میراث ژنتیکی هستند. ساوینو دی لرنیا، نویسنده‌ این مقاله، اظهار می‌کند که هدف از این مطالعات، کشف جزئیات بیشتری از تاریخ پر رمز و راز صحرای آفریقا، بررسی نحوه سازگاری انسان‌ها با محیط‌های مختلف و تکامل فرهنگ‌ها است.

جدول مقایسه ویژگی‌های جمعیتی