چه کسانی می‌توانند سربازی را بخرند؟

 مجلس در حال بررسی طرحی در زمینه سربازی است. بر اساس این طرح، چه کسانی می‌توانند سربازی را بخرند؟

در هر دوره مجلس شورای اسلامی در ارتباط با سربازی طرح‌هایی بررسی شده است. درست است که موضوع سربازی به ستاد کل نیروهای مسلح مربوط می‌شود، اما قانون نظام وظیفه متعلق به مجلس شورای اسلامی است.

در تازه‌ترین اظهارنظر، وحید جلال‌زاده، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی گفته که خرید سربازی برای مشمولان جدید موضوعیت ندارد. از سویی تکلیف غایبان در این طرح مشخص شده و می‌گویند که از این پس چگونه باید بحث سربازی را پیگیری کرد؛ موضوع حقوق، بحث مشمولان و ایرانیان خارج از کشور نیز مطرح شده و همه این موارد در قالب یک طرح آمده که در کمیسیون هر هفته یک جلسه پیرامون این موضوع تشکیل شود. از این خبرها دو طرح فروش سربازی و حذف آن برای فارغ‌التحصیلان دکتری مهم‌ترین بوده است.

اما چقدر چنین طرح‌هایی به فرجام خواهد رسید؟ آیا این درمان‌ها موقتی است؟ مجلس تا چه اندازه در این‌میان نقشی مهم و اثرگذار دارد؟

گریزپایان دیروز، منتظران امروز

وقتی مجلس قانونی را مصوب کند، می‌تواند خودش هم آن را اصلاح کند. این طرح جدید مجلس درباره سربازی هم قرار است تکلیف غایبین را مشخص‌کند که چطور بعد از این باید سربازی را پیگیری کنند. چه کسانی می‌توانند سربازی را بخرند؟

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «خرید سربازی برای مشمولان اصلا موضوعیت ندارد، اما برای آنها که غایب بوده و سن‌شان از عددی گذشته به‌طور مثال فردی ۵۵ ساله و مشمول غایب احتمالا این موضوع در طرح جدید مطرح شود. برای مشمولان جدید به هیچ عنوان بحث خرید سربازی وجود ندارد. ممکن است برای ایرانیان خارج از کشور و کسانی که بیش از ۲۰سال مقیم آنجا بوده و اصلا تابعیت آن کشور را دارند، اما می‌خواهند شناسنامه ایرانی هم داشته باشند و برگشت هم به ایران نخواهند داشت و… برای آنها بحث خرید سربازی مطرح شود، اما برای مشمولان جدید که هر سال دارد اعلام می‌شود خرید سربازی مطرح نیست.»

این یعنی مشمولان پیگیر سربازی که دل‌شان را به طرح‌های تازه خوش کرده‌اند درباره این طرح جدید مجلس نیز امیدوار نباشند. طرح‌های تازه مجلس بیشتر برای گریزپایان سال‌های پیشین صدق می‌کند و منتظران سال‌های پیش‌رو باید همچنان در انتظار بمانند.

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، نماینده دوره‌های هفتم، هشتم و دهم مجلس می‌گوید: «قانون فصل‌الخطاب است. اما در این‌باره ستاد کل نیروهای مسلح حق تصمیم‌گیری داشته و می‌تواند مقابل طرحی بایستد. درست است که اسما مجلس این کار را انجام می‌دهد، اما در عمل ستاد کل نیروهای مسلح تأثیرگذار است. طرح‌های مربوط به خدمت سربازی بدون نظر ستاد کل عملیاتی نشدند.

حتی در دوره‌های زمانی که دولت لایحه می‌آورد و به نوعی درآمدزایی می‌کرد و به بعضی مشمولان اجازه خرید می‌داد.» او به نخستین بودجه مجلس دهم اشاره می‌کند و اینکه در آن به خرید خدمت اشاره شده بود و ستاد کل با آن مخالفت کرد. نمایندگان مجلس تحت فشار موکلان خود قرار دارند؛ از این‌رو نمایندگان طرح‌های مختلفی ارائه می‌کنند، ولی در نهایت این نیروهای مسلح است که اجازه انجام طرحی را صادر می‌کند.

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در دوره دهم به راهکار اساسی در خدمت سربازی اشاره می‌کند و می‌گوید: «حرفه‌ای شدن نظام سربازی در ایران، طرح بسیار خوبی هم بود. در این پروژه‌ ۱۰ساله قرار بود، هرسال ۱۰درصد سربازی در ایران حرفه‌ای شود؛ زیرا فقط چند کشور در دنیا سربازی اجباری دارند. علاقه‌مندان نیز می‌توانند به‌صورت پیمانی در مدت ۵سال و به شکل انتخابی باشند. این خدمت هم وقفه‌ اساسی در زندگی مردم است.»

او همچنین به راه‌حل مقطعی مثل فروش خدمت سربازی اشاره می‌کند که با توجه به نیاز دولت به پول معمولا موافقت‌هایی صورت می‌گیرد؛ نتیجه نیز ایجاد عدم‌عدالت در جامعه می‌کند.

خدمت سربازی نیاز عملیاتی-امنیتی تعریف شده

مدتی پیش بود که محمدعلی زلفی‌گل، وزیر علوم اعلام کرد سربازی دانشجویان دکتری حذف نمی‌شود و دانش‌آموختگان دکتری از سال آینده می‌توانند به جای سربازی روی طرحی کار کنند که مشکلی از مشکلات جامعه را حل کند. اینکه برای استفاده بهینه از توانمندی‌های فارغ‌التحصیلان دکتری، این افراد به‌جای اعزام به خدمت سربازی می‌توانند طرح پسادکتری را بگذرانند. طرحی را زیرنظر استادی ارائه دهند؛ درصورتی که این طرح به تأیید ستاد کل نیروهای مسلح برسد، به‌عنوان پسا دکتری روی آن طرح کار‌ کنند و این فعالیت به‌عنوان جایگزین دوره سربازی افراد لحاظ می‌شود.

فلاحت‌پیشه می‌گوید: «واقعیت این است که طرح‌های توسعه‌ای در کشور، طرح‌هایی است که نیاز به مهارت دارد. ما با ضعف مهارت در کشور روبه‌روییم. مسئله این است که ستاد کل نیروهای مسلح، نیاز به خدمت سربازی را تحت عنوان نیازهای عملیاتی، امنیتی و انتظامی تعریف می‌کند و حرفه مشمولان در آن گنجانده نمی‌شود. اگر این مشمولان به‌کار حرفه‌ای بپردازند، خارج از حوزه ستاد کل قرار می‌گیرند؛ درصورتی که از ابتدا سرباز به‌عنوان نیروی امنیتی ـ انتظامی تعریف شده است که باید در خدمت ماموریت‌های ستاد کل باشد.»

او معتقد است امکان توسعه‌ای از مرزهای کشور به این دلیل گرفته شده است که حوزه سربازی پوشش داده شود: «حق وتو در اختیار مسئولان امنیتی و نظامی است و با وجود هر نوع تخصصی فرد باید ۲سال زندگی حرفه‌ای خود را کنار بگذارد. آمار چهار سال پیش نیز نشان می‌داد که در کل همسایه‌ها، فقط کویت خدمت اجباری وظیفه داشت که طرح خاتمه دادن به آن یک‌سال می‌شد که مورد بررسی قرار گرفته بود. جالب اینکه در عراق و افغانستان سربازی اجباری نیست. به‌نظر باید سازوکاری را پیش گرفت که در دنیا جواب داده است.»

منبع: تجارت نیوز