نظام صنفی هنرمندان باید سریعتر شکل بگیرد
رکنا: هفته گذشته حجت‌الاسلام احمد مازنی رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس با حضور در روزنامه ایران به سؤالات متعددی در حوزه فرهنگ و هنر پاسخ داد.
سؤالاتی که دغدغه اصحاب فرهنگ و هنر Art است. نبود قانون Law حمایت از آثار هنرمندان و نویسندگان. قانونی که قبل از انقلاب در مجلس تصویب شد و هیچ گاه در ایران اجرایی نشد و اکنون 4 سال است که لایحه‌ای با عنوان «لایحه حمایت از مالکیت فکری» با پیشنهاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و به مجلس تقدیم شده است اما تکلیف آن هنوز در هاله‌ای از ابهام است.
بحث عدم پیوستن ایران به کنوانسیون جهانی برن که باعث قاچاق Contraband محصولات فرهنگی و هنری در ایران شده است و توازن بازار Store خرید و فروش محصولات فرهنگی را بشدت دچار چالش کرده است و نیز مباحث طرح حمایت از نظام جامع صنفی هنرمندان، اقتصاد فرهنگ و... از موضوعاتی است که در گفت‌و‌گوی حاضر می‌خوانید.
کپی کاری و قاچاق محصولات فرهنگی و هنری از قاچاق بازی‌های رایانه‌ای و فیلم گرفته تا کتاب، نفس اقتصاد فرهنگ و هنر را بریده است. آیا مجلس پیوستن به کنوانسیون جهانی برن را تصویب خواهد کرد؟
اصل مسأله حرف درستی است که ما باید تابع قوانین و مقرراتی برای رعایت کپی رایت باشیم.موضوع قانون مالکیت معنوی دردستور کار مجلس است و بحث‌های آن در کمیسیون حقوقی و قضایی دنبال می‌شود چون این مسأله را حقوقی دیدند هنوز به کمیسیون فرهنگی نرسیده تا ما ورود کنیم. من بارها گفته‌ام که چه کپی کتاب و چه فیلم و هر اثر فرهنگی و هنری و استفاده بدون اجازه مالک یک سرقت Stealing محسوب می‌شود. این هم نوعی دزدی theft است. به‌نظر من بحث کنوانسیون‌ها را به طور کلی با همه ملاحظاتی که قانون اساسی پیش‌بینی کرده باید دنبال کنیم و من نگاه بدبینانه‌ای به این کنوانسیون‌ها از جمله برن ندارم. چون اخیراً کنوانسیون‌های دیگری هم در مجلس مطرح بود و حساسیت‌هایی را برانگیخته بود. من معتقدم هر کنوانسیونی نقطه ضعف‌هایی دارد.سازمان ملل هم نقطه ضعف‌های اساسی دارد. مثل حق وتو اما ما عضو این سازمان هستیم. با ملاحظه قانون اساسی و اصولی که مبنایش در قانون اساسی گذاشته شده پیوستن به کنوانسیون برن مشکلی ندارد. اما دولت باید در این زمینه لایحه بدهد تا ما بتوانیم تصمیم بگیریم.
اما به نظر می‌رسد دولت با پیوستن به کنوانسیون برن مخالف باشد.بارها در حاشیه جلسات معاونت حقوقی وزارت فرهنگ از همان بدوتشکیل دولت تدبیر و امید هم به آن اشاره شده است که چون بدون در نظر گرفتن حق کپی رایت نویسندگان و هنرمندان خارجی آثارشان را بسیار کپی کرده‌ایم از نظر اقتصادی به‌نظر می‌رسد به نفع ما نباشد.
ممکن است بدهکار شویم آن هم به خاطر تخلفاتی که انجام شده است. اتفاقاً هر جا جلوی ضرر را بگیریم منفعت است. وقتی پذیرفتیم بدهکاریم برای ما که نظام اسلامی و دینی داریم و فکر می‌کنیم که مردم و مترجمان در این خصوص خلاف کرده‌اند، طبعاً باید هزینه‌اش را بپردازیم و اجازه ندهیم ادامه پیدا کند. وقتی حرام وارد سفره شود برکت از سفره می‌رود و این فرقی نمی‌کند چه در مورد رعایت کپی رایت باشد و چه در مورد بانکداری. به نظر من باید هر چه زودتر شفاف‌سازی شود و آغاز آن هم ازدولت است. قوه مجریه باید قدم اول را بردارد و اگر قدمی هم برداشته به ما اطلاع دهند تا پیگیری کنیم.
ما قانون حمایت از آثار مؤلفین و صاحبان آثار را در ایران داریم. قانونی که هیچ گاه اجرا نشده است و نیاز به اصلاح هم دارد؟
مواردی هم که قانون آن وجود دارد و رعایت نمی‌شود به ما گزارش شود و ما آمادگی داریم به‌عنوان وظیفه نظارتی اقدام کنیم. من معتقدم شروع از دولت است. اگر دولت احساس کند که در این خصوص مشکل وجود دارد باید لایحه تدوین کند.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی لایحه حقوق مالکیت معنوی را سالهاست که تدوین کرده و به مجلس فرستاده است؟
اگراین لایحه را فرستاده‌اند پس دردستور کار کمیسیون قضایی است و باید از رئیس کمیسیون قضایی بپرسید.
ما در کشورمان در حوزه مسائل فرهنگی دچار چالش‌های جدی هستیم به نظر می‌رسد این حوزه در مجلس هم غریب واقع شده است. چرا که لوایحی که طرح‌هایی که از سوی وزارت فرهنگ به مجلس داده می‌شود مدت زمان بسیاری طول می‌کشد تا به ثمر بنشیند یا حتی سال های متمادی مثل لایحه مالکیت معنوی اصلاً به ثمر نمی‌نشیند و در کل قوانینی که در این حوزه نیاز به بازنگری و اصلاح دارد با تأخیر مواجه است. به نظر می‌رسد نمایندگان مجلس هم به مسائل فرهنگی کمتر توجه دارند؟
ما در مرحله نظر در حوزه فرهنگ در عرش قرار داریم و در مرحله عمل در فرش قرار داریم. در جایی هم یکی ازدوستان گفتند که حتی زیر فرش قرار داریم. چون ما وقتی وارد مرحله نظر می‌شویم. از آیات قرآن و احادیث و مستندات و منابع دیگری هم که دراختیار داریم همچنین فرمایشات امام و رهبری هر جا که سخن از فرهنگ است در اوج است.مقام معظم رهبری می‌فرمایند این‌طور نیست که فرهنگ در ذیل سیاست و اقتصاد تعریف شده باشد. بلکه این اقتصاد و سیاست است که در ذیل فرهنگ است. یکی از نمونه‌هایش بحث بودجه فرهنگ است.بودجه فرهنگ بین 6 تا 7 دهم درصد کل بودجه سال 97 است. این یعنی که در عمل ما به حوزه فرهنگ اهمیت نداده‌ایم. یعنی وقتی اولویت ما حوزه فرهنگ نبوده، طبعاً در دولت هم اولویت با لوایح فرهنگی نخواهد بود وبرای مجلس هم در دستور کار قرار دادن لوایح فرهنگی در اولویت نخواهد بود. این وضعیت کلان کشور است که باید از آن عبور کنیم. دلیل آن هم این است که هر چه در حوزه‌های فرهنگی هزینه کنیم، سرمایه‌گذاری است.اگر برای امر فرهنگ هزینه نکنید ناچار باید برای زندان Prison ها هزینه کنیم. برای کمپ‌های نگهداری به وابستگان مواد و دارو یا در طلاق و حاشیه نشینی و فقر. وقتی در این حوزه هزینه کنیم سرمایه‌ای برای جامعه می‌شود تا از آسیب‌های اجتماعی جلوگیری شود.
طرح حمایت از نظام صنفی هنرمندان و پروسه طولانی مدت آن هم از این دست طرح هاست؟
این طرح هنوز به‌صورت لایحه مطرح نشده است.در قانون برنامه ششم توسعه آمده است که تشکیل نظام‌های صنفی فرهنگ و هنر وظیفه دولت است. اما عملاً دیدیم که اتفاقی نیفتاده است. در کمیسیون فرهنگی پیش‌نویسی تهیه شده است به‌عنوان پیش‌نویس طرح نظام صنفی هنر. آن را بررسی کردیم و اکنون در اختیار کارشناسان وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی و صنوف مختلف هنر است. خانه تئاتر، موسیقی، انجمن‌های مربوط به هنرهای تجسمی، خانه هنرمندان و در کل مجموعه صنفی و تخصصی که در حوزه هنر هستند در نشست های ویژه‌ای در وزارت فرهنگ در حال بررسی است. در جلسه‌ای با آقای دکتر صالحی وزیر فرهنگ در مورد چند موضوع به توافق رسیدیم که با جدیت انجام دهیم و یکی از آنها نظام صنفی هنر است که باید آن را سرعت دهیم.چون هر چه ساختارها را در جامعه به سمت واگذاری کار به مردم پیش ببریم، نگران پیشبرد اهداف انقلاب و مردمسالاری نخواهیم بود.راه واگذاری کار به مردم روش پوپولیستی نیست که بگوییم ما خادم مردمیم و عضو هیچ سازمانی هم نیستیم. درکارهای صنفی باید نظام صنفی تشکیل دهیم. نظام صنفی رسانه به‌صورت لایحه دردستور کار دولت بود. دولت چند سال است که قول داده 2 لایحه تقدیم مجلس کند. یکی لایحه مطبوعات است و دیگری نظام صنفی مطبوعات ورسانه است که بعد از مدت ها نامه نگاری و پیگیری عملاً چیزی تاکنون به مجلس داده نشده است. بخش مطبوعات را دولت تا حد زیادی پیش برده است و به همین جهت ما در این کار وارد نشدیم.اما طرح نظام صنفی رسانه را دکتر وکیلی از طرف کمیسیون مأموریت گرفتند که تهیه کنند و به مجلس ارائه دادند. اعلام وصول شده و ما منتظریم در دستور کار کمیسیون فرهنگی و صحن مجلس قرار بگیرد.
یعنی گیر کار فرهنگ به دولت برمی‌گردد؟
گیر کار فرهنگ به ریشه‌های فرهنگی جامعه ایران برمی‌گردد. دولت مورد اعتماد مجلس است. رئیس جمهوری منتخب مردم است و ما عصاره فضائل همین مردمیم.خروجی کار ما این است که اگر جایی مشکل اقتصادی می‌بینیم فکر می‌کنیم مهم است ولی اگر جایی مشکل فرهنگی ببینیم اهمیت برای آن قائل نیستیم چه بسا از فرهنگ می‌زنیم و به بخش‌های دیگر می‌پیوندیم.
اگر مجلس و دولت به فرهنگ و هنر به شکل همان اقتصادی که می‌فرمایید هم نگاه می‌کرد ایران قابلیت زیادی در حوزه اقتصاد فرهنگ و هنر دارد.حتی کمیسیون اقتصادی هم توجهی به بعد اقتصادی فرهنگ و هنر ندارد در حالی که این بخش می‌توانست سهم بسزایی از سود ناخالص ملی را تشکیل دهد و سودآور باشد. مهم‌ترین شعار وزارت فرهنگ هم احیای اقتصاد فرهنگ و هنر بود که تاکنون به‌صورت اجرایی در نیامده است.آیا شما به‌عنوان رئیس کمیسیون فرهنگی در نظر دارید در این خصوص در مجلس کاری انجام دهید؟
من قبول دارم. در ارتباط با اقتصاد فرهنگ اقداماتی هم انجام شده است. دستگاه‌های اجرایی در بخش صنایع دستی و گردشگری و نیز در سینما Cinema و.. کار کرده‌اند. اما اقتصاد فرهنگ هم به مفهوم واقعی‌اش مثل خود فرهنگ درست جا نیفتاده است و درک مشترکی هم از آن وجود ندارد و از مسائلی است که در کشور ما جزو موضوعات جدید تلقی می‌شود.دلیلش هم این است که ما وابسته به موهبت خدادادی به‌نام نفت هستیم و فکر می‌کنیم هیچ وقت تمام نمی‌شود تا آدمی مثل آقای ترامپ Trump بیاید و محدودیت هایی ایجاد کند، تا ما متوجه شویم که نمی‌توانیم همیشه به آن متکی باشیم. چه برسد به اینکه به اقتصاد فرهنگ فکر کرده باشیم. ظرفیت اقتصاد فرهنگ در ایران بسیار بالاست. فکر می‌کنم ذیل یکی از بخش های وزارت ارشاد این بخش باشد. ما هم در کمیسیون فرهنگی طی شش ماه اخیر یکی از اولویت هایمان اقتصاد فرهنگ است. کمیته ویژه اقتصاد فرهنگ هم در کمیسیون تشکیل می‌دهیم.
در حوزه فرهنگ نهادها و مؤسسات بسیاری کار می‌کنند. وزارت فرهنگ، شورای فرهنگ عمومی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و... اما متأسفانه به قول رهبر معظم انقلاب ما دچار ولنگاری فرهنگی شدیم.به نظر می‌رسد مسئولان فرهنگی ما نتوانستند به گونه‌ای عمل کنند، که جامعه دچار ولنگاری نشود.آیا شما که کمیسیون فرهنگی مجلس را ریاست می‌کنید، راهکاری برای رفع این مشکل ارائه کرده‌اید؟
اولا برای فرهنگ بیش از 500 تعریف شده است. برداشت از فرهنگ در کشور ما هر کسی از ظن خود شد یار من.
در جایی امکان حضور در پاسارگاد در جامعه میسر نیست و این را یک معضل می‌دانند که درجای خود هم محترم است.در جایی ولنگاری فرهنگی پوشش زنان مطرح می‌شود یا رفتار پسران رفتار خوبی نیست. از این جهت نگرانند.ما هم ایرانی و هم مسلمان باشیم و هم به میراث فرهنگیمان توجه داشته باشیم. اما بعضی چیزها قابل جمع نیست. مثلاً موسیقی که یک امر فرهنگی است اگر قراراست در خیابان اجرا شود، چرا جلوی آن را می‌گیرند؟ اما در نقطه مقابل می‌گویند که این افرادی که با آلات لهو و لعب در کشور اسلامی ظاهر می‌شوند چرا جلوی اینها را نمی‌گیرید؟ این تفاوت دیدگاه‌ها در حوزه فرهنگ و در همه حوزه‌ها است. ما راه حل این مسائل را در گفت‌و‌گو می‌دانیم. وقتی بحث موسیقی خیابانی به من گزارش شد جلسه‌ای گذاشتیم با مسئولان ذیربط وتصمیم گرفتیم آیین نامه‌ای بنویسند که هم موسیقی اجرا شود و هم رعایت حریم قانون شود. بعد از مسیر گفت‌و‌گو وقتی به تفاهم رسیدیم باید فصل الخطاب قانون باشد و اجرا شود. و اگر قرار است لغو شود قانون باید آن را لغو کند. تریبون‌های مذهبی و سیاسی و متعدد به جای قانون حق ندارند بنشینند.
ما سلسله نشست‌های گفت‌و‌گوی فرهنگی را در کمیسیون فرهنگی طراحی کردیم که ان‌شاءالله دنبال می‌کنیم. در کنار این کمیته ویژه دیپلماسی فرهنگی را تشکیل دادیم.ما در حوزه دیپلماسی عمومی و فرهنگی ضعف‌های جدی داریم. وجهه ایران در دنیا چهره خوبی نیست. ما هم نتواستیم خوب عمل کنیم. چند نهاد متعدد فرهنگی داریم. کمیته فضای مجازی تشکیل دادیم که تصمیماتی بگیرد. بحث موازی کاری فرهنگی را هم در دستور کار قرار دادیم. کمیته‌ای به‌نام برنامه و بودجه و اصلاح ساختار انجام دادیم. برای اولین‌بار دستگاه‌های فرهنگی کشور با سازمان برنامه و بودجه و کمیسیون فرهنگی نشست مشترکی داشتند. درصددیم جلسات بعدی در سطح معاون رئیس جمهوری و معاونان وزیران برگزار کنیم تا تعدد مراکز و اینکه چند مرکز پول‌های متعدد بگیرند و یک کار انجام دهند و جامعه هدفشان هم یک گروه باشد را اصلاح کنیم.اخبار 24 ساعت گذشته رکنا را از دست ندهید
مریم سادات گوشه
ارسال نظر