سروش میلانی زاده از نکات مهم در مستندسازی گفت

به گزارش رکنا، سروش میلانی زاده ، نقاش، عکاس، مستندساز و آرت‌کیوریتور ایرانی متولد سال 1357، دانش آموخته هنر عکاسی از دانشکده هنر و معماری تهران است. وی از سال 1378 فعالیت پیوسته و حرفه‌ای خود را آغاز و تلاش کرده تا دغدغه‌های اجتماعی خود به ویژه موقعیت‌های زنان را از زوایای گوناگون مورد کنکاش قرار دهد.

او در طول این سال‌ها با تمام ارتباط جدانشدنی که بین سیاست و مسائل اجتماعی در ایران وجود دارد، سعی کرده با پرهیز از نگره‌های سیاسی یا رویکردهای ژورنالیستی با تعمق و تامل در رابطه بین انسان‌ها منحصرا بیان کننده دیدگاه‌های اجتماعی و انسانی خویش در این خصوص باشد.

سروش میلانی زاده در طی این مسیر تنها به عکس اکتفا نکرده و برای بیان احساس و اندیشه‌های خود ساخت فیلم، ویدئو آرت و پرفورمنس را نیز در کارنامه خود دارد. زن و مسائل مربوط به زنان عنصر پایا و بارز آثار اوست و در تمام این سال‌ها علاقه زیادی به بررسی نگاه اجتماعی، شخصی و جنسیتی زنان از خود نشان داده و ابعاد تازه‌ای از نگاه و جهان‌بینی‌اش را نمایان کرده است و به گفته خودش این علاقه از چالشی مهم که برگرفته از تجربه و نگاه‌های شخصی‌اش به زنان اطرافش است شکل گرفته است.

آثار وی در مهم ترین گالری‌های هنری ایران به نمایش درآمده و مورد توجه کلکسیونرهای هنری و مخاطبین هنر است و علاوه بر نمایش در بینال فلورانس 2019 در آکشن‌های بونمز بخش (islamic & indian art) سال 2015 در لندن و آکشن تهران سال‌های 2014 و 2016 به نمایش درآمده و به فروش رفته است.

به گفته منتقد سرشناس، مرحوم احمدرضا دالوند، سروش میلانی زاده در مجموعه‌های موخر عکاسی خود همان کاری را با حافظه هنر اروپا کرده که غربی‌ها با پست‌مدرنیسم می خواستند از حافظه غیر غربی‌ها استفاده کنند.

در جایی دیگر دکتر نیره توکلی، جامعه‌شناس و مدیر گروه جامعه‌شناسی هنر انجمن جامعه‌شناسی ایران درباره ویدئوپرفورمنس “پنهان زیر سایه سکوت” که در سال 2015 به نمایش درآمد می گوید: فیلم‌های کوتاه و تکان‌دهنده سروش میلانی‌زاده با ایجاز تمام و با استفاده آگاهانه از امکانات فنی سینمایی، چهره‌های گوناگون تجاوز را ترسیم می کند.

سروش میلانی‌زاده از سال 1394 چندین مجموعه موفق را از هنرمندان جوان و هنرمندان پیشکسوت و صاحب سبک با عنوان “از کجا به کجا” کیوریت کرده که مجموعه‌هایی پژوهشی بودند که به نوع خود تاثیرات بسیار مثبتی را در روند کیوریتوری در ایران داشته است.

وی از سال 1396 تمرکزش را روی نقاشی بیشتر کرده و به هنری که در سالیان دور و از نوجوانی به آن مشغول بوده، بازگشته است.

طراحی و نورپردازی صحنه تئاتر، عکاسی تئاتر، سینما و تلویزیون، تدریس تخصصی عکاسی و نورپردازی، کارگردانی و مدیریت هنری پروژه‌های مختلف هنری و مشاوره به هنرمندان جوان برای پیشبرد درست جریان هنری‌شان از دیگر فعالیت های گذشته وی محسوب می‌شود.

سروش میلانی زاده جدیدترین اثر مستند خود را به نام "پس از 10 سال" حدود یک ماه پیش در آبان ماه 1402 به نمایش درآورد. به همین بهانه مصاحبه ای را با او انجام داده ایم که در ادامه می خوانید.

آقای میلانی زاده، در ارتباط با مستند پس از 10 سال که به زندگی مهدی سحابی پرداخته بود خواستم بدانم که چه چیزی باعث شد شما جذب شخصیت مهدی سحابی شوید و تلاش کنید تا مستندی را به یاد ایشان بسازید؟

بخش اعظم شناختی که از آقای سحابی هست به خاطر ترجمه هایشان بوده اما من از جوانی به خاطر حیطه کاری‌ام علاوه بر شخصیت‌شان مجذوب نقاشی‌هایشان و نوع نگاه جسورانه شان به رنگ ها و فرم ها می شدم و نمایشگاه‌هایشان را در گالری گلستان و گالری آریا پیگیری می‌کردم و همیشه برای من یک کاراکتر بسیار جذاب بودند.

چقدر برای ساخت این مستند وقت گذاشتید؟

در کل حدود 5 سال و 5 ماه پیش تولید و برنامه‌ریزی داشتیم و بعد از آن تصویربرداری‌ها به صورت فشرده حدود 11 ماه طول کشید. در واقع پایان بهمن 1398 که چند روز بعد اپیدمی کرونا را اعلام کردند تصویربرداری ما تمام شد. شروع شرایط ویژه کرونا، مراحل پست پروداکشن را با مشکل مواجه کرد و حدود 2 سال به تعویق انداخت. پس از آنکه کمی شرایط عادی شد، کار را با وسواس ادامه دادیم و از تدوین گرفته تا طراحی پوستر، طراحی و اجرای انیمیشن‌های فیلم، تصحیح رنگ، صدا و کارهایی که لازم بود را انجام دادیم. به دلیل راش های زیادی که از گفتگوها داشتیم، دشوارترین کار محدود کردن زمان فیلم بود؛ چراکه تمام اساتید حاضر در فیلم با شناختی که از مرحوم سحابی داشتند، حرف های بسیار مهمی را بیان می کردند که کار را بسیار دشوار می‌کرد. در نهایت بعد از یک پروسه دو ساله فیلم را با زمان 88 دقیقه به پایان رساندیم.

از سختی های ساخت این مستند لطفا بگویید.

اکثر فیلم های مستندی که با دقت، وسواس و وجدان بیدار ساخته می‌شوند یکسری مشکلات مشابه دارند. اگر کسی بخواهد یک مستند قابل بسازد و نه صرفا یک کار سفارشی، یکی از مهم ترین بخش‌های کار تحقیقات درباره موضوع مورد نظر است که باید در آن پروسه، از همه جوانب موضوع را مورد بررسی قرار دهد. از نظر من هیچ جای لغزشی وجود ندارد. نگاه و رویکردهای سلیقه‌ای نباید تاثیری در روند پژوهش و ساخت بگذارد. چون کاری که می‌سازید برای آیندگان یک سند است و به آن استناد خواهد شد و اگر کوچکترین اشتباهی حتی سهوی داشته باشیم می تواند آسیب هایی را متوجه موضوع مستند کند که این یک مسئله بسیار مهم است.

درباره مستندهای پرتره که مستند "پس از 10 سال" هم جزو آنها قرار می گیرد، یک مشکل دیگر هم داریم و آن مسئله فرهنگی در ایران است که اجازه ورود به زندگی‌های شخصی افراد بسیار کم داده می‌شود. چه شخص مورد نظر در قید حیات باشد و چه نباشد و این مربوط به مهدی سحابی و یا شخص خاصی نیست. در بعضی موارد شهرت افراد یا موضوع مورد نظر مستند درباره کاری است که خانواده و روابطش تاثیر کمتری در آن داشته‌اند اما در مورد هنرمندان شرایط بسیار فرق می‌کند. برای یک هنرمند زندگی، خانواده، روابط و دوستان و حرفه و علاقیاتش چنان به هم تنیده‌اند که جدا کردن بخشی از آن بسیار کار دشواری است و در واقع از نظر من بدون اینکه بخواهیم دچار خودسانسوری می‌شویم که این ساخت مستند پرتره را در ایران دشوار می‌کند.

از چهره های سرشناس بسیاری در عرصه فرهنگ و هنر کشورمان در این مستند بهره گرفتید. می توانید آنها را معرفی کنید؟

گفتگوهای انجام شده در فیلم مستند "پس از 10 سال" با شخصیت های متعددی بوده است که عبارتند از: عمید نائینی – روزنامه نگار، ابراهیم حقیقی – طراح گرافیک / عکاس / مدیر هنری، منوچهر صفرنژاد – نقاش، آیدین آغداشلو – نقاش / نویسنده، غلامحسین معتمدی – روانپزشک / مترجم / نویسنده، هوشنگ گلمکانی – روزنامه نگار / منتقد فیلم، مسعود بهنود – نویسنده / منتقد ادبی، دکتر یوسف جفرودی – متخصص اطفال / مترجم، منیژه تیموری – طراح صنایع دستی / معمار داخلی، سعید شهلاپور – نقاش / مجسمه‌ ساز، محمدرضا اصلانی – شاعر / سینماگر / هنرپژوه، غلامرضا معتمدی – معمار / مجموعه دار هنری، حوری اعتصام – طراح صحنه / نویسنده، محمودرضا بهمن پور – ناشر، آریا اقبال – گالری دار / نقاش، علی اصغر حداد – مترجم، محمود حدادی – مترجم، سیمین نطاق – هنرمند / طراح گرافیک، حسن نمکدوست تهرانی – روزنامه نگار / مترجم / استاد علوم ارتباطات، مجید شفتی – روزنامه نگار / نویسنده، سید ناصر تجاره – روزنامه نگار، مرتضی ابوترابی – روزنامه نگار / ناشر، کاوه و کیومرث سحابی – فرزندان مهدی سحابی، ایولین دوموسوآ – همسر مهدی سحابی، امید روحانی – بازیگر / منتقد فیلم، اصغر نوری – مترجم / نمایشنامه نویس و کارگردان تئاتر، محمدحسین عماد – مجسمه ساز.

طراحی پوستر مستند پس از 10 سال که روی کاغذ قرمز رنگ صورت آقای سحابی طراحی و روی پیشانی اش حرف M نوشته شده است بر عهده چه کسی بود و آیا دلیل خاصی داشت این نوع طراحی؟

آن تصویر پوستر فیلم نیست. احتمالا آن پوستر قرمز رنگ که دیده‌اید همان جلد کتابی است که سال‌ها پیش نشر نظر برای مهدی سحابی چاپ کرده است. طراح پوستر فیلم "پس از 10 سال" کسری عابدینی است که طرحی است بسیار زیبا از نام فیلم و نام اشخاص گفتگو شده در فیلم که ترکیبی از رنگ‌های قرمز و زرد است در بکگراند خاکستری و سیاه.

چرا اسم مستند را پس از 10 سال انتخاب کردید؟

گفتگوهای فیلم 10 سال پس از فوت آقای سحابی انجام شده است. در واقع اشخاص گفتگو شده در فیلم در شرایطی گفتگو می کنند که 10 سال است طعم فراق و دوری مهدی سحابی را چشیده‌اند. فکر کردم بهترین نام برای مستند یک هنرمند چند وجهی مثل آقای سحابی همین نام است.

ساخت این مستند چقدر هزینه در بر داشت؟ آیا همه هزینه ساخت آن به شکل شخصی پرداخت شد یا اسپانسر مالی داشتید؟

پیشنهاد ساخت فیلم و سرمایه گذار آن، خانواده آقای سحابی و در واقع بنیاد مهدی سحابی است اما اجازه بدهید که رقم ساخت فیلم را نگویم. چون از نظر من ساخت این مستند یک اتفاق درون گروهی فرهنگی و تخصصی بود و تمام دوستان درگیر در فیلم از جمله خود من به خاطر ساخت یک اثر فرهنگی و علاقه‌شان به مرحوم سحابی با دستمزدهای پایین و یا حتی بدون دستمزد در ساخت فیلم همکاری کردند.

استقبال مردم از مستند پس از 10 سال چطور بود؟

همانطور که خودتان حضور داشتید و دیدید در فضای نشر نظر جای سوزن انداختن نبود. حدود 400 تا 450 نفر مخاطب که حدود 200 نفرشان ایستاده حتی از تراس‌ها و راه‌ پله مجموعه، فیلم را تا انتها دیدند.

در نظر دارید مستند بعدی تان را به چه موضوعی بپردازید؟

چند کار را در حال موازی در حال انجامش هستم. مستندی را در حال ساخت دارم که ترجیح می دهم در حال حاضر در موردش صحبت نکنم. روی ادامه پروژه عکاسی مجموعه "در ستایش حیوان" متمرکز هستم که از 6 سال پیش آغاز شده و بخشی از آن نمایش داده شده است و مجموعه نقاشی هایم که بدون وقفه در حال انجام است.

انیمیشن های بین فیلم را چه کسی انجام داد؟

انیمیشن های تیتراژ و تصاویر متحرک بین فیلم ساخته محمد کیوان مرز است که از انیماتورهای کاربلد و خوش فکر است.

در پایان عوامل ساخت مستند پس از 10 سال را معرفی کنید.

تهیه کننده و کارگردان : سروش میلانی زاده

سرمایه گذار: بنیاد مهدی سحابی

دستیار کارگردان و برنامه ریز: سوگند بنای قاسمی

تصویربرداران:  اشکان وثوقی - پریسا حیدری - مسعود سرابی

طراح نور:  سروش میلانی زاده

دستیاران نور و تصویر:  ساناز امین صالحی – یاس امین صالحی – الهه طاهرخانی

تدوین:  گلنار صمیمی – سروش میلانی زاده

تصحیح رنگ:  محمد رسولی

عکاس:  نیلوفر رضایی

تصویربرداری پشت صحنه:  گلنار صمیمی

صدابردار: ندا شادمان

موسیقی: محمدرضا رهنما

میکس و مسترینگ موسیقی: میلاد فرهودی

پالایش صدا: حمیدرضا آداب

نوشته تیتراژ:  عین‌الدین صادق زاده

طراح تیتراژ و انیمیشن:  محمد کیوان مرز

طراح پوستر: کسری عابدینی