کشف جدید و باورنکردنی درباره تمدن مایاها

فناوری لیدار استفاده‌های گسترده‌ای در بخش‌های مختلف دارد و حالا نیز یک تیم بین‌المللی از پژوهشگران حوزه باستان‌شناسی توانسته‌اند با استفاده از آن وسعت قلمرو مایاها را نمایان کنند. این تیم توانست جزئیاتی باورنکردنی از یک کلان‌ شهر مطرح مایاها در جنوب مکزیک را ارائه کند.

تکنولوژی لیدار، نمایانگر وسعت قلمرو مایاها

در طول بررسی هوایی شهر باستانی Calakmul در شبه‌جزیره Yucatan بود که پژوهشگران تصمیم گرفتند از فناوری اسکن لیدار برای جمع‌آوری داده‌های دقیق استفاده کنند. سطحی که مورد ارزیابی قرار گرفت ۹۵ کیلومتر مربع بود. بررسی داده‌ها نشان داد ساختارهای بسیاری که ساخته بشر هستند، در این منطقه وجود دارند. مواردی که پیشتر در این شهر کشف نشده بودند.

تکنولوژی لیدار نه تنها وسعت قلمرو مایاها را نشان داد، بلکه به باستان‌شناسان کمک کرد متوجه عظمت کالاکمول به عنوان یک مرکز شهری بشوند. این مرکز توسط یک سیستم کشاورزی متراکم حمایت می‌شد. تمامی مناطق اطراف این شهر  پر از کانال‌های آبی، دیوارها و سدها هستند تا امنیت غذایی مردم کالاکمول را تامین کنند.

با توجه به یافته‌های جدید می‌توان گفت که احتمالا جمعیت این شهر در عصر کلاسیک تمدن مایا (سال‌های ۲۵۰ تا ۹۰۰ پس از میلاد) بسیار بیشتر از تخمین‌های پیشین بوده است. جالب است بدانید بسیاری از سازه‌های کشف شده در اطراف شهر قرار ندارند، بلکه درون مرزهای مشخص آن و همچنین میان ساختمان‌ها و دیگر بناها قرار گرفته‌اند.

همین نیز باعث شده که کارشناسان در باورهای پیشین خود در رابطه با ابعاد و میزان تراکم شهر کالاکمول تجدید نظر کنند. پیش از اینکه تکنولوژی لیدار وسعت قلمرو مایاها را به خوبی نمایان کند، باستان‌شناسان گمان می‌کردند که شهر افسانه‌ای تیکال (در شمال گواتمالای فعلی) متراکم‌ترین محل سکونت مایاها است. هرچند که اکنون می‌توان این عنوان را به کالاکمول مربوط دانست.

لیدار راهی جدید برای کاوش‌های باستان‌شناسی

لیدار یک فناوری پیشرفته تصویربرداری است که از لیزر برای اسکن کردن دقیق اشیاء یا هرگونه تغییر شکل در یک منطقه استفاده می‌کند. با استفاده از این تکنولوژی می‌توان به نمایی کلی از ویرانه‌های باستان‌شناسی نیز دست یافت. کارشناسان همچنین می‌توانند با استفاده از داده‌‌های به دست آمده، مدلی سه‌بعدی از هر آنچه بعدها در سایت‌های باستان‌شناسی نمایان خواهد شد، داشته باشند.

علاوه بر اینها، به خاطر حساسیت بسیار بالای فناوری لیدار، می‌توان به جزئیاتی پی برد که حتی در کاوش‌های باستانی مورد غفلت قرار می‌گیرند و این همان اتفاقی است که در مورد شهر کالاکمول رخ داده است. پیشتر نیز برخی کارشناسان گفته بودند که احتمالا این شهر بزرگتر از چیزی است که به صورت رسمی اعلام شده و همین نیز تیم بین‌المللی اشاره شده را بر آن داشت تا به کاوش مجدد بپردازند.

آنها امیداور بودند که بتوانند نشانه‌هایی از سازه‌های انسانی در این منطقه بیابند؛ اما چیزی که در نهایت پیدا کردند، واقعا فوق‌العاده بود. در میان یافته‌ها بناهای پیچیده‌ای به سبک آپارتمان‌های بسیار بزرگ وجود دارند که حدود ۶۰ قسمت را در خود جا داده‌اند. این بناها نیز به صورت گروهی در اطراف محل‌های تجمع بزرگی همچون مقبره‌ها، معابد و بازارها ساخته شده‌ بودند.

همین نشان می‌دهد که کالاکمول در دوران اوج شکوفایی خود (در طول سه قرن پایانی عصر کلاسیک مایا) تا چه اندازه متراکم و پر جمعیت بوده است. از طرفی تغییر در منطقه و وجود کانال‌های آبی نشان می‌دهد که آنها قصد داشتند مناطق شهری و کشاورزی خود را به صورت دائمی گسترش دهند.

شهر بزرگ کالاکمول، گذشته و حال

کالاکمول یکی از مهمترین شهرهای تمدن مایا بوده است و به عنوان یک مرکز بسیار مهم مذهبی، سیاسی و تجاری شناخته می‌شد. این شهر همچنین پایتخت پادشاهان سلسله Kanu’l (از سال ۶۳۵ تا ۸۵۰ پس از میلاد) به حساب می‌آمد. البته ساکنان اصلی این شهر نام کالاکمول را به آن ندادند، بلکه این منطقه در زبان مایاها  Ox Te Tuun (سه سنگ) نامیده می‌شد.

در حالی که کالاکمول به معنی شهر دو هرم مجاور است و توسط یک گیاه‌شناس آمریکایی به نام Cyrus Lundell انتخاب شد. وی در سال ۱۹۳۱ در حال گشتن در جنگل Campeche بود که ناگهان متوجه ویرانه‌های این شهر شد. وقتی دوران طلایی مایاها به اتمام رسید، ناگهان بسیاری از محل‌های سکونت این تمدن مهم رها شدند. دلیل این موضوع مشخص نیست. تنها می‌دانیم که شهر کالاکمول تا اواسط قرن نهم میلادی مملو از جمعیت بوده است.

به لطف دهه‌ها کاوش در این منطقه و همچنین کمک تکنولوژی لیدار، پژوهشگران جدید به اطلاعات ارزشمندی در رابطه با وسعت قلمرو مایاها و همچنین نحوه گسترش بافت شهر کالاکمول دست یافته‌اند. علاوه بر اینها مشخص شده که این شهر چگونه قادر به پشتیبانی از چنین جمعیت زیادی بوده است.

پیشتر گفته شده بود که احتمالا حدود ۵۰ هزار نفر در این شهر سکونت داشتند؛ اما قطعا جمعیت واقعی بسیار بیشتر از این تعداد بوده است. امیدواریم که در آینده از تکنولوژی لیدار نه تنها برای درک هرچه بیشتر وسعت قلمرو مایاها، بلکه برای کاوش در دیگر مناطق باستانی جهان نیز استفاده شود.